Marmaray

Marmaray B1 (Halkalı – Gebze & Ataköy – Pendik) Banliyö Treni
Genel bilgiler
Durum	İşletmede
Sahibi	TCDD Taşımacılık
Yer	1. Bölge
İlk - Son durak	Halkalı Gebze
İstasyonlar	43
Sefer sıklığı	8 dakika (Ataköy - Pendik) 15 dakika (Halkalı – Gebze)
Yolculuk süresi	108 dakika
Web sitesi	tcddtasimacilik.gov.tr/marmaray
Hizmet
Türü	Banliyö Treni
Sistem	TCDD
İşletmeci(ler)	TCDD Taşımacılık
Bakım tesisi	Halkalı・Zeytinburnu・Maltepe・Pendik・Gebze
Tarihçe
Açılış	29 Ekim 2013 (Kazlıçeşme – Ayrılık Çeşmesi) 12 Mart 2019 (Halkalı – Kazlıçeşme ve Ayrılık Çeşmesi – Gebze)
Teknik bilgiler
Hat uzunluğu	76,600 km (47,597 mi)
Hat açıklığı	Standart (1435 mm)
Kabin sistemi	440 tren 5 veya 10 vagon
Rota sayısı	4 Halkalı – Gebze Gebze – Halkalı Ataköy – Pendik Pendik – Ataköy
Elektrikleme	25 kV 50 Hz AA Katener
Çalışma Hızı	60-80 km/sa (37-50 mph)
Güzergâh haritası Sembol açıklamaları Çerkezköy - Bahçeşehir yönüne Depo ・・ (Halkalı)・・・ (Halkalı) Halkalı Mustafa Kemal Küçükçekmece ・・ (Küçükçekmece) Florya Florya Akvaryum Yeşilköy Yeşilyurt (Ataköy) Ataköy ・ (Bakırköy) Bakırköy (Özgürlük Meydanı) Yenimahalle Geceleme Hatları Zeytinburnu - Fişekhane (Kazlıçeşme) Kazlıçeşme (İDO Yenikapı)・・・・ (Yenikapı) Yenikapı (İDO Sirkeci)・ (Sirkeci)・ (Sirkeci) Sirkeci İstanbul Boğazı Marmaray Tüneli Haydarpaşa Garı Üsküdar (ŞH Üsküdar)・ (Üsküdar) (Ayrılık Çeşmesi) Ayrılık Çeşmesi (Söğütlüçeşme)・・ (Söğütlüçeşme)・ (Söğütlüçeşme) Söğütlüçeşme Feneryolu Göztepe (Tütüncü Mehmet Efendi) Erenköy Suadiye ・ (Bostancı) Bostancı (ŞH Bostancı・İDO Bostancı)・ (Bostancı) Küçükyalı İdealtepe Süreyya Plajı (İDO Maltepe) Maltepe Depo Cevizli Atalar Başak (İDO Kartal) Kartal Yunus Depo (İDO Pendik)・・ (Pendik)・ (Pendik Merkez) Pendik Kaynarca Tersane Güzelyalı Aydıntepe (İçmeler/Tuzla Belediyesi) İçmeler Tuzla İstanbul Kocaeli Çayırova GTÜ - Fatih Osmangazi Darıca ・ (Gebze) M1 (Darıca Sahil - Gebze OSB) Gebze Depo Ankara yönüne Bu diyagramı: görüntüle tartış değiştir

Marmaray veya B1 (Halkalı – Gebze & Ataköy – Pendik) Banliyö Treni, İstanbul ve Kocaeli illerinde hizmet veren banliyö treni sistemidir. Halkalı – Gebze arasında 76,600 kilometre (47,597 mi) uzunluğundaki banliyö hattında 43 istasyon bulunmaktadır. Marmaray Tüneli aracılığıyla İstanbul Boğazı'nın iki yakasını birbirine bağlayan Marmaray'da yolcu taşımacılığına 29 Ekim 2013'te başlanmış, hattaki son genişletme ise 12 Mart 2019'da tamamlanmıştır.

Marmaray projesi kapsamında, batırma tüp tünel (1,4 kilometre (0,87 mi)), delme tüneller (toplam 9,4 kilometre (5,8 mi)), aç-kapa tüneller (toplam 2,4 kilometre (1,5 mi)), yer üstünde üçüncü bir hat, üç yeni yer altı istasyonu, 37 yer üstü istasyonu (yenileme ve iyileştirme), yeni işletim kontrol merkezi, depo sahaları, atölyeler, bakım tesisleri inşa edilmiş ve 440 vagonluk modern demiryolu araçları satın alınmıştır. Bu trenler şu an Halkalı – Gebze ve Ataköy – Pendik arasında hizmet vermektedir.

Tarihçe

Ön hazırlık

1985 yılında ilk fizibilite etüdü tamamlandı. 1997 yılında fizibilite etüdü ve güzergahın yeniden güncellenmesi ile ilgili çalışmalar tamamlandı. 17 Eylül 1999'da TK-P15 sayılı Japon Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC) kredi anlaşması imzalandı. 2000 yılı ilkbaharında müşavirlik önyeterlik süreci başladı. 28 Ağustos 2000'de müşavirlerden teklifler alındı. 13 Aralık 2001'de Avrasya Ortak Girişimi ile Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri Sözleşmesi imzalandı. 15 Mart 2002'de müşavirlik hizmetleri başlatıldı. 25 Temmuz 2002'de jeoteknik etüt ve incelemelere başlandı. Eylül-Aralık 2002'de İstanbul Boğazı'ndaki batimetrik etütler ve derin deniz sondajları başlatıldı. 6 Haziran 2003'te BC1 (raylı tüp tünel geçişi ve istasyonlar) ihale dokümanları, önyeterlik almış olan yüklenici firmalara gönderildi. 3 Ekim 2003'te yüklenicilerden BC1 ihalesi için teklifler alındı.

İnşaat aşaması

BC1 (raylı tüp tünel geçişi ve istasyonlar) 3,3 milyar TL, CR1 (banliyö demiryolu hatlarının iyileştirmesi) 1,042 milyar Euro, CR2 (Demiryolu araçlarının temini) 586 milyon Euro, müşavirlik hizmeti 264 milyon TL maliyet ile gerçekleştirildi. Proje JBIC, Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası ve Avrupa Yatırım Bankası tarafından finanse edildi.

Mayıs 2004'te BC1 sözleşmesi, TGN ortak girişimi ile imzalandı. Ağustos 2004 itibarıyla yapım sahaları TGN'ye teslim edildi ve Ekim 2004'te yapım işlerine başlandı. 8 Ekim 2004 tarihinde CR1 sözleşmesi ile ilgili olarak yüklenici firmalara önyeterliğe davet duyurusu yapıldı. 22 Ekim 2004'te CR1 ile ilgili olarak Avrupa Yatırım Bankası'dan sağlanan 200 milyon €'luk 1. dilim kredi sözleşmesi Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe girdi. CR1 teklifleri 15 Şubat 2006 tarihinde alındı. En düşük teklifi veren Alstom-Marubeni-Doğuş (AMD) grubu sözleşme görüşmelerine davet edildi. 20 Şubat 2006'da 450 milyon €'luk 2. dilim kredi sözleşmesi yürürlüğe girdi. 14 Haziran 2006'da Avrupa Yatırım Bankası'dan sağlanan 400 milyon €'luk kredi sözleşmesi yürürlüğe girdi. 21 Aralık 2006 tarihinde BC1 işi ile ilgili olarak Ayrılık Çeşmesi ve Yedikule tünellerini delme işlemini gerçekleştirecek TBM'ler çalışmaya başladı. 24 Mart 2007 tarihinde BC1 ile ilgili olarak imalatı tamamlanan E11 nolu ilk batırma tüp tünel elemanı boğaz tabanında kazılan hendeğe yerleştirildi. 21 Haziran 2007 tarihinde CR1 kapsamında Alstom-Marubeni-Doğuş (AMD) grubuna yer teslimleri yapılarak işe başlanıldı. 1 Haziran 2008 tarihinde BC1 kapsamında son olarak E5 nolu 7. batırma tüp tünel elemanı boğaz tabanında kazılan hendeğe yerleştirildi.

CR2 (Demiryolu araçlarının temini) ihalesine 7 Haziran 2007 tarihinde çıkılmış olup, 12 Mart 2008'de isteklilerden teklifler alındı. CR2 ihalesi 10 Kasım 2008 tarihinde sonuçlanmış olup, Hyundai Rotem firması ile sözleşme imzalandı. Şubat 2009 tarihinde BC1 kapsamında Ayrılık Çeşmesi'nden kazı yapmaya başlayan TBM, Üsküdar makas tüneline ulaştı. 4 Ağustos 2013'te inşaatı %95 oranında tamamlanan Marmaray'ın deneme seferlerine başlandı. 29 Ekim 2013'te ilk etap hizmete girdi. Projenin ikinci etabı 12 Mart 2019'da hizmete girdi.

Gecikmeler

9 Mayıs 2004'te Marmaray inşa alanında arkeolojik kazılar başlamıştır. Uzman arkeologlarla tarafından İstanbul Arkeoloji Müzeleri yönetimi altında önemli tarihi kalıntılar çıkarılmıştır. Suyun altında yapılan araştırmalar ise bütün dünyada büyük heyecan uyandırmış ve yüzyıllar öncesinden gelen hazineler gün yüzüne çıkarılmıştır. İlgili kurumlar tarafından Marmaray projesi kapsamındaki çalışmalardan etkilenebilecek alanlara yönelik kapsamlı çalışmalar yapılarak yer altındaki tarihi eserlere en az düzeyde zarar verilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla daha projenin teklif aşamasındayken güzergâh boyunca yer alan tarihi yapıların envanteri çıkarılmış ve uyum pozisyonu tespit edilmiştir. Proje kapsamında Anadolu Yakası'nda Üsküdar, Ayrılık Çeşmesi ve Kadıköy; Avrupa Yakası'nda Sirkeci, Yenikapı ve Yedikule'de bulunan tarihi eserler gün yüzüne çıkarılmıştır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Planlama Müdürlüğü çıkan tarihi eserlerle (gemi batıkları, el yapımı tarihi eserler vb.) Yenikapı Aktarma Merkezi içinde bir müze açmıştır. İstanbul Bölge Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu çözümleri uyarınca, Kızıltoprak, Bostancı, Feneryolu, Maltepe, Göztepe, Kartal, Erenköy, Yunus ve Suadiye istasyonları, tarihi özellikleri nedeniyle, mevcut yerlerde muhafaza edilmiştir. Bulunan eserler arasında 36 gemi, liman, sur, tünel, kral mezarı, 8.500 yıl öncesine ait ayak izleri vardır. Toplamda 11.000 bulgu ve eser çıkarılmıştır. Kazılarda bulunan tarihi eserler müze-istasyon şeklinde yapılan Yenikapı Aktarma Merkezi'nde sergilenmektedir.

Tüp geçiş kısmının gecikme sebebi, 2005 yılında Avrupa tarafından karaya çıktığı yerde bulunan, Bizans İmparatorluğu dönemine ait arkeolojik kalıntılar ile Üsküdar, Sirkeci ve Yenikapı bölgelerindeki yapılan arkeolojik çalışmalardır. Kazılar sonucu 4. yüzyıl döneminde şehrin en büyük limanı olan Theodosius Limanı gün yüzüne çıkmıştır.

Mevcut demiryollarının modernizasyonu etabı ise herhangi bir engel olmamasına karşın bir türlü başlanamamış; Pendik - Gebze kesimi 2012'de, Sirkeci – Halkalı ve Haydarpaşa – Pendik kesimi ise 2013 yılında yenilenmek üzere kapatılmıştır. 24 ay süreceği açıklanan yenileme çalışmaları gecikmelerden dolayı altı yıla kadar çıkmış ve 12 Mart 2019'da hizmete girmiştir.

Güzergâh

Marmaray, İstanbul-Sirkeci – Pythion demiryolu ile İstanbul-Haydarpaşa – Ankara demiryolu üzerinde Halkalı ile Gebze arasında 76,600 kilometre (47,597 mi) uzunluğundaki 43 istasyonlu hat üzerinde hizmet vermektedir. B1 (Sirkeci – Halkalı) ve B2 (Haydarpaşa – Gebze) banliyö hatlarının iyileştirilmesi ve Marmaray Tüneli ile birbirine bağlanması ile hayata geçirilmiştir. Hattın geçtiği ilçeler sırasıyla Küçükçekmece, Bakırköy, Zeytinburnu, Fatih, Üsküdar, Kadıköy, Maltepe, Kartal, Pendik, Tuzla, Darıca, Gebze'dir.

Sistem, Kazlıçeşme – Ayrılık Çeşmesi arasında 1,4 km. batırma tüp tünel ve 12,2 km. TBM delme tünel ile İstanbul Boğazı geçişi ve Avrupa Yakası'nda Halkalı – Kazlıçeşme ile Anadolu Yakası'nda Ayrılık Çeşmesi – Gebze arasındaki kısımlar dahil 76,600 kilometre (47,597 mi) uzunluğundadır. Farklı kıtalardaki demiryolu hatlarını birleştiren Marmaray, 60,46 metre derinliği ile dünyanın en derin raylı sistem batırma tüp tüneline sahiptir. Halkalı – Kazlıçeşme ve Ayrılık Çeşmesi – Gebze arasındaki hat sayısı 3, Kazlıçeşme – Ayrılık Çeşmesi arasındaki hat sayısı 2'dir.

Hizmetler

Halkalı – Gebze güzergâhında hizmet veren ana hat ve Ataköy – Pendik güzergâhında hizmet veren ara hat 15 dakika sıklıklarla çalışmaktadır. Bu sayede Ataköy – Pendik istasyonları arasında sefer sıklığı 8 dakikaya düşmektedir.

Marmaray, günlük kullanımı 1.000.000 yolcu hedeflenmesi rağmen açıldığından itibaren ilk yıl günlük ortalama 136.000 kişi taşımıştır. Gebze – Halkalı bölümünün açılması ile günlük 1.000.000 yolcu hedeflenmiştir. 2022 yılında 190 milyon 754 bin yolcu taşınmış olup günlük ortalama 622.614 yolcuya ulaşılmıştır.

Ücretlendirme

Marmaray'da yapılan yolculuklar, gidilen istasyon sayısına göre kademeli ücretlendirilmektedir. Buna göre ilk 7 istasyondan baz ücret alınmakta, daha sonra her 7 istasyon için kademe sayısı artırılarak ücret alınmaktadır.

11 Ağustos 2023 (2023-08-11) itibarıyla ücret tarifesi aşağıdaki gibidir:

İstasyonlar

76,600 kilometre (47,597 mi) uzunluğundaki hat üzerinde ikisi viyadük üzerinde, üçü yer altında ve otuz sekizi hemzemin olmak üzere tamamı engelli erişimine uygun kırk üç istasyon bulunmaktadır. İstasyonlardan otuz sekizi İstanbul'da, beşi ise Kocaeli'de yer almaktadır.

Ortalama istasyon aralığı 1,75 km ve platform uzunluğu ise hemzemin istasyonlarda 225 m, diğer istasyonlarda ise 225 ile 400 m arasındadır. En uzun platforma sahip olan istasyon 400 m ile Söğütlüçeşme istasyonudur.

Halkalı istasyonundan uluslararası trenlere; Bakırköy, Bostancı, Gebze, Halkalı, Pendik ve Söğütlüçeşme istasyonlarından Yüksek Hızlı Trenlere ve anahat trenlerine; Gebze, Halkalı ve Pendik istasyonlarından bölgesel trenlere; Ayrılık Çeşmesi, Üsküdar ve Yenikapı istasyonlarından İstanbul metrosu'na; Sirkeci ve Yenikapı istasyonlarından İstanbul tramvayı'na; Küçükçekmece ve Söğütlüçeşme istasyonlarından metrobüslere; Bostancı, Maltepe, Sirkeci ve Üsküdar istasyonlarından Şehir Hatları vapurlarına ve Kartal, Pendik, Sirkeci ve Yenikapı istasyonlarından İDO feribotlarına aktarma yapılabilmektedir.

Sıra	İstasyon	İlçe	Aktarma	Tür	Notlar
1	Halkalı	Küçükçekmece	・・ (Halkalı)・・・ (Halkalı)	Hemzemin	Halkalı Gümrük Müdürlüğü・Halkalı Marmaray İETT Peronları
2	Mustafa Kemal				Küçükçekmece Gölü Sahili
3	Küçükçekmece		(Küçükçekmece)・ (Küçükçekmece)		Küçükçekmece Gölü Sahili・Kanunî Sultan Süleyman Köprüsü
4	Florya	Bakırköy			Florya Atatürk Deniz Köşkü・Florya Atatürk Ormanı・Florya Sahili・İstanbul Planlama Ajansı
5	Florya Akvaryum				Aqua Florya AVM・İstanbul Akvaryum・Florya Sahili
6	Yeşilköy				İstanbul Hava Kuvvetleri Müzesi
7	Yeşilyurt				Hava Harp Okulu
8	Ataköy		(Ataköy)		Ataköy 2,5,6. Kısım Mahallesi・Baruthane Millet Bahçesi
9	Bakırköy		・ (Bakırköy)・ (Özgürlük Meydanı)		Bakırköy Özgürlük Meydanı・Bakırköy Belediyesi・İncirli Caddesi・Carousel・Capacity・Galleria
10	Yenimahalle				Veliefendi Hipodromu'na yaklaşık 800 metre yürüme mesafesi bulunmaktadır.
11	Zeytinburnu - Fişekhane	Zeytinburnu			Fişekhane・Kazlıçeşme Kültür Merkezi
12	Kazlıçeşme		(Kazlıçeşme)		Yedikule Hisarı Müzesi・Olivium Outlet Center・Kazlıçeşme İETT Peronları
13	Yenikapı	Fatih	・・・ (Yenikapı)・ (İDO Yenikapı)	Yer altı	Yenikapı Etkinlik Alanı・Mimar Dr. Kadir Topbaş Gösteri ve Sanat Merkezi・Yenikapı İETT Peronları
14	Sirkeci		(Sirkeci)・ (Sirkeci)・ (İDO Sirkeci・ŞH Eminönü・BUDO Eminönü)		İstanbul Demiryolu Müzesi・İstanbul Valiliği・İstanbul Erkek Lisesi・Cağaloğlu・Eminönü・Gülhane Parkı・Büyük Postane
Marmaray Tüneli
15	Üsküdar	Üsküdar	(Üsküdar)・ (ŞH Üsküdar)	Yer altı	Üsküdar Meydanı・Mihrimah Sultan Camii・Şemsi Ahmet Paşa Camii・Yeni Valide Camii (Valide-i Cedid Camii)・Kız Kulesi・Üsküdar İETT Peronları
16	Ayrılık Çeşmesi	Kadıköy	(Ayrılık Çeşmesi)	Hemzemin	Ayrılık Çeşmesi・Sağlık Bilimleri Üniversitesi・Tepe Nautilus
17	Söğütlüçeşme		・ (Söğütlüçeşme)・ (Söğütlüçeşme)・ (Söğütlüçeşme)	Viyadük	Kadıköy Belediyesi・Şükrü Saracoğlu Stadyumu・Yoğurtçu Parkı
18	Feneryolu			Hemzemin	Feneryolu Camii・Selamiçeşme
19	Göztepe		(Tütüncü Mehmet Efendi)		Tütüncü Mehmet Efendi Camii・İstanbul Oyuncak Müzesi・Özgürlük Parkı
20	Erenköy				Kâzım Karabekir Paşa Müzesi
21	Suadiye				Bağdat Caddesi・Suadiye Sahili
22	Bostancı		・ (Bostancı)・ (Bostancı)・ (İDO Bostancı・ŞH Bostancı)		Bağdat Caddesi・Bostancı Sahili
23	Küçükyalı	Maltepe			Bağdat Caddesi
24	İdealtepe				Maltepe Orhangazi Şehir Parkı・Maltepe Sahili・
25	Süreyya Plajı
26	Maltepe		(İDO Maltepe)		Bağdat Caddesi・Maltepe Sahili・Maltepe Sahil İETT Peronları・Maltepe Hasan Polat Stadyumu・
27	Cevizli	Kartal			Bağdat Caddesi・İstanbul Bölge İdare Mahkemesi・Meteoroloji 1. Bölge Müdürlüğü
28	Atalar
29	Başak				Kartal Sahili
30	Kartal		(İDO Kartal)	Viyadük	Kartal Sahili・Kartal Sahil İETT Peronları・Kartal Neyzen Tevfik Meydanı
31	Yunus			Hemzemin	İSTMarina AVM
32	Pendik	Pendik	・ (Pendik)・ (Pendik Merkez)・ (İDO Pendik)		Pendik Çarşı・Pendik Sahili --- Pendik Metro İstasyonu'na yaklaşık 1 km. yürüme mesafesi olup, istasyonlar arası aktarma imkânı yoktur.
33	Kaynarca				Pendik SGK Müdürlüğü・Pendik Sahili
34	Tersane				Pendik Tersanesi・Pendik Ro-Ro Limanı・Neomarin AVM・Pendorya AVM
35	Güzelyalı
36	Aydıntepe	Tuzla
37	İçmeler		(İçmeler/Tuzla Belediyesi)		Tuzla Kaymakamlığı・Tuzla Belediyesi・Tuzla Devlet Hastanesi
38	Tuzla
İstanbul - Kocaeli İl Sınırı
39	Çayırova	Gebze		Hemzemin	Türk Standardları Enstitüsü
40	GTÜ - Fatih				Gebze Teknik Üniversitesi Fatih Yerleşkesi
41	Osmangazi	Darıca
42	Darıca
43	Gebze	Darıca & Gebze	・ (Gebze)・M1 (TCDD Gar)		İDO Eskihisar Terminali'ne yaklaşık 3 km. mesafede bulunmaktadır.

