İscehisar
Günümüz dünyasında İscehisar büyük ilgi ve tartışma konusu haline geldi. On yıllardır, İscehisar hem uzmanların hem de acemilerin dikkatini çekerek hararetli tartışmalara ve tutkulu tepkilere yol açtı. İscehisar'in ekonomi, politika, bilim ve kültür gibi çok çeşitli yönleri etkileyen etkisi yadsınamaz. Hangi perspektiften yaklaşılırsa yaklaşılsın, İscehisar dikkatle analiz edilmesi gereken, her yerde mevcut olan bir olgu haline geldi. Bu makalede, İscehisar ile ilgili farklı yönleri inceleyerek onun sonuçlarına ve zorluklarına ışık tutmaya çalışacağız.
| İscehisar | |
|---|---|
 | |
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Afyonkarahisar |
| Coğrafi bölge | Ege Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mehmet Ali Semiz |
| • Belediye başkanı | Ahmet Şahin (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 483 km² |
| Rakım | 1120 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 24,534 |
| • Kır | 11,857 |
| • Şehir | 13.186 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 03750 |
| İl alan kodu | 0272 |
| İl plaka kodu | 03 |
İscehisar, Afyonkarahisar ilinin bir ilçesidir.
Tarih
İscehisar’ın bilinen en eski adlarından birisi Dokimeion olup, bu ad Hellenistik dönemden beri kullanılmaktadır. Makedonyalı askerlerin yerleştirildikleri bu iki askerî koloniden Synnada büyük bir yerleşim yeri olmasına karşın, Dokimeion ilk kurulduğunda bir köy biçiminde idi. Dokimeion, Synnada askerî yöneticisi Antigonos Dokimos tarafından, ordusunda bulunan Makedonyalı askerlere barınak olması için bir garnizon şehri olarak MÖ 321 yılında kurulmuş ve “Makedonyalıların Dokimeon” u olarak adlandırılmıştır. Dokimeion’un kurucusu Antigonos Dokimos, MÖ 302 yılında I. Antigonos Monophtalmos’a ihanet ederek savaşmadan Synnada’yı ve Dokimeion’u Anadolu’ya gelen Lysimakhos’a teslim etmiştir. Dokimeion adı Roma ve Bizans dönemlerinde Dokimeion, Dokimia Kome, Dokimaion, Docimeium ve daha sonraları Dokimion biçiminde uzun bir zaman kullanılmıştır. Sikkeleri üzerinde Dokimeon Makedonon, “Makedonialıların Dokimeionu’nun (parası)” yazılıdır. Uzun süre basımı devam eden Dokimeion sikkeleri üzerinde çok çeşitli figürler yanında “Ana Tanrıça” Kibele de tanımlanmıştır.Roma döneminde genel olarak Docimeium olarak isimlendirilen kent en parlak dönemini bu zamanda yaşamış, “Synndin” adı verilen mermer ocakları ve işlikleri büyük çapta çalışarak kent hem zenginleşmiş hem de ününü duyurmuştur. Roma’nın yeniden inşasında ve Vatikan’da Dokimeion mermerlerinin kullanılması yanında İmparatorluğun Anadolu’daki birçok önemli yerine ham, yarı işlenmiş ya da tam işlenmiş mermerler gönderilmiştir. Dokimeion, Bizans döneminde önemli bir Hristiyanlık merkezi konumunda olması yanında mermerciliği ile de önemli bir yer edinmiş ve mermer ocakları çalışmalarına devam etmişlerdir. Bu devirde kent, Ayasofya kilisesinin yapımına verdiği mermerleri ile de ünlenmiştir. Tarihte kalabalık bir yerleşim birimi olan Dokimeion’un kent olarak kurulmazdan önce de bir yerleşim yeri olduğu Kahya Tepesi’nde ele geçen kimi arkeolojik bulgulardan anlaşılmaktadır Kent; kuruluşundan 12. yüzyıla değin yaşamını devam ettirmiş, Türk akınlarının başladığı yıllarda ise önemini kaybederek köy haline gelmiştir. Türkler geldiklerinde kenti ıssız bir biçimde bulmalarından dolayı “İssizcekarahisar”, “İssüzcekarahisar” olarak adlandırmışlardır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde bu ad kullanılmış, sonraları “İscehisar” biçimine dönüşmüştür. Bu dönemde şehir yeniden inşa edilerek; Kavak, Çukur, Eski Hamam ve Medrese Mahallelerinin olduğu yerde yeniden kurulmuştur. İlk kurulan mahalle ve yerleşim yeri Kavak Mahallesidir. Derviş Ahi Elvan zaviyesini burada kurmuş ve bir mescit yapmıştır. İkinci olarak Çukur Mahalle kurulmuş ve ilk büyük camii olan Ulu Camii inşa edilmiştir. İscehisar, 1341 yılında Germiyanoğulları Beyliği yönetimi altına geçmiş, 1429 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Cumhuriyet Döneminde hızla gelişen İscehisar 1952 yılında belediye, 1987 yılında ilçe olmuştur.
Coğrafya
Ege Bölgesi’nin en doğusunda bulunan ilçelerden biri olan İscehisar, Afyonkarahisar iline bağlı olup, Afyonkarahisar-Ankara karayolunun 23. kilometresindedir. İlçe merkezi Belen Tepesi, Koca Tepe, Kahya Tepesi, Tepecik, Tuzla Tepesi, Kıran Tepe ve Hoyuklu Kaş Tepeleri olmak üzere 7 tepe üzerine kurulmuştur. İscehisar Çayı ise, ilçeyi ikiye ayırmıştır. Coğrafi konumu itibarıyla ilçe, Ege ve İç Anadolu Bölgelerinin birbirlerine en çok yaklaştıkları yerde kurulmuştur. Bu özelliğinden dolayı İscehisar’da Akdeniz ve Karasal iklimin özellikleri görülür. Ancak denizden uzaklığı, yüzey şekilleri ve yükselti gibi nedenlerden dolayı ilçede karasal iklim daha hakimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçen ilçede en soğuk ay Ocak, en sıcak ay ise Ağustos’tur.
Nüfus
Cumhuriyet’in başlarında Afyon’un merkez ilçesi sınırları içinde bir nahiye merkezi durumunda olan İscehisar’ın nüfusu 1955 yılında 3293, 1975'te 5398 kişiden oluşmaktaydı. İlçenin nüfusu 2020 genel nüfus sayımına göre 25.043'tür. Bunun 13.186'sı ilçe merkezinde, 11.857'si ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır. İlçe 1 belde, 11 köy ve 13 mahalleden oluşmaktadır. İlçe Merkezi Afyonkarahisar'a 23 km uzaklıktadır. İlçede bulunan mermer ocaklarından çıkarılan mermerler(Docimeion mermeri) dünya mermer literatüründe 1. sınıf olarak kabul edilmektedir. İlçede 650'nin üzerinde irili ufaklı mermer fabrikası bulunmaktadır. Daha çok koyun,sığır, keçi, tavuk, hindi ve ördek yetiştirilmektedir. Son Dönemde ülkedeki ekonomideki payı günden güne artmaktadır.
İhracattaki nüfusa oran payı düsünüldüğünde Türkiye'deki en zengin ilçeler arasındadır. Her sene buradan Afyonkarahisar'ın vergi rekortmenleri çıkmaktadır.
Turizm olarak bakıldığında İscehisar Frig Vadisinde bulunduğundan dolayı bu konuda çok zengindir.
Seydiler Kalesi, peribacaları, Kırkinler, Çatal Kayalar, Menevşeli Kayalar, Kızıl Kayalar, Selimiye Kayalıkları, Ornaş Kayalıkları, Bacak Kale, Omuz Kale, Dökümeon Kale surları, Gresunlular Şehitliği, Frig, Roma ve Bizans dönemlerine ait yerler görülmeye değer eser ve tabiat harikalarıdır.
Alanyurt, Selimiye, Çatağıl ve Dağlat çevreleri yayla ve dağ turizmine elverişlidir. İlçe merkezinin kuzeyindeki ormanlık alanlar piknik yapmaya ve avcılığa oldukça müsaittir.
Seydiler Gölü çevresi, Köroğlu dağları ormanlık sahaları ve Acısu mevkii ilçenin belli başlı dinlenme yerleridir. İlçenin Seydiler kasabasında Hasan bin Basri Türbesi ve Camisi bulunmaktadır.
Kuduz hastalığını tedavi eden Hasan Bin Basri ve beş bilgin arkadaşı, Horasan'dan gelip Seydiler kasabasına yerleşmişler ve burada yaşamışlardır. Bunların türbesi Hasan Bin Basri soyundan gelen "Tekkeşin" adı verilen kişilerce yaptırılmış ve bunlar türbenin bakım ve temizliğini nöbetleşe olarak üstlenmişlerdir. Hasan Bin Basri'nin muhafızları olduğu sanılan Çoban Dede yatırları da bu kasabamızdadır. Coğrafî konumu itibarıyla ilçe, Ege ve İç Anadolu bölgelerinin birbirine en çok yakınlaştıkları yerde kurulduğu için, bu özelliğinden dolayı İscehisar'da Akdeniz ve karasal iklimin özellikleri görülür.
Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçmektedir. İklim şartlarına ve yüzey şekil özelliklerine bağlı olarak belirlenen tabiî bitki örtüsü "bozkır" dır.
Ormanlık alanı ilçe yüzölçümünün ¼'ü kadardır. Başlıca orman ağaçları bambu, karaçam, meşe, ardıç, palamut ve karaağaçtır. İlçede 1500 kişi kapasiteli 1 arena ve 1 spor kulübü bulunmaktadır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990 | 22.143 | 10.071 | 12.072 |
| 2000 | 21.978 | 10.542 | 11.436 |
| 2007 | 24.114 | 11.721 | 12.393 |
| 2008 | 23.804 | 11.773 | 12.031 |
| 2009 | 24.013 | 11.910 | 12.103 |
| 2010 | 23.844 | 11.824 | 12.020 |
| 2011 | 24.112 | 12.013 | 12.099 |
| 2012 | 24.437 | 11.991 | 12.446 |
| 2013 | 24.363 | 12.112 | 12.251 |
| 2014 | 24.225 | 12.189 | 12.036 |
| 2015 | 24.310 | 12.402 | 11.908 |
| 2016 | 24.313 | 12.439 | 11.874 |
| 2017 | 24.442 | 12.630 | 11.812 |
| 2018 | 24.534 | 12.610 | 11.924 |
| 2019 | 24.683 | 12.895 | 11.788 |
| 2020 | 25.043 | 13.186 | 11.857 |
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ a b İscehisar Kaymakamlığı,2012[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "İslam Ansiklopedisi, Metin Tuncel". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "İscehisar Nüfusu - Afyonkarahisar". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Afyonkarahisar İscehisar Nüfusu". nufusune.com.
