Lezgival
Lezgival dünyasında keşfedilebilecek ve tartışılabilecek sonsuz yön ve bakış açısı vardır. Lezgival, tarihçesinden günümüz toplumuna olan etkisine kadar yıllar boyunca pek çok kişinin dikkatini ve ilgisini çeken bir konudur. İster Lezgival'in hayatı, ister belirli bir bağlamdaki önemi, ister mesleki etkisi olsun, bu konuya yaklaşırken benimsenebilecek çeşitli bakış açıları ve yaklaşımlar vardır. Bu makalede, Lezgival'in farklı yönlerini keşfedeceğiz ve çeşitli bağlamlardaki ilgisini analiz ederek anlamı ve etkisi hakkında daha derin bir anlayış sunacağız.
Lezgival (Lezgice: лезги́вал/lezgival), Lezgi halkının töresi, hayat yasası ve dünya görüşüdür. Lezgival kuralların temeli, yaşlılara ve kadınlara saygı, kendinden güçlü olanın karşısında boyun eğmemek, zayıflara merhamet, dürüstlük, onur ve cesaretin önemini içerir. Bir Lezgin her zaman nerde olursa olsun çevreye karşı davranışları bu yasaya tabidir.[1]
Adetler
İnanç (Çalaxval)
Lezgivala göre bir Lezgin'ın hayatının temel amacı ve anlamı, kendi halkına (Lezgi) ve dinine (İslam) hizmet etmektir. Lezgi diğer dinlerin ve milletlerin temsilcilerine hoşgörü gösterir ve kendi görüşlerini(Lezgival) ya da yaşam tarzını(İslam) başkalrına zorla ve baskıyla asla dayatmaz. Gerçek din ve adalet Lezginin en yüksek manevi hedefidir. Lezgi dindarlığını vurgulamaz çünkü "gerçek dini yerine gösteriş dine" değişmez.[2][3]
Onur (Juvval)
Lezgi en değerli şey onun namusu ve onurudur. Bu dünyanın diğer tüm malları bir kez kaybedildiğinde geri kazanılabilir, ancak kaybedilen onur ve haysiyet ancak onurlu bir ölümle geri kazanılabilir. Bu yüzden, başkalarının onuruna göz dikmez. Bir Lezgin bir kadına saygı ve onurla davranır. Hiçbir koşul altında kendisinin veya başkalarının kadına hakaret etmesine veya onu aşağılamasına asla izin vermez. Lezgin için bir kadının onuru ve haysiyeti kutsaldır.[2]
Saygı (Qilixval)
Lezginler, tanımasalar bile bir yaşlı geldiğinde her zaman ayağa kalkarlar. İnsanlarla iletişimde, bir Lezgin, sosyal statüleri veya yaşları ne olursa olsun, son derece kibar, çekingen ve mütevazı olmalıdır. Aynı zamnada hem sevinçte hem de kederde saygili davranmalıdır, durum ne olursa olsun Lezgi sakinliği korumalı. Bir Lezginin yaşamı, genç nesil için yüksek ahlak, bilgelik ve cesaret örneği olmalıdır[2]
Merhamet (Xsanval)
Bir Lezgin zayıf ve güçsüzlere karşı merhametli olmalıdır. Sadece insanlar için değil, hiçbir nedeni olmayan ve kendilerini insan zulmünden koruyamayan hayvanlar için de merhametli olmalıdır. Lezgi mümkünse kendinden daha zayıf biri ile dövüşmekten kaçınmalıdır, çünkü böyle bir kavga ona şan getirmeyecek. Fakat kendinden güçlü bir rakiple mücadele etmekten asla çekinmemeli.[2]
Yiğitlik (Vikehval)
Bir Lezgin düzenli olarak egzersizlerle vücudunu ve zihnini geliştirmeli. Gerektiğinde milletinin ve dininin onurunu yeterince savunabilmek için güce ve bilgiye sahip olmalı. Çünkü gerçek inanç, beraberlik ve adalet anlayışına ulaşılabilmek için yeterince güç ve bilgiye ihtiyaç var.[2]
Kaynakça
- ^ Халилрин Шамил (20 Nisan 2020). "Лезгивал". АЛАМ (Rusça). 13 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2021.
- ^ a b c d e Müzäffär Nizam oğlu Mälikmämmädov ·, Müzäffär Nizam oğlu Mälikmämmädov · (2015). Эрекьистан цӀийи лезгияр.
- ^ Муьзеффер Меликмамедов. «ЦIай алпанар, цIайлапанар». — Баку: Azərbaycan Nəşriyyatı "Azərnəşr", 2023.