Bahrî Memlûkler
Bugünkü yazımızda son yıllarda büyük önem kazanan bir konu olan Bahrî Memlûkler'den bahsedeceğiz. Bahrî Memlûkler, genel olarak kültür ve toplum da dahil olmak üzere siyasetten teknolojiye kadar farklı alanlarda tartışmalara ve ihtilaflara yol açan bir kavramdır. Bu makalede Bahrî Memlûkler ile ilgili farklı yönleri keşfedeceğiz, günlük yaşamlarımız üzerindeki etkisini analiz edeceğiz ve günümüz dünyasındaki önemi üzerine düşüneceğiz. Bahrî Memlûkler ile ilgili konumunuz ne olursa olsun, bugün çok alakalı olan bu konu hakkındaki bilginizi genişletmek için sizi okumaya devam etmeye davet ediyoruz.
| 1250-1382 | |||||||||
 Memluk Sultanlığı yaklaşık 1317 yılı | |||||||||
| Başkent | Kahire | ||||||||
| Resmî din | Sünni İslam | ||||||||
| Hükûmet | Sultanlık | ||||||||
| Sultan | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Bahrî Hanedanı (Arapça: البحرية, Bahriyye), Kahire merkez olmak üzere Mısır, Suriye ve Hicaz'da hüküm süren genellikle Kıpçak Türk asıllı Memluklu kölemenler ve bunların neslinden oluşan hanedandır.
Hanedana verilen Bahrî isminin Kıpçak Türk asıllı kölelerden oluşan askerlerin Eyyubi Sultanı Salih Eyyubi tarafından Nil üzerinde bulunan El-Rovdah adasında, yani Bahr-el-Nil'de, konuklaması için yaptırılan kışlada yaşamalarındandır.[2][3]
Bahrî hanedanından olan 24 sultandan Kalavun'a kadar olanları kölemen olarak yetişmiş ve üstün yetenekleri ile en üst hükümdarlık mevkiine çıkmışlardır. Kalavun'dan sonra sultanlar soydan gelir olmaya başlamışlardır. El-Eşref Halil ve Nasır Muhammed bin Kalavun Kalavun'un oğlu; Seyfüddin Ebu Bekir, Alâaddin Küçük, Şihabüddin Ahmed, İmadeddin İsmail, Seyfeddin Şaban, Seyfeddin Hacı, Ebu Maali Hasan ve Seyfeddin Hacı Kalavun'un torunu ve Nasir Muhammed'un oğulları; Selahaddin Muhammed ile Zeyneddin Şaban Kalavun'un torunu ve son Bahrî Hanedani mensubu sultanlar Alaeddin Ali ile Zeyneddin Hacı ise Kalavun'un büyük torunlarıdır. Bundan dolayı sultanlar devlet iktidar gücünü kaybedip kısa müddet saltanat yapıp güçlü Memluklu emirlerin kuklaları olmuşlardır.
Bahrî Hanedanı'ndan Memluklu Sultanları Kahire'de Mukadam Tepesi'nde bulunan Kahire Kalesi içinde kurulmuş olan hem sultanın resmi evi hem de devletin yüksek bürokrasisinin çalıştığı yer olan Sultanlık Sarayı'nda yaşamışlardır. Kahire Kalesi'nde Sultanlık Sarayı'nın bulunduğu mevkiye 1830-1848 arasında Kahire Mehmet Ali Paşa Camii yapılmıştır.
1382de Sultan Berkuk'tan başlayarak bu hanedan yerine genellikle Çerkes asıllı Memlûklü kölemenlerden oluşan Burci Hanedanı gelmiştir.
Tarihçe
Bahrî Hanedanı sultanları
| No. | Saltanatın başı | Saltanat sonu | İsim | Tam isim | Saltanat sonu nedeni |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1250 | 1250 | Şecer-üd-Dürr | İsmeteddin Umm-Halil Şecer-üd-Dürr | Evlenme |
| 2 | 1250 | 1257 | Aybeg | İzzeddin Aybeg | Öldürülme |
| 3 | 1257 | 1259 | Mansur Ali | Mansur Nureddin Ali | Tahttan indirme |
| 4 | 1259 | 1260 | Kutuz | Muzafer Seyfeddin Kutuz | Öldürülme |
| 5 | 1260 | 1277 | I. Baybars | Zahir Rukneddin Baybars Bundukdari | Ölüm |
| 6 | 1277 | 1279 | Bereke | Said Nasıreddin Bereke | Tahttan feragat |
| 7 | 1279 | 1279 | Sülemiş | Adil Bedreddin Sülemiş | Tahttan indirme |
| 8 | 1279 | 1290 | Kalavun | Mansur Seyfeddin Kalavun | Ölüm |
| 9 | 1290 | 1293 | El-Eşref Halil | Eşref Selaheddin Halil | Öldürülme |
| 10 1. kez |
1293 | 1294 | Nasır Muhammed | Nasır Nasıreddin Muhammed Bin Kalavun | Tahttan indirme |
| 11 | 1294 | 1296 | Adil Kitbuga | Adil Zeyneddin Kitbuga | Kaçma |
| 12 | 1296 | 1299 | Laçin | Mansur Hüsameddin Laçın | Öldürülme |
| 2. kez | 1299 | 1309 | Nasır Muhammed | Nasır Nasıreddin Muhammed Bin Kalavun | Tahttan feragat |
| 13 | 1309 | 1310 | II. Baybars | Muzaffer Rukneddin Baybars Çeşnikar | İdam |
| 3. kez | 1310 | 1341 | Nasır Muhammed | Nasır Nasıreddin Muhammed Bin Kalavun | Ölüm |
| 14 | 1341 | 1341 | Ebu Bekir | Seyfüddin Ebu Bekir | Tahttan indirme |
| 15 | 1341 | 1342 | Alâaddin Küçük | Alâaddin Küçük | Tahttan indirme |
| 16 | 1342 | 1342 | Şihabüddin Ahmed | Şihabüddin Ahmed | Tahttan indirme |
| 17 | 1342 | 1345 | İmadeddin İsmail | Salih İmadeddin Ebu İsmail | Ölüm |
| 18 | 1345 | 1346 | Seyfeddin Şaban | Kamil Seyfeddin Şaban | Öldürülme |
| 19 | 1346 | 1347 | Seyfeddin Hacı | Muzaffer Seyfeddin Hacı | Öldürülme |
| 20 1.kez |
1347 | 1351 | Ebu Maali Hasan | Nasır Bedreddin Ebu Ma'ali Hasan | Tahttan indirme |
| 21 | 1351 | 1354 | Salih Selahaddin | Salih Selahaddin Bin Muhammed | Tutuklama |
| 2.kez | 1354 | 1361 | Ebu Maali Hasan | Nasır Bedreddin Ebu Ma'ali Hasan | Kayıp, olasılıkla öldürülme |
| 22 | 1361 | 1363 | Selahaddin Muhammed | Mansur Selahaddin Muhammed Bin Hacı | Delilik nedeniyle tahttan indirme |
| 23 | 1363 | 1377 | Zeyneddin Şaban | Eşref Zeyneddin Şaban | Vebadan ölüm |
| 24 | 1377 | 1381 | Alaeddin Ali | El-Mansur Alaeddîn Ali Ebu al-Ma'ali | İdam |
| 25 1. kez |
1381 | 1382 | Zeyneddin Hacı | Salih Salah Zeyneddin Hacı | Tahttan indirme |
| 2. kez | 1389 | 1390 | Zeyneddin Hacı | Salih Salah Zeyneddin Hacı | Feragat etme |
Kaynakça
- ^ "Mamluk Askari 1250-1517". David Nicolle. 1999: s.4.
- ^ El-Makrizi (1997), Al Selouk Leme'refatt Dewall al-Melouk, Kahire: Dar al-kotob, (Arapça), Cilt 1 say. 441
- ^ Bir başka açıklamaya göre ise Bahrî ifadesi kölemen askerlerin hemen hepsinin deniz üzerinden getirilmeleridir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Clot, Andre (2009), L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2. (Fransızca)
- Tür. çev.: Clot, Andre (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul:Epsilon Yayınları ISBN 9753317727.
- المماليك البحريون/القبجاق (Bahrî Memlukluları/ Kıpçaklar) adlı madde3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Arapça)(Erişme:3.7.2010)
- Bosworth, Clifford Edmund (1967) The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual Edinburgh:Edinburgh University Press ISBN 978-0-7486-2137-8 Google Books1 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim:2.7.2010)
- Muir, William (2007) The Mameluke or slave dynasty of Egypt, 1260-1517 Piscataway, NJ: Gorgias Press. ISBN 978-1-59333-697-4. (Birinci basım: Smith, Elder 1896) (İngilizce)
- El-Makrizi (1997), Al Selouk Leme'refatt Dewall al-Melouk, Kahire: Dar al-kotob, (Arapça).
- İng. çev.: Bohn, Henry G. (çev.), (16969) The Road to Knowledge of the Return of Kings, Chronicles of the Crusades, AMS Press.
- El-Makrizi, (1996) al-Mawaiz wa al-'i'tibar bi dhikr al-khitat wa al-'athar, Kahire:Matabat aladab, ISBN 977-241-175X (Arapça).