Şair Evlenmesi
Günümüz dünyasında Şair Evlenmesi büyük önem ve dikkat gerektiren bir konu haline geldi. Şair Evlenmesi ortaya çıkışından bu yana uzmanların, araştırmacıların ve genel kamuoyunun ilgisini çekerek çok çeşitli tartışmalara, teorilere ve görüşlere yol açtı. Şair Evlenmesi gerek toplum üzerindeki etkisi, gerekse kültür üzerindeki etkisi ya da tarihteki önemi nedeniyle çeşitli alanlarda analiz ve tartışma konusu olmaya devam ediyor. Bu makalede, bu heyecan verici ve tartışmalı konuya kapsamlı bir vizyon sağlamak için Şair Evlenmesi'in kökeninden günümüz dünyası üzerindeki etkisine kadar farklı yönlerini inceleyeceğiz.
| Şair Evlenmesi | |
|---|---|
Şair Evlenmesi | |
 | |
| Yazar | İbrahim Şinasi |
| Karakterler | Şair Müştak Kumru Ziba Dudu Habbe Sakine Ebüllaklaka İmam Efendi Batak Ese Batak Köse Hikmet |
| İlk gösterim | 1908 |
| Ülke | Osmanlı Devleti |
| Orijinal dil | Türkçe Osmanlıca |
| Konu | Görücü usulü evlenmenin zararları |
| Tür | Komedi |
| Zaman ve mekân | 19. yüzyılda İstanbul'da bir gelin odası |
Şair Evlenmesi (Osmanlıca: شاعر اولنمهسی), İbrahim Şinâsî'nin 1860 yılında Tercüman-ı Ahvâl'de tefrika edilen ardından kitap olarak basılan töre komedisi tarzında tek perdelik piyestir.
Daha önce yazılmış bazı tiyatro eserlerinin varlığından söz edilse de Şair Evlenmesi, Türk edebiyatının Batılı tarzda ilk tiyatro eseri olarak kabul edilir. Belirli bir metne dayanmayan, oyuncuların doğaçlama yaptıkları tuluat tiyatrosundan, bir konunun metne dayalı olarak giriş, gelişme, sonuç biçiminde aktarıldığı yeni bir tiyatroya geçiş bu eserle olmuştur.
Görücü usulü evliliğinin sakıncalarını konu alan eser, geleneksel Türk tiyatrosunun izlerini taşır. Sade ve tabii bir konuşma diliyle yazılmıştır. Oyun kişileri dönemin toplumsal yapısını yansıtan gerçekçi karakterlerdir. Konuşma örgüsü kelime oyunları, söz komikleri ve konuşma yanlışları içerir. Eser, klasik Fransız tiyatrosunun ve özellikle Molière’in etki ve izlerini de taşımaktadır
Yayımlanması ve sahnelenmesi
Eserin Dolmabahçe Saray Tiyatrosu’nda sahnelenmek üzere, Sultan Abdülmecid tarafından ısmarlandığı söylenir. ancak oyunun sarayda oynandığına dair bir bilgi yoktur.
Şinasi'nin eseri, iki perdelik bir tiyatro eseri olarak kaleme almış; ne var ki kendi elleriyle ilk perdeyi ortadan kaldırmak zorunda kaldığından ikinci perde, 1860’ta Tercüman’ı Ahval’in 2.-3.-4.-5. sayılarında tek perde olarak yayımlanmıştı. 1873’te şairin ölümünden sonra Mehmet Tayfur adında bir kitapçı tarafından Selanik’te kitap olarak basıldı. Eser gerek gazetede tefrik edildiğinde, gerekse kitap olarak basıldığında fazla ilgi görmemiş ve alay konusu olmuştur.
Şair Evlenmesi, İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra, İbrahim Necmi Bey tarafından Selanik’te kurulmuş olan amatör bir tiyatro topluluğu tarafından sahnelendi.
Noktalama işaretlerinin kullanımı
Şair Evlenmesi piyesi Türkçede noktalama işaretlerinin kullanıldığı ilk eserlerden biridir. Şinasi eserde üç noktalama işareti kullanmıştır: yay, kısa çizgi ve nokta. Bu işaretleri hangi amaçla kullandığını eserin başında açıklamıştır.
Konu
Batılı tutum ve davranışı, kılık ve kıyafetiyle mahallede pek sevilmeyen, eğitimli olmasına rağmen saf bir yapıya sahip Şair Müştak Bey, sevdiği Kumru Hanım'la, kılavuz ve yenge hanımlar aracılığıyla evlenmiştir. Nikâh sonrasında kendisiyle evlendirilen kişinin, Kumru Hanım'ın çirkin ve yaşlı ablası Sakine Hanım olduğunu görünce önce bayılır sonra itiraz eder. Mahallelinin de işe karışmasıyla başına gelenleri kabul etme mecburiyetinde kalan Müştak Bey'in imdadına arkadaşı Hikmet Bey yetişir. Hikmet Bey'in mahalle imamı Ebulaklaka'ya verdiği rüşvetle olay çözülür, yapılan hile sonuçsuz kalır. Sonunda muradına eren Müştak bey Kumru Hanım'a kavuşur. Ancak Hikmet Efendi birbirleriyle görüşmeden evlenmeye kalkmanın sonucunun kötü olacağını söyler. Müştak Bey'in aklı başına gelir.
Kahramanlar
- Şair Müştak bey
- Kumru
- Ziba Dudu
- Habbe Kadın
- Sakine Hanım
- Ebüllaklaka İmam Efendi
- Batak Ese
- Atak Köse
- Hikmet Efendi
Ayrıca bakınız
- Türk tiyatrosu
- Osmanlı'da sahne sanatları
- Nasreddin Hoca'nın Mansıbı (18. yüzyılda yazılmış bir Türkçe anonim tiyatro eseri)
Dış bağlantılar
- Şair Evlenmesi 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2019
Kaynakça ve Dipnot
- ^ İki perde olarak yazılmıştır ancak ilk perdesi hiç yayımlanmamış ve sahnelenmemiş olduğundan "tek perdelik komedi" olarak bilinir
- ^ 1860’ta Şair Evlenmesi’nin tefrika edilmesinden 15 yıl kadar önce Abdülhak Hamit'in babası Hayrullah Efendi'nin "Hikaye-i İbrahim Gülşeni" adında romanla tiyatro arası bir eser meydana getirdiği ancak yayımlanmadığı iddia edilir. Ayrıca III.Selim döneminde "İskerleç" adında kimliği tam bilinmeyen birinin yazdığı, "Vakayi-i Acibe ve Havadis-i Garibe-i Kefşger Ahmed" adlı oyun kimilerince ilk Türk tiyatro eseri kabul edilir.
- ^ a b "Abdulhalim Aydın, Şinasi'nin Şair Evlenmesinde Fransız Etkisi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı:1" (PDF). 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Haziran 2014.
- ^ a b Nükhet Eren, Şair Evlenmesi’nden Vilyem Şekspiyer’e tiyatro, Birgun gazetesi, 08.06.2014[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b Şemsettin Kutlu, Şair Evlenmesi, İstanbul, 2000]
- ^ "Faysal Okan Atasoy, Noktalama İşaretlerinin Tarihi', Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Cilt: 5/2 Sayı : Bahar 2010" (PDF). 28 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Haziran 2014.