1989 Türkiye yerel seçimleri

Günümüzde 1989 Türkiye yerel seçimleri günümüz toplumunda büyük önem kazanmış bir konudur. Teknolojinin sürekli gelişmesi ve bilgiye sınırsız erişimle birlikte 1989 Türkiye yerel seçimleri her alanda tartışmaların, tartışmaların ve analizlerin odak noktası haline geldi. Siyasi, ekonomik, sosyal ya da kültürel alanda 1989 Türkiye yerel seçimleri öyle ya da böyle günlük hayatımızda var. Tutkuları uyandıran, farklı görüşleri harekete geçiren, kalabalıkları harekete geçiren bir konudur. Bu makalede, 1989 Türkiye yerel seçimleri ile ilgili farklı yönleri inceleyeceğiz, etkisini, gelişimini ve günümüzdeki önemini analiz edeceğiz.

1989 Türkiye yerel seçimleri
Türkiye
← 1984 26 Mart 1989) (1989-03-26) 1994 →
Katılımazalış %81,5
  Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti
 
Lider Erdal İnönü Süleyman Demirel Turgut Özal
Parti Sosyaldemokrat Halkçı Parti Doğru Yol Partisi Anavatan Partisi
Son seçim Yeni Parti %13,2 %41,5
Aldığı oy 6.354.888 5.565.657 4.828.871
Oran %28,7 %25,1 %21,8
Değişim Yeni Parti artış11,9 azalış19,7
  Dördüncü parti Beşinci parti Altıncı parti
 
Lider Necmettin Erbakan Bülent Ecevit Alparslan Türkeş
Parti Refah Partisi Demokratik Sol Parti Milliyetçi Çalışma Partisi
Son seçim % 4,4 Yeni Parti Yeni Parti
Aldığı oy 2.170.365 1.998.897 916.436
Oran % 9,8 % 9,0 % 4,1
Değişim artış5,4 Yeni Parti Yeni Parti
İl ve ilçelere göre belediye başkanlıklarının dağılımı
Oy dağılımı
SHP
  
 %28.69
DYP
  
 %25.13
ANAP
  
 %21.80
RP
  
 %9.80
DSP
  
 %9.03
MÇP
  
 %4.14
Diğer
  
 %1.41

1989 Türkiye yerel seçimleri, 26 Mart 1989 günü yapılmıştır. Toplam 7 siyasi partinin katıldığı seçimlerde, il Genel Meclisi seçimleri baz alındığında % 28.7 oy alan Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) birinci parti olmuştur. 1984 yerel seçimleriyle karşılaştırıldığında oyları yaklaşık 20 puan gerileyen iktidardaki Anavatan Partisi (ANAP), SHP ve Doğru Yol Partisi'nin (DYP) ardından üçüncü oldu.

1982 Anayasası'nın 127. maddesindeki değişiklikle yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması konusunda 25 Eylül 1988 tarihinde yapılan referandumda seçmenlerin yüzde 65’i 'hayır', yüzde 35’i 'evet' oyu kullandı. Böylece yerel seçimlerin erkene alınması için Anayasa’nın 127. maddesindeki değişiklik kabul edilmedi ve 13 Kasım 1988 olarak öngörülen erken yerel seçim yapılmadı.

SHP, başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere 39 ilin belediye başkanlıklarını kazandı. SHP'yi 16 ille DYP, 5 ille Refah Partisi, üçer ille ANAP (Bitlis, Hakkâri, Malatya) ve MÇP (Elazığ, Erzincan, Yozgat) izledi. 1 ilde de (Tunceli) bağımsız aday kazandı.

111'i 1987'de ilçe olan toplam 115 yerleşim biriminde 42'sinde ANAP, 37'sinde SHP, 30'unda DYP, 4'ünde RP adayları belediye başkanı seçilirken bir ilçede seçimi MÇP, diğer bir ilçede ise seçimi bağımsız aday kazandı.

Sonuçlar

İl Genel Meclisi oy oranları

1989 yerel seçimleri il genel meclisi sonuçları:

Toplam Sandık 105.317
Kayıtlı seçmen sayısı 28.077.317
Oy kullanan seçmen sayısı 22.877.723
Katılım Oranı (%) 81,5
Geçerli oy sayısı 22.147.749
Geçersiz oy sayısı 729.974
İl genel meclisleri üyesi
Parti Genel başkanı Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı +/–
Sosyaldemokrat Halkçı Parti Erdal İnönü 6.354.888 % 28,7 —
Doğru Yol Partisi Süleyman Demirel 5.565.657 % 25,1 artış 11,9
Anavatan Partisi Turgut Özal 4.828.871 % 21,8 azalış 19,7
Refah Partisi Necmettin Erbakan 2.170.365 % 9,8 artış 5,4
Demokratik Sol Parti Bülent Ecevit 1.998.897 % 9,0 —
Milliyetçi Çalışma Partisi Alparslan Türkeş 916.436 % 4,1 —
Islahatçı Demokrasi Partisi Aykut Edibali 208.775 % 1,0 —
Bağımsızlar 103.860 % 0,5 azalış 1,1
Toplam 22.147.749 % 100,00

Büyükşehir Belediyesi seçimleri

1989 yerel seçimleri büyükşehir belediye başkanlıkları seçim sonuçları:

Toplam Sandık 24.354
Toplam Seçmen 7.450.596
Toplam Kullanılan Oy 5.398.806
Toplam Geçerli Oy 5.144.576
Katılım Oranı (%) %72,5
Belediye başkanlığı 8
Parti Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı Belediye başkanlığı
sayısı
Sosyaldemokrat Halkçı Parti 1.974.110 % 38,4 6
Anavatan Partisi 1.215.351 % 23,6 0
Doğru Yol Partisi 917.878 % 17,8 1
Refah Partisi 464.900 % 9,0 1
Demokratik Sol Parti 449.537 % 8,7 0
Milliyetçi Çalışma Partisi 98.996 % 1,9 0
Islahatçı Demokrasi Partisi 21.425 % 0,4 0
Bağımsızlar 2.379 % 0 0
Toplam 5.144.576 % 100,00 8

Kazananlar

Şehir Başkan Parti
Adana Selahattin Çolak Sosyaldemokrat Halkçı Parti
Ankara Murat Karayalçın
Bursa Teoman Özalp Doğru Yol Partisi
Gaziantep Celal Doğan Sosyaldemokrat Halkçı Parti
İstanbul Nurettin Sözen
İzmir Yüksel Çakmur
Kayseri Niyazi Bahçecioğlu
Konya Halil Ürün Refah Partisi

Belediye başkanlıkları seçimi

1989 yerel seçimleri belediye başkanlıkları sonuçları:

Toplam Sandık 59.100
Kayıtlı seçmen sayısı 18.090.657
Oy kullanan seçmen sayısı 14.107.146
Katılım Oranı (%) 78,0
Geçerli oy sayısı 13.432.841
Geçersiz oy sayısı 674.305
Belediye başkanlığı sayısı 1.984
Parti Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı Belediye başkanlığı
sayısı
Sosyaldemokrat Halkçı Parti 4.402.700 % 32,8 652
Anavatan Partisi 3.178.504 % 23,7 570
Doğru Yol Partisi 3.155.324 % 23,5 550
Refah Partisi 1.175.976 % 8,7 74
Demokratik Sol Parti 870.408 % 6,5 37
Milliyetçi Çalışma Partisi 406.120 % 3,0 24
Bağımsızlar 176.620 % 1,3 70
Islahatçı Demokrasi Partisi 67.189 % 0,5 7
Toplam 13.432.841 % 100,00 1.984

İl Belediye Başkanlıkları

İl Parti
Adıyaman SHP
Afyonkarahisar DYP
Ağrı SHP
Amasya DYP
Antalya
Artvin SHP
Aydın DYP
Balıkesir
Bilecik SHP
Bingöl
Bitlis ANAP
Bolu SHP
Burdur
Çanakkale
Çankırı DYP
 
İl Parti
Çorum SHP
Denizli
Diyarbakır
Edirne
Elazığ MÇP
Erzincan
Erzurum DYP
Eskişehir SHP
Giresun
Gümüşhane DYP
Hakkâri ANAP
Hatay SHP
Isparta DYP
İçel (Mersin) SHP
Kars
 
İl Parti
Kastamonu SHP
Kırklareli
Kırşehir
Kocaeli
Kütahya DYP
Malatya ANAP
Manisa DYP
Kahramanmaraş RP
Mardin SHP
Muğla
Muş DYP
Nevşehir
Niğde SHP
Ordu
Rize DYP
 
İl Parti
Sakarya SHP
Samsun
Siirt
Sinop
Sivas RP
Tekirdağ SHP
Tokat DYP
Trabzon SHP
Tunceli BĞMSZ
Şanlıurfa RP
Uşak SHP
Van RP
Yozgat MÇP
Zonguldak SHP

Belediye meclis üyeliği seçimi

1989 yerel seçimleri belediye meclis üyeliği seçimi sonuçları:

Toplam Sandık 59.100
Kayıtlı seçmen sayısı 18.090.657
Oy kullanan seçmen sayısı 14.107.146
Katılım Oranı (%) 78,0
Geçerli oy sayısı 13.237.086
Geçersiz oy sayısı 870.060
Parti Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı
Sosyaldemokrat Halkçı Parti 4.389.132 % 33,2
Doğru Yol Partisi 3.137.522 % 23,7
Anavatan Partisi 3.111.259 % 23,5
Refah Partisi 1.181.950 % 8,9
Demokratik Sol Parti 890.164 % 6,7
Milliyetçi Çalışma Partisi 436.951 % 3,3
Islahatçı Demokrasi Partisi 69.195 % 0,5
Bağımsızlar 20.913 % 0,2
Toplam 13.237.086 % 100,00

Kaynakça

  1. ^ Türkiye'nin referandum tarihi, Milliyet
  2. ^ 19 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi./5 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Milliyet Gazetesi, 29.03.1989, sf. 14
  4. ^ a b c d "Mahalli İdareler Seçimi Sonuçları" (PDF). 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "deneme" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot