Muhammed

Muhammed
مُحَمَّد
İslam peygamberi; Muhammed; مُحَمَّد
	Mescid-i Nebevî'nin kapılarında yer alan "Allah'ın Elçisi Muhammed" yazısı (Medine, Suudi Arabistan)
Doğum	Muhammed bin Abdullah; (Arapça: مُحَمَّد بنِ عَبد الله); y. 570; Mekke, Hicaz, Arabistan; (günümüzde Suudi Arabistan)
Ölüm	8 Haziran 632; (61–62 yaşlarında); Medine, Hicaz, İslam Devleti; (günümüzde Suudi Arabistan)
Ölüm sebebi	Yüksek ateş
Defin yeri	Mescid-i Nebevî'deki Yeşil Kubbe, Medine, Suudi Arabistan;
Milliyet	Arap
Diğer ad(lar)ı	Ebu'l Kasım (künye); Resûlullah (Allah'ın Elçisi); Muhammedü'l Emin (Güvenilir Muhammed); Bkz. Muhammed'in isimleri;
Eğitim	Yok
Meslek	Tüccar (583-610)
Etkin yıllar	610-632 (dinî önder)
Dönem	"Cahiliye" Dönemi; "Asr-ı Saadet"
Yerine gelen	Dört Halife
Rakip(ler)	Mekkeli paganlar; Bizans İmparatorluğu; Sasani İmparatorluğu
Kurul üyeliği	Hilfü'l-Fudûl
Din	İslam
Hatice bint Hüveylid	595-619
Sevde bint Zem'a	621-632
Aişe bint Ebû Bekir	624-632
Hafsa bint Ömer	624-632
Zeyneb bint Huzeyme	624-625
Hind bint Ebî Ümeyye	625-632
Zeyneb bint Cahş	627-632
Cüveyriye bint Haris	628-632
Remle bint Ebî Süfyân	628-632
Reyhâne bint Zeyd	629-631
Safiyye bint Huyey	629-632
Meymûne bint Haris	630-632
Mâriye el-Kıbtiyye	630-632
Çocuk(lar)	Kasım; Abdullah; İbrahim; Zeyneb; Rukiyye; Ümmü Gülsüm; Fatıma Zehra;
Ebeveyn(ler)	Abdullah bin Abdülmuttalib (baba); Âmine bint Vehb (anne)
Akraba(lar)	Soyağacı
Aile	Ehl-i Beyt (Ev halkı)
İmza

Muhammed (Arapça: مُحَمَّد, y. 570 - 8 Haziran 632), Arap dinî ve siyasi lider. Muhammed, dünyanın en geniş ikinci dini İslam'ın merkezi figürüdür. Arap Yarımadası'nın tamamını ele geçirerek Müslüman hâkimiyetini tek bir yönetim altında birleştirmiş ve böylece İslam'ın kutsal kitabı olan Kur'an'ın yanı sıra, öğretileri ile uygulamalarını güvence altına alarak İslami dinî inancın temelini oluşturmuştur. İslami öğretiye göre; Âdem, İbrahim, Musa, İsa ve diğer peygamberlerin daha sonradan tahrif edilmiş tek tanrılı dinlerini onaran ve tamamlayan kişi ve Allah'ın insanlara gönderdiği son peygamber olduğuna inanılır.

Kaynaklara göre MS 570 civarında Arabistan'ın Mekke şehrinde, o zamanlar ticaret, bilim, sanat ve kültür merkezlerinin çok uzağında olan, dünyanın geri kalmış bir yerinde doğan Muhammed, hayatının ilk yıllarında hem öksüz hem yetim kalınca, amcası Ebu Talib'in koruması ve gözetimi altında büyüdü. 25 yaşındayken, Mekke'nin zengin ve dul kadınlarından biri olan Hatice isminde birisiyle evlendi. Kırk yaşında, düzenli olarak bazı geceler inzivaya çekildiği Hira Mağarası'nda iken, Melek Cebrâil'in kendisine gelerek Allah'ın ilk vahyini ilettiğini duyurdu. Aldığını söylediği vahiylerle birlikte üç yıl sonra, "tevhit" inancını açıkça ilan ederek insanları yeni bir dine davet etmeye başladı ki bu, İslam inancına göre diğer peygamberlerin de öğrettiği "Allah'a teslimiyet"tir. İslamî kaynaklar, okuma ve yazmasının olmadığını belirtmektedir.

Başlarda Muhammed kendisine az sayıda destekçi buldu ve kimi Mekkeli kabilelerin ve hatta akrabalarının düşmanlıklarıyla karşı karşıya kaldı. Kendisine ve kendi inancını benimseyenlere yapılan eziyetten kaçmak için ilk önce bazı Müslümanları 615 yılında Habeşistan'a gönderdi, ardından 622'de destekçileriyle birlikte Medine'ye göç etti. "Hicret" adı verilen bu olay, daha sonradan Hicrî takvim olarak da bilinen İslamî takvimin başlangıcı kabul edildi. Muhammed Medine'ye geldiğinde, "Medine Sözleşmesi" adı verilen bir anayasayla kabileleri tek bir çatı altında topladı ve İslam'ı buradan yaymaya devam etti. Mekkeli kabileler ile aralıklarla sekiz yıl süren çatışmaların ardından büyük bir Müslüman ordusu kurarak 630'da Mekke'yi ele geçirdi. Ayrıca döneminde Habeşistan Krallığı, Doğu Roma İmparatorluğu, Sasani İmparatorluğu, Gassaniler, Mısır Valiliği, Umman ve Yemen krallıkları başta olmak üzere birçok devletin hükümdarlarına elçiler aracılığıyla mektuplar gönderdi.

632'de, Veda Haccı'nı tamamladıktan ve Veda Hutbesi'ni verdikten birkaç ay sonra hastalandı ve Medine'de öldü. Ölümünden önce Arap Yarımadası'nın büyük bir kısmının İslam'ı benimseme süreci tamamlanmıştı.

İslam'a göre, Muhammed'in ölümüne kadar Allah tarafından vahyedilen tüm sözler (ayet), dinin temeli olarak kabul edilen kutsal kitap Kur'an'ı oluşturdu. Kur'an'ın yanı sıra; Muhammed'in hayatı, uygulamaları ve sözleri de Müslümanlar tarafından kabul görerek İslam hukukuna kaynak teşkil etti.

İsim ve unvanlar

İslam toplumunda Muhammed'e verilen çok sayıda isim (unvan) bulunur. Bu isimler, Muhammed'e Kur'an'da verilenler, hadislerde verilenler, ilahi kitaplarda verildiği ileri sürülen isimler ve Esma-ül Hüsna ile aynı olan isimler olarak sınıflandırılmıştır. Osmanlı âlimi Müstakimzâde Süleyman Sadeddîn (1719-1788), "Mir'âtü’s-Safâ fî Nuhbeti Esmâi’l-Mustafa" isimli risalesinde Muhammed’in 99 ismini açıklamıştır.

Tam adı "Ebû’l-Kâsım Muhammed ibn-i 'Abd Allâh ibn-i 'Abd’ûl-Muttâlib ibn-i Hâşim ibn-i 'Abd Menâf El Kureyşî" (Arapça: محمد بن عبد الله بن عبد المطلب بن هاشم بن عبد مناف القرشي) ya da daha kısa olan "Ebû'l-Kâsım Muhammed bin 'Abd Allâh bin 'Abd’ûl-Muttâlib El Hâşimî" olarak geçer. Bu isim Türkçeye, "Kureyşli 'Abd'ûl-Menâf oğlu Hâşim oğlu 'Abd’ûl-Muttâlib oğlu 'Abd Allâh oğlu Kâsım’ın babası Muhammed" olarak tercüme edilebilir.

Ayrıca, yaşadığı toplumda onun El-Emin (emin kişi, dürüst kişi) manasında Muhammed-ül Emin olarak adlandırıldığı da söylenmektedir.

Muhammed, Arapçada "övgü" kökü olan hamd fiilinden türetilmiştir. "Övgü alan, övülen" manasına gelir. Ayrıca halk tarafından "Mustafa, Mahmud veya Ahmed" isimleriyle de anılır. Mustafa, Arapçada "seçilmiş"; Ahmed ise "daha çok övülen" demektir. Künyesi ise Ebu'l-Kasım, yani "Kasım'ın Babası"dır. Künye, Arap toplumlarında, kişinin ilk doğan erkek çocuğunun ismine nazaran verilir. Bunun yanı sıra Muhammed, kendisini Ebu'l benat, yani "Kızlar Babası" olarak da tanıtmıştır. Zira O'nun 7 çocuğundan 4'ü kızdır.

Kur'an'a göre Muhammed'in geleceği Tevrat'ta ve İncil'de bildirilmiştir. Konuyla ilgili olan bir hadise göre, Muhammed kendisiyle ilgili olarak, "Benim ismim Kur'an'da Muhammed, İncil'de Ahmed, Tevrat'ta Ahyed'dir." demiştir.

Alman oryantalist Volker Popp, Muhammed (kutsanmış olan) ve Ali (yüce olan) sözcüklerinin isim olarak değil, unvan olarak ortaya çıktığını öne sürmüştür.

Erken yaşam

Soyu

Muhammed'in anne ve babasının, ortak ataları olan Mürre bin Ka’b'a dayanan soy haritası.

Rivayet kültürüne göre Muhammed, İbrahim'in büyük oğlu İsmail'in soyundan, Adnaniler kavmine uzanan bir soy hattından, Kureyş kabilesinin Haşimoğulları sülalesinden gelir. Buna göre soy silsilesi şöyledir: Muhammed, Abdullah, Abdülmuttalib (Şeybe), Hâşim, Abd-i Menaf (Muğire), Kusayy, Kilab, Mürre, Kâb, Lüeyy, Galib, Fihr, Mâlik, Nadr, Kinâne, Hüzeyme, Müdrike (Amir), İlyas, Mudar, Nizar, Maad, Adnan.

Ayrıca Muhammed, kendi soyunun İbrahim'den geldiğini de ifade eder: "Allah, İbrahimoğullarından İsmail'i, İsmailoğullarından Kinaneoğullarını, Kinaneoğullarından Kureyş'i, Kureyş'ten Benî Hâşim'i, Benî Hâşim'den de beni seçmiştir."

Revizyonist tarih araştırmacılarının söyledikleri ve iddia ettiklerine göre, Muhammed Tay kabilesine aittir. Bu kapsamda, Kur'an içeriğinde yer alan kelimelere geleneksel olarak yüklenen karşılıkların yeniden anlamlandırılması gerekecektir. Örneğin Tebbet Suresi'ndeki "Ebu Leheb ve eşi", rivayetlerde geçtiği gibi Muhammed'in ona kötülük yapan amcası ve eşinin değil, ateşperest İran şahı II. Hüsrev ve eşi Şirin'in sembolik anlatımı olur. Kureyş ise, Muhammed'in mensubu olduğu kabilenin değil, yine İran'da Ahameniş İmparatorluğu'nu kurarak Yahudileri Babil Sürgünü'nden kurtaran ve Yahudiler arasında büyük bir saygınlıkla anılan Pers İmparatoru Büyük Kiros'un adıydı. Muhammed'in kabilesi Kureyş'in, antik bir Arap uygarlığı olan Nebatîlerin bir kabilesi olduğu da kayıtlardadır.

Doğum tarihi

Muhammed'in zamanında Arap Yarımadası'ndaki büyük kabileler ve yerleşimleri.

Lawrence Conrad sözlü dönem sonrası erken dönemde yazılan biyografi kitaplarını inceler ve bu eserlerde Muhammed'in doğum tarihiyle ilgili 85 yıllık bir zaman aralığının sergilendiğini görür. Conrad bunu hikayedeki "akışkanlığın (evrimsel süreç) halen devam etmekte olması" olarak tanımlar. Ancak yaygın kabul gören rivayetlerde Muhammed, İslam tarihinde "Fil Yılı" olarak adlandırılan dönemde Mekke'de doğmuştur. Bahsedilen bu tarih, rivayetlere göre Habeşistan'daki Aksum Krallığı'na bağlı olan Yemen kralı Ebrehe'nin büyük bir fil ordusuyla birlikte Kâbe'ye yaptığı başarısız saldırı girişiminin gerçekleştiği yıldır. Bu tarih kesin olarak bilinmemekte ve geriye dönük yapılan hesaplamalar ile bazı kaynaklarda 17 Haziran 569, 570, Mısırlı bilgin Mahmud Paşa el-Felekî gibi bazı kaynaklarda ise 20 Nisan 571 olarak geçmektedir. İngiliz yazar Beaumont Burnaby Sherrard, el-Felekî'nin hesaplamalarındaki bazı yanlışları ortaya koymuştur.

İslami kaynaklarda ağırlıklı olarak Muhammed'in, milattan sonra 571 yılında, "Fil Vakası"nın olduğu yılda, 12 Rebiülevvel (20 Nisan) Pazartesi gecesi, yani Arapların takvim başı olarak kullandıkları "Fil Vakası"ndan yaklaşık 52 gün sonra doğduğu belirtilmektedir. Siyer ve İslam tarihi yazarları, bu doğumun Rebiülevvel ayında bir pazartesi günü sabaha karşı, gün doğumundan hemen önce olduğu konusunda genel olarak ittifak etmişlerse de, ayın kaçıncı günü olduğu konusunda bir görüş birliğine varamamışlardır.

Bu konudaki ihtilafların rivayet çeşitliliğinden kaynaklanmasının yanı sıra, Ay takviminin Güneş takviminden farklı olması ve Araplardaki nesi uygulamasından da kaynaklandığı günümüzde ifade edilmektedir.

Biyografik bilgi kaynakları

Sözlü kültür ve hadisler

Muhammed ve çağdaşları ile ilgili en dikkat çeken konu hadis ve siyer olarak derlenen bilgilerin 150-200 yıllık bir sözlü kültür dönemi sonrasında yazılmaya başlanması ve hikayenin bundan sonra bile "evrimleşerek" ilerlemesidir. Bu rivayetlerin bazıları İslam dışı kaynaklarca desteklenmemekte ve bazıları da kendi içerisinde çelişkiler taşımaktadır. Rivayetlere dayalı olan kayıtlarda olayın yaşandığı günlerde anlatılanlar büyük ölçüde gerçekliğini korurken, zaman içerisinde değişikliğe uğrayarak birkaç nesil sonra tarihi realiteden tamamen uzaklaşır. Hadis ve siyer kaynaklarında Muhammed'in hayatı ile hiçbir bağlantısı olmayan hikâyelerin, Muhammed'in hikâyesine birtakım değişiklikler yapılarak eklemlenmiş olabileceği sıklıkla dile getirilen konulardandır. Filistinli profesör Sami Ezzib, bu konuda dikkat çeken bir ifade ile, Muhammed'e isnat edilebilmiş olan Hayber Muharebesi ve Kureyza Muharebesi gibi olayların Yahudi kutsal kitabında yer aldığını, ancak bu kaynağa göre Yahudilerin Yahudi olmayanları katlettikleri bilgisini vermektedir.

Rivayet kültürüne dayalı eserler dışında; İslam'ın erken tarihi, ne zaman ortaya çıktığı, hangi coğrafyada doğup dünyaya yayıldığı konusu günümüzde tartışmalığını korumakta, bu konuda geleneksel anlatımların işaret edildiği Mekke'yi dışlayan ''Petra'' başta olmak üzere farklı coğrafyalara işaret eden teoriler ve iddialar ileriye sürülmektedir. Söz konusu tartışmalarda Petra, Petra'nın kuzeyinde bir bölge, Kufe ve Hîre (Güney Irak) bölgeleri öne çıkmaktadır. Bizans kronikleri, Hristiyan din adamlarının kayıtları, basılı paralar, Abbâsîler döneminde İslam’ın erken hikâyesinin yazılma sürecine katılan hadisçi ve tarihçilerin yaşam bölgeleri, Hîre ile Medine gibi bazı antik şehirlerin isimleri ve diğer bulgular, Muhammed’in ve erken dönem İslam coğrafyasının Güney Irak bölgesi ile ilişkilendirilmesine ve Muhammed’in hayat hikâyesinin birden fazla kişinin hikâyelerinin birleşimi olabileceği kanaatine yol açmıştır.

Kur'an

Kûfi stiliyle yazılmış erken dönem Kuran'dan bir folyo (Abbasi dönemi, 8. – 9. yüzyıllar)

Kur'an, İslam'ın ana kaynağı olan kutsal metindir. Müslümanlar tarafından Allah'ın son sözü olduğuna ve Cebrâîl aracılığıyla ilki 610'da olmak üzere 22 yılda Muhammed'e bildirildiğine inanılır. Kur'an, Muhammed'in kronolojik biyografisi hakkında bilgi edinilmesine çok az yardım eder ve ayetlerin çoğunda söylenme sebebini öne çıkaran herhangi bir tarihsel bağlamdan bahis bulunmamaktadır.

Kanadalı yazar Dan Gibson, Kur'an'da kullanılan dilin başlangıçta saf Arapça olmadığı ve yazım dönemi itibarıyla sadece Petra bölgesinde kullanılan bir Arap dil yapısının Kur'an'da kullanıldığını söylemektedir.

Arkeolojik bulgular

İslam coğrafyasında saklanan ve zaman zaman ziyaret ve dolaşıma sokulan, Muhammed'in yaşamı ile ilgili belge değerleri tarihleme, genetik aidiyet testi gibi metotlarla kanıtlanmaya muhtaç Medine sözleşmesi, Muhammed'in aştinamesi, devlet başkanları ve valilere yazdığı ileri sürülen mektuplar yanında kıl, sakal, hırka, nalın vb. malzemelerden oluşur.

İslamiyet öncesi Arap Yarımadası

İslam öncesi Arap Yarımadası'nda, sert çevre koşullarına ve yaşam tarzına uyum sağlayarak çöl koşullarında hayatta kalabilmek, insanların ortak bir şekilde yaşamasına yol açmıştı. Böylece, ortaya çıkan aşiretlerin oluşumu kan bağına dayanmaktaydı. Yerli Araplar, hem göçebe hem de yerleşik bir hayat sürüyorlardı. Göçebeler daha fazla su ve mera bulmak için topluca sürekli bir yerden diğerine giderken, yerleşik hayat sürenler ise ticaret ve tarımla uğraşıyorlardı. Kervanlara ya da vahalara saldırmak da göçebelerin hayatının bir parçasıydı ve bunu bir suç olarak görmüyorlardı.

İslam'ın yükselişinden önce, MS 600'lerde Arap Yarımadası, Bizans ve Sasani imparatorluğu.

Bizans ve Sasani imparatorlukları, İslamiyet öncesinde Orta Doğu'yu kontrol eden iki büyük güçtü. Yüzyıllarca devam eden Pers-Roma Savaşları bölgeyi iyice zarara uğratmıştı. Bölgede Perslerin Lahmîler ve Romalıların da Gassaniler gibi vasal devletçikleri bulunuyordu. Arabistan Yarımadası, oldukça kurak ve volkanik olduğu için, vaha ve su kaynaklarının olduğu yerler haricinde burada tarım yapılması zordu. Genel görünümü, çöl içerisinde dağılmış nokta şeklindeki köyler ve şehirler gibiydi. Mekke ve Medine bu şehirlerin en önemlilerindendi. Medine, gelişmekte olan büyük bir tarım yerleşim yeriyken, Mekke ise birçok aşiretle çevrilmiş önemli bir finans ve hac dolayısıyla bir ziyaret merkeziydi. Muhammed'in yaşamının ilk yıllarında, ait olduğu Kureyş kabilesi Batı Arabistan'da baskın bir güç hâline geldi. Kureyşliler, Batı Arabistan'daki birçok kabilenin üyelerini Kâbe'ye bağlayan ve bu Mekke mabedinin prestijini pekiştiren bir kült birliğini kurdular.

Cahiliye argümanı

İslamî literatürde, Arap toplumunun İslam öncesi dönemine ''Cahiliye Dönemi'' adı verilmektedir. Terim, Kur'an ve hadislerde Arapların İslam'dan önceki inanç, tutum ve davranışlarını İslamî dönemden ayırt etmek veya benimsetmek için kullanılır. Fuhuş, zina, hırsızlık, putlara tapılması, adaletsizlik ve köleliğin olağan görülmesi bu dönemin özelliği olarak görülür.

İslam tarihçiliğine göre, Cahiliye Dönemi şiirlerindeki kadın algısı sosyal hayata yansımamıştır. Kadınlar alt tabaka insanı olarak görülmüştür. Üst sınırı olmayan çok eşli evlilik yaygındı. Fuhuş bir meslek hâlini almıştı ve köle sahipleri de kölelerini bu işe zorlamaktaydı. Kadınlar, babalarının veya eşlerinin miraslarından pay alma hakkına sahip değildi. Evlatlar isterlerse, babalarının ölümünün ardından üvey anneleriyle evlenebilirdi. Boşanma hakkı da erkeğe ait ve sınırsızdı. Soylular, kızları olduğunda bunu bir utanç kaynağı olarak görüp onları öldürebilmekteydi. İslam toplumunun belleğinde, bu dönemde kızların diri diri toprağa gömüldüğü yönündeki rivayetler de önemli yer tutar. Kurban sunma veya diğer nedenlerle yapılan çocuk katliamı konusunda Arapların diğer milletlerden çok da farklı olmadıkları, ifade edilen bir diğer noktadır.

Tapınma

İki yanında El-Manât ve El-Uzzâ'nın bulunduğunun tahmin edildiği Arap tanrıçası El-Lât'ın Hatra'daki bir kabartması, Irak Müzesi'nde sergilenmektedir.

İslam öncesi Arabistan'da her bir aşiret, kendi tanrı ve tanrıçalarını koruyucu olarak görür, bu tanrı ve tanrıçaların ruhları kutsal ağaçlar, taşlar, su kaynakları ve kuyularla ilişkilendirilirdi. Arap mitolojisinde putlar, sembolize ettikleri tanrı veya tanrıçalar nedeniyle kutsal sayılmaktaydılar ve en önemli tapınım aracıydılar. İslam öncesinde, Arap Yarımadası'nda çok sayıda kutsal mekan ve buralarda inşa edilen kübik ilah evleri (Kâbe) bulunduğu, kutsal kabul edilen mekanlar ve ilah evlerinin Araplarca haram aylar boyunca ziyaret edilerek buralarda değişik tapınmaların gerçekleştirildiği bilinmektedir.

Mekke'deki Kâbe, aşiretlerin koruyucu tanrılarının 160 tane put heykeline ev sahipliği yapıyordu. Kâbe'deki El-Manât, El-Lât ve El-Uzzâ ismindeki üç tanrıçanın baştanrı Al-İlah'ın kızları olduğuna inanılıyordu. Buna karşılık Hristiyanlar ve Yahudiler dahil olmak üzere Arabistan'da tek tanrı inancına sahip çeşitli topluluklar da vardı. Yerli Araplardan olan Hanifler de bunlardan birisiydi ve bazen yanlış bir şekilde Hristiyanlar ve Yahudiler arasında sınıflandırılıyorlardı. Müslüman inancına göre, Muhammed de bir Hanif idi ve İbrahim'in oğlu İsmail'in soyundan gelmekteydi.

Peygamber beklentisi

Klasik dinî anlatılarda, İslam öncesinde, kendilerine mistik özellikler de atfedilen Haniflik inancına sahip Arap şairlerinin, kendi nutuklarında yakın zamanda bir peygamberin geleceğini bildirdikleri söylenir. Kur'an'da kehanet ve benzeri uygulamalar hoş karşılanmadığı hâlde, İslam toplumunda bu tür konuşmalar önemsenen konuşmalardı.

Kur'an ifadesine göre Muhammed'in geleceği İsa tarafından müjdelenir: "Hani, Meryem oğlu İsa, "Ey İsrailoğulları! Şüphesiz ben, Allah'ın size, benden önce gelen Tevrat'ı doğrulayıcı ve benden sonra gelecek, Ahmed adında bir peygamberi müjdeleyici (olarak gönderdiği) peygamberiyim!" (Saff Suresi: 6)

Muhammed'e isnat edilen bir sözde de "Benim ismim Kur'an'da Muhammed, İncil'de Ahmed, Tevrat'ta Ahyed'dir." ifadesi kullanılır.

Ancak bahsedilen isimler Kanonik İncillerde bulunmamaktadır. Buna karşılık bazı İslam bilginleri, Yuhanna İncili'nde geçen "Faraklit" sözcüğünün Muhammed'i işaret ettiğini savunur. Faraklit'in anlamı ise Kutsal Ruh'tur. Yuhanna 14. bölümde geçen ayetlere göre İsa, Faraklit ("Gerçeğin Ruhu") ile ilgili olarak, "Dünya O’nu kabul edemez. Çünkü O’nu ne görür, ne de tanır. Siz O’nu tanıyorsunuz. Çünkü O aranızda yaşıyor ve içinizde olacaktır." demiştir.

17. yüzyıl Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi, Seyahatnâme adlı eserinde, İslam'da İsa'nın havarilerinden biri olarak kabul edilen Şem'un-u Safa'nın (Simun Petrus) Lübnan'ın güneyindeki Nakura şehri yakınlarındaki türbesinde bulduğu İncil nüshasını incelediğini, Muhammed'i müjdeleyen ayetin o nüshada mevcut olduğunu iddia etmektedir. Evliya Çelebi'nin, bizzat Şem'un-u Safa tarafından yazıldığını naklettiği bu elyazması İncil bulunamamıştır.

Mekke hayatı

Genel bakış

Muhammed, bazı kaynaklara göre 570, bazı kaynaklara göre ise 571 yılında Arabistan'ın Mekke şehrinde dünyaya geldi. Doğumundan önce babasını, 6 yaşında ise annesini kaybeden Muhammed, amcası Ebu Talib tarafından büyütülüp gözetildi. İlerleyen yıllarda çobanlık yaptı, çoğunlukla ise tüccar olarak çalıştı. İlk kez 25 yaşındayken, 40 yaşındaki zengin bir dul olan, Mekke'nin ünlü ve soylu şahsiyetlerinden Hatice ile evlendi.

Melek Cebrâil'in Muhammed'e vahiy getirdiğini gösteren bir minyatür.

Muhammed'in bazı geceler, Nur Dağı'ndaki Hira Mağarası'nda düzenli aralıklarla inzivaya çekilip dua etme alışkanlığı vardı. Bu alışkanlık 35 yaşından sonra yaygınlaştı. 40 yaşında oradayken, İslami inanışa göre Kur'an'da yer alacak ilk ayetler Muhammed'e indirildi ve Muhammed, bunların kendisine görünen Cebrail meleği aracılığıyla indirildiğini söyledi. İlk başta yakınlarını uyaran Muhammed, üç yıl sonra da insanları topluca İslam'a davet etmeye başladı. Allah'ın bir olduğunu, Allah tarafından kabul görmenin tek yolunun Allah'a teslim olmak olduğunu öğretti. Kendisinin Allah'ın peygamberi ve resulü olduğunu, diğer peygamberler ile aynı kandan geldiğini anlattı.

İlk başta kendisine az sayıda takipçi bulan Muhammed, Mekke'de bazı aşiretlerin, hatta bazı akrabalarının düşmanlığıyla karşılaştı. Bu dönemde taraftarlarının şiddet içeren ağır muameleler görmesi sebebiyle, bazı takipçilerini 615 yılında Habeşistan'daki Aksum Krallığı'na gönderdi. 622 yılına gelindiğinde de, kendisine inananlarla birlikte topluca Medine'ye göç etti

Muhammed, Medine'ye geldiğinde Medine Sözleşmesi ile oradaki aşiretleri tek çatı altında birleştirdi. Mekke kabileleri ve paganları ile aralıklı olarak süren sekiz yıllık savaşlardan sonra, kendisine iman edenlerin sayısı 10.000'i aşmıştı. 630 yılında, 10.000 kişilik büyük bir Müslüman ordusunun başında, Mekke'nin kuşatılması sonrasında yapılan antlaşma ile kansız bir şekilde Mekke'nin kontrolünü eline aldı. Şehre girip tüm putları yıktı ve daha sonra takipçilerini Doğu Arabistan'da geriye kalan tüm putperest tapınakları yıkmaları için yolladı. Kısa sürede yapılan birçok sefer ve gazadan sonra Arabistan'ın büyük bölümünü ele geçirdi. Muhammed 632 yılında, Veda Haccı'ndan ve Veda Hutbesi ile Arafat Dağı'nda 100.000'den fazla Müslümana topluca seslendikten sonra Medine'ye döndü. Bundan birkaç ay sonra hastalandı ve Medine'de öldü. Ölüm vaktine kadar Arap Yarımadası'nın çoğu Müslüman olmuş, Arabistan'ı tek devlet altında birleştirmişti.

Çocukluğu ve gençlik yılları

Mekke'de günümüzde kütüphane olarak kullanılan bu yapının Muhammed'in bizzat doğduğu yerde bulunduğuna inanılmaktadır. Bu nedenle yapı, "Beytü'l Mevlid" olarak da anılmaktadır.

Muhammed'in babası Abdullah bin Abdülmuttalib, annesi ise Hazrec kabilesinden Nennaceler'den, Vehb bin Abdülmenaf'ın kızı Âmine'dir. Muhammed, doğumundan yaklaşık beş-altı ay önce babası Abdullah'ı kaybetti. Bunun üzerine, yetiştirilmesini dedesi Abdülmuttalib üzerine aldı ve torununa "Muhammed" adını verdi. Annesi Amine, çocuğunu iyice emziremedi. Muhammed'i bir süre, amcası Ebu Leheb'in cariyesi Süveybe emzirdi. Sonra, o sıralarda Mekke'ye süt çocuğu bulmak için gelen, Beni Sa'd kabilesinden Halime adlı bir kadına süt anneliği yapmak amacıyla emanet edildi. Muhammed yaklaşık dört yaşına kadar, annesi Amine'nin de gözetimiyle birlikte süt annesi Halime'nin yanında kaldı, daha sonra da Mekke’ye, annesinin yanına geri döndü. Dört yaşından altı yaşına kadar, öz annesi Amine ile birlikte kaldı, onun şefkat ve özeni ile yetişip büyüdü.

Muhammed'in annesi Amine'nin 1998'de tahribata uğrayan eski mezarı.

Muhammed altı yaşındayken, annesi Amine ve dadısı Ümmü Eymen ile birlikte babasının kabrini görmek ve bazı akrabalarını ziyaret etmek için Medine'ye gitti. Medine'de, akrabaları Neccâroğulları'nda bir ay kadar kaldıktan sonra, Mekke'ye dönüş yolundaki Ebva köyüne ulaştıklarında annesi hastalandı. Annesi orada öldü ve orada defnedildi. Dadısı Ümmü Eymen, Muhammed'i Mekke’ye getirip dedesi Abdülmuttalib'e teslim etti.

Altı yaşından sekiz yaşına kadar, ona dedesi Abdülmuttalib baktı. Abdülmuttalib, yaş itibarıyla seksen yaşını aşmış bir ihtiyardı. Muhammed sekiz yaşında iken, dedesi de hastalandı ve öldü. Dedesi ölmeden önce, onu yetiştirmesi için, oğlu Ebû Tâlib'e emanet bıraktı. Kimi kaynaklara göre ise Abdülmuttalib, Muhammed'in iki öz amcası olan Ebu Talib ile Zübeyr arasında kura çekilmesini istedi ve kura Ebu Talib'e çıktı.

Rivayetlere göre Muhammed 12 yaşındayken, amcası Ebu Talib ticaret yapmak için gittiği Suriye'ye onu da götürmüş, bu gezide Bizans hakimiyetindeki Busra kasabasında Bahira isminde Hristiyan bir rahip, onun son peygamber olacağını haber vermiştir. Sonraki yıllarda Muhammed, 17 yaşındayken diğer öz amcası Zübeyr bin Abdülmuttalib ile ticaret için Yemen'e gitti. Yapılan bu gezilerin Muhammed'in bilgi, görgü ve zihinsel alt yapısının oluşumunda etkin bir rol oynadığına inanılmaktadır. Ayrıca gençliğinde amcaları ile birlikte Kureyş ve Kays kabileleri arasındaki Ficâr Savaşları'na da katıldı. Bu savaşlarda kılıç kullanıp dövüşmek yerine, atılan okları toplayıp amcalarına veriyordu.

Hatice ile evliliği

Muhammed, zaman zaman Mekke'ye beş kilometre uzaklıktaki Nur Dağı'nda bulunan Hira Mağarası'na çekilip orada tefekkür ederdi.

Muhammed ilk başlarda, amcası Ebu Talib'e maddi yardım sağlamak amacıyla çobanlık yaptı. Biraz daha büyüyünce ticaretle uğraşmaya başladı. Ticarete olan ilgisi, daha sonra kendisi ile evlendiği Hatice ile tanışmasına neden oldu ve onunla iş birliği yapıp onun sermayesi ile ticarete başladı. Muhammed, ticaretindeki dürüstlüğünden dolayı Mekke halkı tarafından "güvenilir" anlamına gelen "El-Emin" (الامين) olarak tanındı ve zaman zaman kimi anlaşmazlıklar için tarafsız bir hakem olarak arandı.

Hatice, birkaç ticari iş ortaklığından sonra Muhammed'in dürüstlüğüne hayran kaldı, ondan iyice etkilendi ve arkadaşı Nefise bint Ümeyye aracılığıyla ona evlenme teklif etti. Muhammed, Hatice'nin teklifini kabul etti ve amcaları aracılığıyla gidip Hatice'yi istediler. Evlendiklerinde Muhammed'in 25, Hatice'nin ise 40 yaşında olduğu söylenir.

Muhammed'in, gençliğinde çevresinden gelen paganist görüş ve uygulamalarla ilgilenmediğine inanılır. Buna göre kendisi, aynı dönemde herhangi bir puta tapmamakla birlikte, başkalarının tapınmalarına da açıkça karşı çıkmadı. Mekke halkının adaletsiz, çirkin ve şirk dolu yaşamını pek beğenmiyor, o da çareyi yalnız kalarak ve tefekkür ederek buluyordu.

Kur'an'daki şu ayetler, Muhammed'in İslam öncesi durumunu anlatmaktadır:


...Sen kitap nedir, iman nedir bilmezdin...
(Allah), seni yolunu kaybetmiş (şaşırmış) olarak bulup da yola iletmedi mi?

Kâbe hakemliği yapması

Hacerü'l Esved (Kara Taş), Mekke'deki Kâbe'nin köşesine yerleştirilmiştir.

Muhammed'in 35 yaşlarındayken, Kâbe'nin bazı kısımlarının Mekke'de sık sık yaşanan ani su taşkınlarından dolayı aşınması ve birileri tarafından tahrip edilmesinden sonra, Kâbe'nin tamirinde rol oynadığı söylenir.

Yaşananlardan sonra Kureyş kabilesi, Kâbe'yi İbrahim'in yaptığı temele kadar yıktı. Yeniden inşa etmeye karar verdiler ve Kâbe'yi yeniden yapmaya başladılar. Cidde sahilinde de bir gemi kaza yapmıştı ve gemide mimarlık işlerinden anlayan bir usta vardı. Bu geminin tamir aletlerini de satın alarak Kâbe'nin yapımında kullandılar. Yeniden yapılanma neredeyse tamamlandığında, kabile liderleri arasında Hacerü'l Esved taşını yerine koyma şerefine kimin sahip olacağına dair anlaşmazlıklar çıktı. Oradaki ihtiyarlardan biri, Kâbe'nin bulunduğu bölgeye, yani Mescid-i Haram'a giren bir sonraki kişinin tavsiyesinin alınmasını ve kendisini hakem olarak tayin etmeyi önermiştir. Bu gelen kişi Muhammed oldu. Halk, Muhammed'in kararını heyecanla bekliyordu. Muhammed düşündükten sonra bir örtü getirilmesini istedi veya örtü olarak kendi elbisesini açtı, taşı örtünün ortasına koydu ve dört büyük kabilenin liderlerinden onu kaldırmasını istedi. Sonra taşı eline aldı ve yerine koydu. Abası, bu olay ve Ehl-i Abâ Hadisi'nde anlatıldığı gibi daha sonra olanlar nedeniyle daha sonraki şair ve yazarlar için önemli bir sembol hâline geldi.

İlk vahiy

İlk vahyin geldiği yer olduğuna inanılan Hira Mağarası, Nur Dağı (Mekke, Suudi Arabistan)

Siyere göre, Muhammed 40 yaşına yaklaştığında çoğunlukla kalabalıklardan uzaklaşmaya ve yalnız başına bir yerlerde inzivaya çekilmeye başlamıştı. Bu durum 1-2 yıl kadar devam etmiştir. Muhammed, Mekke'ye yaklaşık beş kilometre uzaklıkta olan Nur Dağı'ndaki Hira Mağarası'nda, dedesi Abdülmuttalib gibi her yılın Ramazan ayı boyunca tek başına kalarak inzivaya çekiliyordu. 610 yılında, bir Ramazan gecesi (Kadir Gecesi) hırkasına bürünüp Hira Mağarası'nda tefekküre daldığı bir sırada ilk vahyi almıştır. Muhammed'in 610 yılından başlayarak, öldüğü yıl olan 632'ye kadar aldığını söylediği vahiyler Kur'an'ı oluşturur. İslam'da inanç, ibadet, şeriat, ahlak, tasavvuf gibi uygulamaların dayandırıldığı ana kaynak Kur'an'dır.

Yaratan Rabbinin adıyla oku! O, insanı alaktan (asılıp tutunan zigottan) yaratmıştır. Oku! Kalemle (yazmayı) öğreten, (böylece) insana bilmediğini bildiren Rabbin sonsuz kerem sahibidir.

— Kur'an'ın inen ilk ayetleri, Alak Suresi, 1-5

Rivayetlere göre, Muhammed ilk vahiylerini aldıktan sonra çok korktu, ancak Cebrâil yaklaştı ve ona Allah'ın bir elçisi olarak seçildiğini söyledi. Muhammed ardından eve döndü ve karısı Hatice ile birlikte Hatice'nin amcasının oğlu ve Hristiyan bir keşiş olan Varaka bin Nevfel'in yanına gittiler. Varaka, Muhammed'i teselli etti ve kendisine son peygamber olduğunu açıkladı. Bunlara ters olarak Şii geleneği, Muhammed'in Cebrail'in ortaya çıkışına ne şaşırdığını ne de korktuğunu, aksine onu bekliyormuş gibi karşıladığını savunur.

İlk vahyi, Muhammed'in kendini dualara ve ibadetlere daha fazla teslim ettiği ve korkuyla geçirdiği üç yıllık bir zaman dilimi (fetret-i vahiy) izledi. Vahiyler yeniden başladığında rahatladı ve uyarmaya başlaması emredildi. Konuyla ilgili bazı ayetler şöyledir:


Ey örtünüp bürünen (Peygamber)! Kalk da (insanları) uyar. Rabbini yücelt.
Rabbin seni terk etmedi ve sana darılmadı.

İslam'a çağrı, ilk Müslümanlar ve tepkiler

Muhammed, Mekkeli paganların yanı sıra, Yahudi ve Hristiyanları da dinlerinin aslının bozulduğunu söyleyerek İslam'a davet etti.

Sünnilere göre Muhammed'in çağrısına ilk uyan kişi, ilk vahyi alıp eve geldiğinde eşi Hatice olmuş, onu amcası Ebu Talib'in oğlu Ali, azatlı kölelerinden Zeyd bin Harise ve en yakın arkadaşı Ebû Bekir izlemiştir. Şiilere göre ise ilk Müslüman, amcasının oğlu Ali bin Ebu Talib'dir.

Necm Suresi'nin son ayeti: "Haydi Allah'a secde edin ve ona kulluk edin." Muhammed'in monoteizm inancı, geleneksel düzene meydan okur.

Muhammed, üç yıl boyunca sadece akrabalarını ve en yakınlarını İslam'a davet etti. Ardından, inanca göre "Ey Muhammed! Şimdi sen, sana emrolunanı açıkça ortaya koy ve Allah’a ortak koşanlara aldırış etme." mealindeki ayetin (Hicr: 94) inmesinden hemen sonra Safâ Tepesi'ne çıkarak tüm Mekke halkını açıktan açığa Müslüman olmaya çağırdı. Ancak tepkiler genelde olumsuz oldu. Bu sebeple ilk Müslümanlar, vahyi şüphe ile karşılayan Mekkelilerce ağır hakaret ve işkencelere katlanmak zorunda kaldılar. Çünkü Muhammed'in bu çağrısı, kendi mevkilerinin tehlikeye girebileceğini düşünen geleneksel seçkin kişileri tedirgin etti. Özellikle Kâbe'den putların kaldırılması, ticaretin engelleneceği ve birtakım alışkanlıklara son verileceği düşüncesine yol açtı ve bu da büyük tepki ile karşılandı. Bu dönemde İslam dinini kabul edenlerin çoğunluğu dinlerini gizlemek zorunda kaldı.

Bu işkenceler artınca, bazı inananlar Muhammed'in tavsiyesiyle 615'te Habeşistan'a göç etmek zorunda kaldı. İki dalga hâlinde göç edenler, bir süre sonra Muhammed'in Mekkelilerin Müslüman oldukları ve Muhammed ile anlaştıkları (Garanik) yolunda aldıkları bir haber üzerine geri döndülerse de, Mekke'ye geldiklerinde bunun doğru olmadığını öğrenince yeniden gittiler.

Müslümanların 615 yılında göç ettikleri Habeşistan'ın haritası (Aksum Krallığı)

Bu sıralarda, Mekke'nin iki güçlü ve önemli mevki sahibi kişisi olan Ömer ve Hamza'nın üst üste ve ani bir şekilde Müslümanlığı kabul etmeleri, Müslümanların moral ve cesaretlerini artırdı; bu nedenle de Kâbe'ye gidip açıkça namaz kıldılar. Muhammed'in, amcası Ebu Leheb dışındaki akrabalarından yardım görmesi ve Mekke'nin bazı önde gelenlerin Müslüman olmaları, paganist inanca sahip kişilerin tepkilerini daha da artırdı ve Müslümanlara yönelik olumsuz tavırlar şiddetlendi.

Muhammed, Mekkelilerin yapmış oldukları büyük bir boykot sonrası, 619'da üst üste eşi Hatice ve amcası Ebu Talib'i kaybetti; Mekkelilerin Müslüman olmaları konusunda ümitsizliğe kapıldı ve Taif'e yerleşmek istedi. Ancak burada tepki daha da büyük oldu ve Muhammed, evlatlığı Zeyd ile birlikte taşlanarak geri döndürüldü. Tüm bu olaylara karşın peygamberliğine olan inancı, düşüncelerini sürekli yaymasını sağladı. Bu inancından cesaret alarak din alanındaki çalışmalarını Mekke dışına taşımaya yöneldi.

Mucizeleri

Muhammed'e atfedilen sözlerin sayıları gibi mucizeler ve bunların sayıları da yüzyıllar içerisinde sürekli artış göstermiştir. İsra Suresi'nin 1. ayetinde geçen, İsra ve Miraç olayı gibi sıradan insanların tanıklık etmediği mucizeyi kasteden ifade sayılmazsa, Kur'an'da doğrudan Muhammed'in şahsına izafe edilen bir mucize yoktur. Ancak bazı ayetlerin yorumundan ve hadislerden kaynaklanan mucizeler gösterilmektedir. Çoğunlukla hadis rivayetlerinden yola çıkarak Muhammed'e atfedilen yüksek sayıdaki bu ve benzeri mucize anlatımları, bazı İslamî kesimler tarafından ise şüpheyle karşılanmaktadır. Bu iddiaların tam aksine bazı İslam bilginleri, Muhammed'in diğer peygamberlerden farklı olarak herhangi somut bir mucize göstermediğini, onun tek mucizesinin eşsiz ve tüm eksiklerden münezzeh olan "Kur'an" olduğunu savunmaktadırlar.

Doğum gecesi olayları

İslam derlemelerine göre Muhammed'in doğduğu, güneş doğmadan önceki vakitte bazı olağanüstü olaylar meydana gelmişti: Kâbe'deki büyük putlar kendiliğinden devrilmişti. Sasani İmparatorluğu hükümdarı I. Hüsrev'in İran'da bulunan sarayının sütunları yıkılmıştı. Zerdüştlerin bin yıldan beri yanmakta olan kutsal ateşleri sönmüştü. Yine İran'da, ateşe tapanların kutsal kabul ettikleri Sava Gölü yere batmıştı. Asırlardır suyu kurumuş olan Semave Gölü ise coşmuştu. O gece gökte, çok belirgin bir şekilde bir yıldız doğdu. Hatta bazı Yahudi bilginler, Muhammed'in doğumundan bu yıldız aracılığı ile haberdar olmuşlardı.

Ay'ın ikiye yarılması

16. yüzyıla ait olan bu Pers minyatüründe Muhammed, bölünen Ay'ı işaret ediyor.

Ay'ın ikiye ayrılması mucizesi, Kur'an'da Kamer Suresi'nin ilk ayetlerine dayanarak Muhammed'e atfedilen, Ay'ın dolunay hâlinde iken bir gece Muhammed'in bir el işaretiyle ikiye ayrılması mucizesidir. Kur'an'da geçen "Kıyamet yaklaştı ve Ay yarıldı." ifadesi ve bağlantılı rivayetler, Muhammed'in bir işaretiyle Ay'ı gökyüzünde ikiye ayırıp tekrar birleşerek en büyük mucizelerinden birisini gösterdiği inancının Müslümanlar arasında yerleşmesine yol açmıştır.

Buna göre bir gece bazı Mekkeli paganlar, Muhammed'in yanına gelerek kendisinden Ay'ı ikiye ayırmasını istediler. Bunun sonucunda da Müslüman olacaklarını söylediler. Muhammed tüm gece düşündü ve dua etti. Ardından bir elin işaret parmağını dolunay hâlinde olan Ay'a uzattı ve bir işaretle Ay'ı ikiye ayırdı. Ay, birkaç saniyeliğine iki parça hâlinde durduktan sonra tekrar gökyüzünde birleşti. Bu olayı kendi gözleriyle gören Mekkeli paganlar, bu işe sihir veya büyü deyip Muhammed'e yine inanmadılar.

Dolunay hâlindeki Ay'ın ikiye yarılması, parçalarından birinin Mekke'de bir dağın arkasına, diğerinin de önüne kadar indiği ve sonra gökyüzünde tekrar birleştiklerini ifade eden rivayetler; âlimler, hadis kritiği yapanlar ve İslam filozofları arasında tartışmalara konu olmuştur. Bazı araştırmacılar bu hadislerin zayıf, güvenilmez ve uydurma rivayetler olduğu üzerinde dururlarken, İslami filozoflar Kamer Suresi'ndeki ifadelerin alegorik olduğunu, gerçekten Ay'ın parçalandığı anlamına gelmediğini ifade etmişlerdir. Bazıları bunun bir görsel illüzyon olduğunu, bazı tefsirciler ise ayette sözü edilen parçalanmanın ileride kıyametin kopması zamanında gerçekleşeceğini ifade etmişlerdir.

İsra ve Miraç mucizesi

Kudüs'teki Süleyman Tapınağı, "Mescid-i Aksa" olarak da anılır.

Muhammed'in Medine'ye hicretinden bir buçuk yıl önce gerçekleştiği söylenen Miraç anlatısına göre bir gece Muhammed, Cebrâil meleği eşliğinde, Burak isimli bir binek hayvanına binerek Mescid-i Aksa'ya gider. Orada İbrahim, Musa, İsa ve diğer peygamberlerden bazılarıyla görüştükten sonra, göğün en son katı olan "sidret'ül münteha"ya yükselir. Orada Allah ile görüşür, cennet ve cehennemi görür ve evine döner. Sünni inancına göre, bu yolculuk esnasında, diğer bazı hükümler yanında beş vakit namaz da Müslümanlara farz kılınmıştır. Yine Sünni inancında, Muhammed bu yolculuğu hem ruh hem beden ile, Şii inancında ise sadece ruh ile yapmıştır.

Miraç anlatısına göre, Burak'a binerek göğün yedi katmanını gezen Muhammed, çeşitli melekler ile karşılaşır. Zerdüşt edebiyatı ile sonraki yüzyıllarda kaleme alınan miraçnameler arasında birtakım paralellikler vardır.

Rivayete göre Muhammed, bu yolculuktan sonra Mekke'ye dönünce, bu yolculuğunu etrafındakilere anlatır. En yakın arkadaşı Ebû Bekir ona inansa da, Kureyşliler onu yalanlarlar ve eğer doğruysa Mescid-i Aksa’yı kendilerine tarif etmesini isterler. Mescid-i Aksa, tam o anda Muhammed'in gözü önüne getirilir ve Muhammed bu mescidin kapı, pencere vb. bölümlerini ayrıntılarıyla anlatır. Hatta daha da ileri giderek, Kureyşlilere miraca çıkarken yolda gördüğü bir Kureyş ticaret kervanının ertesi gün geleceği saati söyler ve kervan söylenen saatte gelir. Başka anlatımlara göre ise kervanın dönüşü aslında 1 saat gecikmiş, ama bu gecikmeyi telafi etmek için Allah güneşin doğuş saatini 1 saat geciktirerek Peygamber'in sözünün yalan çıkmamasını sağlamıştır.

Kur'an'da İsra Suresi'nin 1. ayetinde geçen ifadenin Miraç mucizesini anlattığına inanılır:


Kendisine ayetlerimizden bir kısmını gösterelim diye kulunu (Muhammed'i) bir gece Mescid-i Haram'dan çevresini bereketlendirdiğimiz Mescid-i Aksa'ya götüren Allah'ın şanı yücedir...

Miraçla ilgili olan Burak bineği, göğe yükselme, beş vakit namazın farz kılınması ve diğer anlatımlar hadis ve siyer kitaplarında da yer alır.

İslam dünyasında bu olayla ilgili en çok tartışılan konulardan biri ise, Muhammed'in bu yolculuk esnasında Allah'ı görüp görmediğidir. Bu konuyla alakalı farklı görüşler vardır. Muhammed'in eşi Aişe ile sahabelerden İbn-i Mesud ve Ebu Hureyre'ye göre Muhammed Allah'ı görmemiştir. İbn-i Abbas, Gazzali, Teftazani, Rabbani, Ebu Hanife, İmam-ı Eşari ve Bediüzzaman Said Nursi gibi mühim kişilerce de Muhammed miraçta Allah'ı görmüştür.

Akabe Biatları

Arap Yarımadası'nda pek çok insan, bu yeni dini ve peygamberini duymuş ve ticaret veya Kâbe'ye hac yapmak gibi sebeplerden ötürü Mekke'ye ziyarete geliyorlardı. İlk seferinde Mekke'ye gelen yaklaşık 12 kişi (Birinci Akabe Biatı), daha sonra ise tekrar Mekke'ye gelen yaklaşık 300 kişi (İkinci Akabe Biatı), ''Akabe'' denilen yerde Muhammed ile gizlice görüşüp ona bağlılıklarını bildirdiler ve kendisini Medine'ye davet ettiler.

Muhammed, bunu Müslümanlara yeni bir yer aramak için kullandı. Daha sonra Yesrib kentini (daha sonra Medine olarak anılacaktır) uygun buldu. Yesrib'in Arap nüfusu, bir şekilde tek tanrıcılığa aşinaydı, çünkü o şehirde bir Yahudi cemaati vardı.

Akabe'deki vaatlerin ardından Muhammed, takipçilerini Yesrib'e göç etmeye teşvik etti. Daha önce olduğu gibi, Habeşistan'a yapılan göçle birlikte Kureyşliler göçü durdurmaya çalıştı. Ancak neredeyse tüm Müslümanlar ayrılmayı başardı.

