Tu banner alternativo

Azerbaycan'da Hristiyanlık

Günümüz dünyasında, Azerbaycan'da Hristiyanlık geniş bir yelpazedeki insanlar için büyük önem taşıyan ve ilgi duyulan bir konudur. Azerbaycan'da Hristiyanlık, toplum üzerindeki etkisinden, tarihteki öneminden veya günümüz dünyasındaki öneminden dolayı tutkuları, çatışan fikirleri ve hararetli tartışmaları uyandıran bir konu haline geldi. Azerbaycan'da Hristiyanlık, akademiden işyerine kadar hem uzmanların hem de acemilerin dikkatini ve ilgisini çekmeyi başardı. Bu makalede, Azerbaycan'da Hristiyanlık'in farklı yönlerini inceleyeceğiz, yaşamın çeşitli alanları üzerindeki etkisini ve etrafımızdaki dünyayı anlamayla olan ilişkisini analiz edeceğiz.

Tu banner alternativo
Azerbaycan'daki Hristiyanlar
Dinler
Hristiyanlık (Doğu Ortodoks Kilisesi)
Diller
Azerice, Rusça, Albanca

Azerbaycan'da Hristiyanlık bir azınlık dinidir. 280.000 ila 450.000 (%3,1 – %4,8)[1] arasında tahmin edilen Hıristiyanlar çoğunlukla Rus ve Gürcü Ortodoks ve Ermeni Apostoliktir. Ayrıca, büyük çoğunluğu Müslüman kökenli olan küçük bir Protestan Hristiyan topluluğu da bulunmaktadır.[2][3] Güncel tahminlere göre Hristiyanların payı %2,6–%3 civarındadır.[4]

Tarihi

Hristiyanlık, yeni dönemin ilk yıllarında bugünkü Azerbaycan topraklarına yayılmıştı. Bu dönemin ilk aşaması, Kudüs'ün ilk patriği olan Yegub'un kutsaması ile yeni dini yayan Havariler Bartholomew ve Thaddeus (Ermenistan'ı Hristiyanlaştıranlarla aynı kişiler) dönemi olarak adlandırılmaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Bugün Azerbaycan’daki tarihî kilise mirası içinde Kafkas Albanyası (Alban) geleneğine atıf yapan Udi topluluğu, Gürcü Ortodoks mirası ve Rus İmparatorluğu dönemi Alman-Lutheran izleri birlikte yer alır. Udi geleneği 2003’te resmî olarak “Alban-Udi Hristiyan Dini Cemaati” adıyla yeniden tescil edilmiştir; Şeki’nin Kiş köyündeki tarihî kilise 2000–2003 arasında Norveç destekli bir projeyle restore edilmiştir.[5]

Bakü'deki Başmelek Mikail Kilisesi'ndeki Aziz Mary Kafkasya'nın Koruyucusu ikonu.

Doğu Ortodoksluğu

Azerbaycan'da Doğu Ortodoks Hristiyanlığının taraftarları çoğunlukla etnik Ruslar ve Gürcülerdir. Rus Ortodoks toplulukları, Azerbaycan'daki Rus Ortodoks Kilisesi'ne bağlıdır. Azerbaycan'ın tüm toprakları, Bakü'deki Kutsal Mür Taşıyıcılar Katedrali merkezli Bakü ve Azerbaycan Rus Ortodoks Piskoposluğu dini yargı yetkisi altında bulunmaktadır.

Oryantal Ortodoksluk

Bakü Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi

Azerbaycan'da Doğu Ortodoks Hristiyanlığının taraftarları çoğunlukla etnik Ermenilerdir. Ermeni Apostolik Kilisesi'nin şu anda Dağlık Karabağ Cumhuriyeti dışında bir cemaati yoktur. Savaşın patlak vermesinden önce, Ermeniler ülkedeki en büyük Hristiyan nüfusu oluşturuyordu. Bugün Azerbaycan'daki Ermeni kiliseleri, yoğun Ermeni göçü ve Azerbaycan saldırılarından korkma nedeniyle kapalı durumdadır.[6] Birinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında, dini ayrımcılığa karşı anayasal güvencelere rağmen, Azerbaycan'ın her yerinde Ermeni Apostolik Kilisesi'ne karşı çok sayıda vandalizm vakası bildirilmiştir.[7] 1990'da Bakü pogromunun zirvesinde, Ermeni Aziz Krikor Aydınlatıcı Kilisesi ateşe verilmişti,[8] ancak 2004'te restore edilen kilise günümüzde hâlâ kullanılmamaktadır.

Diğer mezhepler

Azerbaycan’da Katolik Kilisesi’nin sadece bir cemaat bulunmaktadır: 2007'de Bakü'de bir kilise açılmıştır.

Azerbaycan'da ayrıca on bir Molokan topluluğu vardır. Molokanlar, diğer Protestanlar gibi inançlarını İncil'e odaklayan ve kilise hiyerarşisini reddeden bir Protestan azınlıktır. Ayrıca, muhtemelen 7.000'den az Protestan cemaati olan bir Alman Lutheran topluluğu da vardır. Azerbaycan'daki Baptist Birliği'nin eski genel sekreteri Pastor Elnur Jabiyev'e göre, 2010 yılına kadar Bakü'de sekiz veya dokuz evanjelik kilise vardı, ancak bunların da açıkça bir araya gelmesi yetkililer tarafından engellenmektedir.[9]

Nüfusun tahminen %2,5'u Rus Ortodoks Kilisesi'ne mensup (1998) kişilerden oluşur. Azerbaycan'daki Rus Ortodoks Kilisesi, Bakü Piskoposluğu'na ve Azerbaycan'da bir temsili olan Hazar bölgesine sahiptir. Ünlü Rus kiliseleri arasında Başmelek Mikail Kilisesi ve Kutsal Mür Taşıyıcılar Katedrali bulunmaktadır. Bir zamanlar büyük olan Bakü'deki Aleksandr Nevski Katedrali, 1937'de Stalinizm etkisinde komünistler tarafından yıkıldı.

2003 yılında kurulan Arnavut-Udi Kilisesi[10] Azerbaycan'daki Udi azınlığına mensuptur.

Ayrıca Gürcü Ortodoks cemaati ve kiliseleri de bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population" (PDF). Pew Research Center. 1 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ "5,000 Azerbaijanis adopted Christianity" (Rusça). Day.az. 7 Temmuz 2007. 28 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2012. 
  3. ^ "Christian Missionaries Becoming Active in Azerbaijan" (Azerice). Tehran Radio. 19 Haziran 2011. 19 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2012. 
  4. ^ "Azerbaijan - Country Summary". 9 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2025. 
  5. ^ "Non-Muslim Religious Minorities in Azerbaijan From their Inception through Russian Empire and Soviet Repression to Present-day Secular State of Azerbaijan By Willy Fautré". 13 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2025. 
  6. ^ United States Department of State, Country Reports on Human Rights Practices for 1992 (Washington: U.S. Government Printing Office, February 1993), p. 708
  7. ^ Memorandum from the Lawyers Committee for Human Rights to John D. Evans, Resource Information Center, 13 June 1993, p. 4.
  8. ^ Implementation of the Helsinki Accords: Human Rights and Democratization in the Newly Independent States of the former Soviet Union" (Washington, DC: U.S. Congress, Commission on Security and Cooperation in Europe, January 1993), p. 116
  9. ^ "Idea online". 22 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Община — АЛБАНО-УДИНСКАЯ ХРИСТИАНСКАЯ ОБЩИНА" (Rusça). 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2020. 

Daha fazla okuma

Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot