Bu yazımızda Kerkük'in büyüleyici dünyasını derinlemesine keşfedeceğiz. Kökeninden bugünkü etkisine kadar bu çok alakalı konuyu oluşturan farklı yönleri inceleyeceğiz. Toplumdaki önemini ve yıllar içinde nasıl geliştiğini analiz edeceğiz. Ayrıca Kerkük ile ilgili farklı bakış açılarını ve görüşleri de inceleyerek eksiksiz ve objektif bir görünüm sunmayı amaçlıyoruz. Hiç şüphe yok ki, Kerkük dikkatimizi ve üzerinde düşünmeyi hak eden bir konudur, bu nedenle bu makalenin tüm okuyucular için büyük ilgi ve faydalı olacağını umuyoruz.
Kerkük كركوك | |
---|---|
Kerkük'ün Irak'taki konumu | |
Ülke | Irak |
İl | Kerkük ili |
Rakım | 346 m |
Nüfus | |
• Toplam | 2.018 (972,272), 2.009 (850,787) |
Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
• Yaz (YSU) | UTC+03.00 (DAS) |
Kerkük, Irak'taki Kerkük ilinin başkenti olan şehirdir. Irak merkezi yönetimine bağlıdır. Irak'ın başkenti Bağdat'ın 236 km kuzeyinde, Erbil'in 83 km güneyinde, Musul'un 149 km güneydoğusunda, Süleymaniye'nin 97 km batısında, Tikrit'in 116 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Günümüzde şehrin büyük çoğunluğu Türkmenler, Araplar ve Kürtlerden oluşmaktadır.
Eski Asur başkenti Arrapha bölgesinde yer alan Kerkük, 5000 yıllık harabeleri üzerinde, Khasa nehri yanında yer alır. Arrapha, MÖ 10 ve 11. yüzyıllarda Asurlular döneminde çok büyük bir öneme kavuşmuştur. Stratejik ve coğrafik önemi nedeniyle şehir, üç imparatorluk için adeta bir savaş meydanıydı; Asur imparatorluğu, Babil ve Med imparatorlukları, ki hepsi şehri belirli zamanlarda yönetmişlerdir.
Kerkük çok geniş bir şekilde yayılmış ve karışmış bir nüfusa sahiptir. Osmanlı döneminde şehir merkezi çoğunluğunu Türkler oluşturuyordu, Kürtler de taşranın çoğunluğunu oluşturuyordu. Şehir özellikle 20. yüzyılda daha dramatik değişimler deneyimlemiştir. Kürtler, Türkmenler ve Araplar bu bölgeye dair sahiplik iddialarında bulunmakta ve iddialarını destekleyecek tarihi bilgi ve verilere sahip olmaktadırlar.
Tarihi olarak, şehir her zaman Kürtler ve Türkmenler tarafından kültürel bir başkent olarak atfedildi. 2010'da Irak Kültür Bakanlığı tarafından Irak kültürünün başkenti olarak isimlendirildi.
Şehirde günümüzde etnik kökeni Kürt, Türkmen, Arap ve belirli ölçüde Süryani olan insanlar yaşamaktadır.
Kerkük Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin anayasal ve hukuki başkenti olarak kabul edilmiştir. Ancak 2005 tarihli Irak Anayasası ile idari statüsü tartışmalı olan bölgelerin statülerini 2007 yılı sonuna kadar yapılacak bir referandumla belirlemelerini öngörmüştü. Kerkük için bu yönde bir referandum yapılmamış olduğundan Kerkük yasal olarak Irak merkezi yönetimine bağlıdır. 12 Haziran 2014'te IŞİD'in Kuzey Irak Taarruzu sonrası Irak ordusunun çekilmesi üzerine Kerkük, Kürdistan Bölgesel Yönetiminin kontrolüne geçmiştir. 16 Ekim 2017'de Irak kontrolü geri kazandı.
Şemseddin Sâmi, 19. yüzyılın sonlarında yazdığı Kâmûsü'l-A'lâm'da Kerkük şehrinden bahsetmiştir. Kerkük, Osmanlı Musul vilayetinin güneydoğusunda, 30.000 nüfuslu yer alıyor' diyor. sonra “Kerkük halkının dörtte üçünü Kürtler, geri kalanı Türkler, Araplar, 760 Yahudi ve 460 Keldani” diyor.
Kerkük Valiliği için Nüfus Sayımı Sonuçları | |||||||
Etnik grup | 1957 | Oran | 1977 | Oran | 1997 | Oran | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Araplar | 109,620 | 28.2% | 218,755 | 45% | 544,596 | 72% | |
Kürtler | 187,593 | 48.2% | 184,875 | 38% | 155,861 | 21% | |
Türkmenler | 83,371 | 21.4% | 80,347 | 17% | 50,099 | 7% | |
Asurlular | 1,605 | 0.4% | |||||
Yahudiler | 123 | 0.03% | |||||
Diğer | 6,545 | 1.77% | 0 | 0% | 2,189 | 0.3% | |
Toplam | 388,829 | 100% | 483,977 | 100% | 752,745 | 100% |
Arkeolojik Jarmo Kalesi ve Yorgantepe alanları da modern şehrin dışında bulunmaktadır.
Kerkük'un mimarisi I. Dünya Savaşı'nda ve Irak Savaşı'nda ağır hasarlar görmüştür. 2007 raporlarına göre, 18 adet kutsal sayılan yer harap edilmiştir. Bunların 10'u Kerkük ve güneydedir."
Wikimedia Commons'ta Kerkük ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |