Ek
Bu yazımızda son yıllarda pek çok kişinin dikkatini çeken bir konu olan Ek konusunu inceleyeceğiz. Ek toplumda çok çeşitli görüş ve bakış açıları üreten bir tartışma konusu olmuştur. Ek günümüz dünyasında güncelliğini sürdürdüğü için bu konuyla ilgili farklı yönlerin incelenmesi önem kazanmaktadır. Bu makale aracılığıyla, Ek hakkında kapsamlı bir bakış açısı sağlamak için farklı bakış açılarını ve analizleri inceleyeceğiz. Ayrıca farklı alanlardaki etkisini ve zaman içinde nasıl geliştiğini analiz edeceğiz. Bu makale Ek'e ışık tutmayı ve günümüzdeki öneminin daha iyi anlaşılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.
Ek, dilbilimde bir köke veya gövdeye eklenerek yeni bir kelime veya kelime biçimi oluşturmak için kullanılan biçimbirimdir. Ekler, yapım eki ve çekim eki olmak üzere ikiye ayrılabilir. Konumları göz önünde bulundurulduğunda ön ek, son ek, sirkumfiks ve iç ek başlıca ek türlerini oluşturur.
Konumlarına göre ekler
Ön ek
Ön ekler, bir kökün önüne gelen; "ön ek-kök" yapısına sahip eklerdir. Türkçede ön ek olmamakla birlikte, bihaber ve namert gibi alıntılanmış yabancı kökenli kelimelerin yanı sıra, masmavi, pespembe gibi oluşumlar da ön ek olarak ele alınmıştır. submit, predetermine ve unwilling İngilizcedeki ön eklere örnektir.
Son ek
Son ekler, bir kökün sonuna gelen; "kök-son ek" yapısına sahip eklerdir. Türkçe sondan eklemeli bir dil olduğundan ötürü dildeki ekler son ek olarak kategorize edilmektedir. demirci (-ci yapım eki), evden (-den ayrılma eki), evler (-ler çoğul eki) Türkçedeki son eklere örnektir. İngilizcede asked geçmiş zamanı belirten, cats ise çoğulluk belirten son eklere örnek teşkil eder. Fransızcadaki De beaux jours da çoğulluk son ekidir.
Sirkumfiks
Sirkumfiksler, kökün iki tarafına da eklenen, yani "sirkumfiks)kök(sirkumfiks" yapısına sahip eklerdir. İngilizcedeki enlighten, Almancadaki geleitet (leiten fiilinin perfekt hali) veya Guaranicede gidiyorum anlamına gelen aguata fiilinin sirkumfiks eklenmesiyle ndaguatái halini alarak olumsuzluk anlamı kazanması sirkumfikslere örnektir.
İç ek
İç ek veya infiks, kökün içerisine eklenen eklenen, "k-(iç ek)-ök" yapısına sahip eklerdir. İç ekler Avustronezya dillerinde yaygındır. Endonezcede gembung kökü şişkin manasına gelirken, gelembung kelimesinde olduğu gibi -el iç ekini alarak baloncuk anlamı kazanması iç ek örneğidir.
İnterfiks
İnterfiks; iki kök kelimenin arasına gelerek yeni bir kelime oluşturan, "köka-ara ek-kökb şeklinde kullanılan eklerdir. Almancada Arbeitszimmer, İngilizcede speedometer, İsveççede familjefar interfikslere örnek verilebilir.
Dublifiks
Dublifiks, kökün herhangi bir yerine gelerek bir ikileme oluşturan veya tek başına anlamı pekiştiren eklerdir. Türkçede para mara, ev mev; Rapa dilinde kinikini, ngaruru, kokomo, maitataki; İngilizcede money shmoney örnek gösterilebilir.
İşlevlerine göre ekler
Yapım eki
Çekim eki
Kaynakça
- ^ a b c d e "affix | Definition & Examples". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 4 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021.
