Mongoose Operasyonu
Günümüz dünyasında Mongoose Operasyonu büyük önem taşıyan bir konu haline geldi; sonuçları çağdaş toplumda etkili olduğu kadar çeşitlidir. Ekonomiye etkisinden popüler kültüre etkisine kadar Mongoose Operasyonu, küresel alanda benzeri görülmemiş bir önem kazandı. Yıllar boyunca hem akademisyenlerin, uzmanların hem de genel nüfusun ilgisini çekmiş, birçok yönünü ve sonuçlarını anlamaya çalışan sürekli bir tartışma yaratmıştır. Bu makalede, Mongoose Operasyonu'in farklı boyutlarını ve farklı alanlardaki etkisini ayrıntılı olarak inceleyerek, günümüzdeki öneminin geniş ve eksiksiz bir görünümünü sunacağız.
| ABD'nin rejim değişikliği için müdahaleleri |
|---|
Mongoose (Firavunfaresi) Operasyonu, ABD Başkanı John Kennedy döneminde CIA tarafından örtülü olarak başlatılan operasyon. Başarısız Domuzlar Körfezi Çıkarmasından sonra 30 Kasım 1961 tarihinde Küba’daki Fidel Castro yönetimine karşı örtülü saldırılara Kennedy tarafından onay verilmiştir. Operasyona Hava Kuvvetleri Generali Edward Lasdale komuta ediyordu.
Operasyonun hayata geçirilmesi, Küba hükûmetinde başarısız Domuzlar Körfezi girişiminden sonra adanın bu sefer daha kapsamlı bir şekilde ABD Ordusu tarafından işgal tehdidi altında olduğu şeklinde yorumlanacak ve Sovyetler Birliği ile savunma alanında yakınlaşma başlayacaktır. ABD’nin Türkiye topraklarında bulundurduğu Jüpiter füzelerine karşılık olarak Küba topraklarına Sovyet füzesi yerleştirme fikri, Küba’nın ciddi olarak yaşadığı işgal tehdidiyle birleşince Küba Füze Krizi patlak verecektir.
İçeriği
Mongoose Operasyonu, Küba’daki Castro rejimini alaşağı etmek için propaganda, psikolojik savaş ve sabotaj eylemlerinin kullanılmasını içermekteydi. ABD Dışişleri Bakanlığına ait belgelerde de “Küba’daki komünist rejimi devirmek için” bir eylem planının yürürlükte olduğu belirtilirken, Fidel Castro’ya karşı “bir isyanın Ekim 1962’de çıkabileceği” beklenmekteydi. ABD yönetimi yeni başa gelecek hükûmetle “barış içinde yaşamak” istemekteydi.
Arka plan
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Nazi Almanyası’nın işgal etmiş olduğu ülkeleri özgürleştiren Sovyetler Birliği Kızıl Ordusu bu ülkelerde yeniden sosyalizme düşman rejimlerin iktidara gelmemesi için sol ve sosyalist eğilimli hükûmetlerin başa gelmesini sağlamıştı. Böylece ABD ve Avrupalı müttefiklerine karşı Sovyetler Birliği ve sosyalist blok ortaya çıkmıştı. Bu sosyalist blok ülkelerinden farklı olarak ve tamamen kendi iç dinamikleriyle iktidara gelen sosyalist eğilimli Küba Devrimi ve Fidel Castro yönetimi ABD’yi oldukça endişelendirmekteydi. Latin Amerika bölgesine hakim olmak isteyen ABD, Küba Devriminin diğer bölge ülkelerine yayılmadan alaşağı edilmesini istemekteydi. ABD yönetimi başarısız Domuzlar Körfezi Çıkarmasından sonra Küba yönetimini daha ciddiye almaya başlasa da Castro’yu iktidardan devirme planları bırakılmamıştır. Küba’daki iktidarı devirmek için özel bir komite oluşturulmuştu. Komünizme cephe alan ABD yönetiminde bu yeni oluşan grup John Kennedy iktidarının ayrılmaz bir parçası olacaktır.
ABD’nin Küba’nın iç yapısına dair kimi önyargıları vardı. Buna göre Küba’daki Castro hükûmetinin arası Küba halkıyla açılmıştı, Castro’nun sosyal ve ekonomik politikaları halk tarafından beğenilmiyordu. Bunun sonucu olarak da olası bir fırsat verildiğinde Castro yönetimine karşı halkın ayaklanacağı savı benimsenmişti. Buradan hareketle halkta ayaklanmaya yol açmak için propaganda faaliyetleri başlatılmış ve rejimin çözmesi için Fidel Castro’ya suikast planları hayata konulmuştur.
Planlama
ABD Genelkurmay Başkanlığı hayata geçirilen planının son amacının adaya ABD askerî müdahalesi için gereken asgari durumun ortaya çıkması olarak değerlendirmekteydi. Genelkurmay Başkanlığı operasyonun yönetiminin Savunma Bakanlığında olmasında ısrar etse de yönetim Başsavcı Robert Kennedy’deydi.
Operasyonun sorumlusu ise Savunma Bakanlığından Edward Lansdale ve CIA’den William King Harvey’deydi. Lansdale, II. Dünya Savaşından sonra Filipinler'de Japon işgalinin sona ermesinden sonra ortaya çıkan bağımsızlıkçı ve sosyalist Huk gerilla hareketine karşı faaliyetlerde danışmanlık yapmıştır. Ayrıca Vietnam’daki Ngo Dinh Diem rejimine de destek vermiştir. Lansdale’in sorumluluğunda yürüyen operasyon tüm devlet kurumlarınca desteklenecektir. Buna dair açıklamada bulunan CIA yetkilisi Samuel Halpern; CIA, ABD Ordusu, Ticaret Bakanlığı, Göçmen Bürosu, Hazine Müsteşarlığı gibi birçok kurumun dahil olduğunu ve Bobby Kennedy’nin ofisinden Ed Lansdale tarafından yürütüldüğünü söyleyecektir.
Operasyon kapsamında birbirinden farklı otuzun üzerinde plan hayata geçirilmiş; Küba hükûmetinin ve ekonomisinin çökertilmesi amaçlanmıştır. Bu planlar arasında terör eylemleri, adadaki ürünlerin biyolojik ve kimyasal olarak tahrip edilmesi, Küba kıyılarının mayınlanması sayılabilir. 1962 yılında yapılan Northwoods planına göre ise ABD topraklarında yapılacak ve Küba hükûmetinin suçlanacağı sahte saldırılar düzenlenecektir. Yapılan planlara Küba Devriminin lideri Castro’ya suikast planları da dahildir. Castro’nun öldürülmesi için CIA yetkilisi William Harvey Miami’deki mafyadan John Roselli ile görüşecektir.
Eylemler
Planlanan operasyonlar kapsamında düzenlenen saldırılarda enerji hatlarına, demiryollarına, petrol rafinerilerine sabotajlar düzenlenmiş, Küba’ya gelen yabancı ticaret gemilerine saldırılmıştır. Saldırılar yoğunlaşacak ve 1962 Ekim ayında rejimi devirecek olayların başlaması öngörülmekteydi. Ancak beklenen olmadı. Aynı dönemde patlak veren Küba Füze Krizi döneminde ABD-Sovyetler Birliği görüşmeleri sürerken azalan bu saldırılar, krizin çözülmesiyle birlikte artarak devam etmiştir. CIA ajanı olan Luis Posada Carriles tarafından 1976 yılında gerçekleştirilen ve içindeki 73 kişinin tamamının öldüğü 455 sayılı Barbados-Jamaika seferini yapan Cubana uçağının havada patlatılması olayı bahis konusu eylemler kapsamındadır. Aynı olaydan sorumlu olan yine CIA ajanı Orlando Bosch da Carriles gibi Domuzlar Körfezi Çıkarmasına katılan 2506. Tugay üyesidir.
Sonuç
Mongoose Operasyonu da daha önceki Domuzlar Körfezi Çıkarması gibi başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
Kaynakça
- ^ Krizin çözümü için varılan uzlaşmada ABD devlet başkanı Kennedy Küba’yı işgal etmeyeceğine dair söz verecek ancak yazılı bir anlaşma imzalamayacaktır. Görüşmelere dahil edilmeyen Küba yönetimi ile Sovyetler Birliği arasında füzelerin sökülmesini izleyen dönemde ilişkilerde bir soğuma yaşanacaktır. ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki görüşmelerde adeta piyon olarak öne sürülerek fikri sorulmadan hakkında karar alınan sadece Küba değil aynı zamanda Türkiye’dir. http://www.swans.com/library/art11/lproy26.html 21 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "ABD Dışişleri Bakanlığı Arşivi ABD Dış İlişkileri 1961-1963 X.Cilt Küba, 1961-1962 Washington DC". 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2009.
- ^ "ABD'de kurulan School of Americas Askeri Akademisi bölgede darbeyle başa geçen çok sayıda komutana eğitim vermiştir; bunlar arasında Galtieri, Noriega, Banzer, Pinochet sayılablir". 19 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2009.
- ^ James G. Blight ve Peter Kornbluh, Politics of Illusion: The Bay of Pigs Invasion Reexamined. Boulder, 1999 s.125
- ^ "3 Ağustos 2006 The Guardian haberine göre CIA, Castro'yu öldürmek için 638 farklı yöntem araştırmıştır". 15 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2009.
- ^ Jack Anderson, "6 Attempts to Kill Castro Laid to CIA", The 18 Ocak 1971 tarihli Washington Post haberi
- ^ Tarih Profesörü Stephen Rabe, Presidential Studies Quarterly Dergisi içinde Cilt 30 Sayı: 4. 2000 yılı s.714
- ^ Selsky, Andrew O. (4 Mayıs 2007 haberi). "Link found to bombing". Associated Press.
Konuyla ilgili yazılan eserler
- James G. Blight, and Peter Kornbluh, eds., Politics of Illusion: The Bay of Pigs Invasion Reexamined. Boulder, CO: Lynne Rienner, 1999
- Chomsky, Noam. Hegemony or Survival: America's Quest for Global Dominance, Henry Holt and Company
- Derek Leebaert (2006). The Fifty-year Wound: How America's Cold War Victory Shapes Our World. Boston: Little, Brown and Company. ISBN 0-316-51847-6.
- Fidel Castro and Ignacio Ramonet (2008). Fidel Castro: My Life: a Spoken Autobiography. Washington D.C.: Simon and Schuster. ISBN 1-4165-5328-2.