Trenler

CR2 Demiryolu Araç İmali etabında 2013 yılına kadar, 34 adedi 10'lu vagonlardan, 20 adedi 5'li vagonlardan oluşan toplam 440 vagonluk 50 adet banliyö tren seti Güney Kore'den ithal edilmiştir. Toplam maliyeti 586 milyon dolar olan setlerin sadece 5'li vagonlardan oluşan 12 seti 2013 yılında Kazlıçeşme - Ayrılık Çeşmesi arası banliyö kısmının devreye alınmasıyla hizmete girmiş, 10'lu vagondan oluşan 34 adet set açılan kısımda 10'lu trenlerin manevra kabiliyeti için gerekli uzunlukta ray-makas sistemi olmadığı için hizmete alınamamıştır. 13 Mart 2019 tarihi ile açılan Halkalı - Gebze hattıyla 10'lu setler de hizmete alınmıştır. Marmaray şu anda her iki hatta 10 vagonlu veya 5+5 vagonlu trenlerle hizmet vermektedir.

Güzergâh şeması

Görseller

• 
  Hattın ilk etabını (Kazlıçeşme - Ayrılıkçesmesi) gösteren güzergâh tablosu
• 
  Yenikapı Tren İstasyonu

Ayrıca bakınız

• İstanbul'da toplu taşıma

Kaynakça

Özel

Genel

Efe, Recep ve Cürebal, İsa. (2011). Impacts of the “Marmaray” Project (Bosphorus Tube Crossing, Tunnels and Stations) on Transportation and Urban Environment in Istanbul. Stanley D. Brunn (Ed.), In: Engineering Earth-The Impacts of Megaengineering Projects. Chapter 41. ISBN 978-90-481-9919-8, e-ISBN 978-90-481-9920-4, DOI 10.1007/978-90-481-9920-4. Springer: Dordrecht, Heidelberg, London, New York, https://www.academia.edu/4050997/Impacts_of_the_Marmaray_Project_Bosphorus_Tube_Crossing_Tunnels_and_Stations_on_Transportation_and_Urban_Environment_in_Istanbul/ 6 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Marmaray ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• TCDD resmî sitesi 8 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• TCDD Taşımacılık resmî sitesi 8 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Marmaray resmî sitesi 10 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.