Hicretten önceki son yıllar

Kureyşlilerin, Haşimoğulları ailesine yapmış oldukları büyük bir boykottan sonra, Muhammed'in eşi Hatice ve amcası Ebu Talib 619'da öldüler. (Bu yıl "Hüzün Yılı" olarak bilinmektedir.) Ebu Talib'in ölümüyle, Haşimoğulları kabilesinin liderliği, Muhammed'in azılı düşmanı olan amcası Ebu Leheb'e geçti. Kısa bir süre sonra Ebu Leheb, klanın Muhammed üzerindeki korumasını geri çekti. Bu, Muhammed'i tehlikeye attı; klan korumasının geri çekilmesi, onun öldürülmesinin herhangi bir kanlı intikama neden olmayacağı anlamına geliyordu. Muhammed daha sonra Arabistan'daki bir başka önemli şehir olan Taif'i ziyaret etti ve bir koruyucu bulmaya çalıştı, ancak çabaları başarısız oldu ve onu daha fazla fiziksel tehlikeye attı; evlatlığı Zeyd ile birlikte taşlanarak geri döndürüldü. Muhammed Mekke'ye dönmek zorunda kaldı. Mut'im bin Adî adında bir Mekkeli kabile reisi, onun memleketine güvenli bir şekilde yeniden girmesini mümkün kıldı.

Birçok insan Mekke'yi iş için veya Kâbe'ye hacı olarak ziyaret etti. Muhammed bu fırsatı kendisi ve takipçileri için yeni bir yuva aramak için kullandı. Birkaç başarısız müzakereden sonra Yesrib'ten (daha sonra Medine olarak anılacaktır) bazı adamlarla umut buldu. Yesrib'in Arap halkı tektanrıcılığa aşinaydı ve orada bir Yahudi cemaati bulunduğu için bir Peygamber'in zuhuruna hazırlıklıydılar. Ayrıca Yesrib halkı, Muhammed ve bu yeni din aracılığıyla Mekke'ye üstünlük sağlamayı umdu. Çünkü Yesrib, hac yeri olarak Mekke'nin önemini kıskanıyordu.

Medine'ye hicret

Günümüzdeki Medine şehrinden fotoğraflar. (üstten, soldan sağa: Mescid-i Nebevî'nin iç kısmı, Yeşil Kubbe, gün batımında şehirden bir görünüm, Uhud Dağı, Kûba Camii, Mescid-i Nebevî'nin gece silüeti.)

Mekke'deki Müslümanlar küçük topluluklarla Medine'ye göç etmeye başlamışlardı. Kısa zaman sonra Mekke boşalmış, şehirde bir tek Muhammed, Ebu Bekir, Ali; belli başlı, yaşlı ve fakir Müslümanlar, bir de Mekkeliler tarafından işkenceye maruz kalan ve bunun için hapsedilen Müslümanlar kalmıştı. Muhammed, bu zorlu göç yolculuğu için yol arkadaşı olarak en yakın dostu Ebu Bekir'i seçti. Muhammed, arkadaşı Ebu Bekir'den yola çıkmak için hazırlık yapmasını istedi. Ayrıca amcasının oğlu Ali'yi, ödenmemiş mali yükümlülüklerini yerine getirmesi ve kendisinde kalan bazı emanetleri sahiplerine teslim etmesi için geride bırakmak istedi.

Mekkelilerin Muhammed'i vazgeçirememesi ve Medine'de yer alan Müslümanların giderek kuvvetlenmesi, durumun kendileri için tehlike yaratacağı düşüncesiyle, müşriklerin "Dâru'n-Nedve" dedikleri meclislerinde toplanarak bu mühim meseleyi görüşmelerine yol açtı. Görüşmelerde yerleşik düzeni tehdit eden İslam'ın hızla büyüdüğü belirtildi ve Muhammed'in bu çalışmalarını durdurmak gerektiği merkezinde birleşildi. Sonuç olarak Muhammed'in öldürülmesine karar verildi ve bu iş için birçok kabileden birkaç kuvvetli genç suikastçı seçildi.

Muhammed, Mekkelilerin planladıkları suikast gecesi evinden çıktı. Ali, Muhammed'in elbisesini giydi, onun yatağına girdi ve suikastçıların Muhammed'in henüz gitmediğini düşünmelerine yol açtı. Suikastçılar bunu öğrendiğinde Muhammed, Ebu Bekir ile birlikte çoktan Mekke'den ayrılmıştı.

Muhammed'in kuzeni Ali, komplodan sağ kurtuldu, ancak Muhammed'in talimatlarını yerine getirmek için bir süre daha Mekke'de kalarak hayatını bir görev için tekrar riske attı: Koruması için Muhammed'e emanet edilen tüm mal ve mülkleri sahiplerine iade etmek. Ali, daha sonra annesi Fatıma bint Esed ve Muhammed'in kızları Fatıma ve Ümmü Gülsüm'ün yanı sıra, Muhammed'in eşi Sevde bint Zem'a ve dadısı Ümmü Eymen ile yola çıktı.

Bu kayalık; Muhammed ile Ebu Bekir'in, hicret yolculuğu sırasında, Mekkelilere izlerini kaybettirmek için bir süre konakladıkları Sevr Mağarası'nın bulunduğu kayalıktır. (işaretli yerde)

Düşmanlarını daha da yanıltmak için Muhammed, kuzey yerine birkaç gün güneye doğru gitti. Birkaç gün sonra, Kızıldeniz'e doğru nispeten serbest bir yola girdi. Ebu Bekir ile yolculuklarında birkaç gün, Sevr Mağarası adı verilen bir mağarada düşmanlarından kurtulmak için kaldılar, ortalık sakinleşmeye yüz tutunca da yolculuklarına devam ettiler.

Muhammed ve Ebu Bekir 20 Eylül 622’de, Medine yakınlarındaki Kûba adlı bir köye ulaştılar. Muhammed burada sevinçle karşılandı ve önceden Müslümanlığı seçmiş olan Külsüm bin Hidm'e konuk oldu. Burada 10 gün kadar kalarak bir mescit inşa ettirdi, sonra da Medine'ye hareket etmeye devam ettiler. Bu sırada Ali de Kûba'ya ulaştı. Nihayetinde, 27 Eylül 622'de Medine'ye ulaştılar.

Muhammed, Medine'ye gelip ilk Cuma namazını kıldı ve kendisini bekleyen Müslümanlara ilk hutbesini verdi. Medine'de bir süre Ebu Eyyûb el-Ensarî'nin konuğu oldu. Burada bir mescit ve Muhammed'in ailesinin kalması için de mescide bitişik odalar yapıldı. Mescidin bir yanına da barınaksız kişilerin kalabilmeleri için “Suffa” adı verilen bir yer yapıldı; burada kalanlara “Ashab-ı suffa” denildi.

Medine hayatı

Medine Sözleşmesi ve Medine Şehir Devleti

Medine (asıl adı Yesrib olan şehre Müslümanlarca Medinetü'n Nebi, sonra da kısaca Medine adı verildi) halkının nüfusu, Mekke'den göç edenlerden (muhacir), bunlara yardımcı olduklarından dolayı ensar adını alan yerli halktan (aslen Yemen kökenli Evs ve Hazrec kabileleri) ve Beni Kureyza, Beni Kaynuka, Beni Nadir adlı Yahudi kabilelerinden oluşuyordu. Bunlar arasında birlik sağlamak oldukça güçtü. Medine sınırları yakınlarındaki Hayber gibi yerlerde yaşayan Yahudiler, varlıklı kişiler olduklarından çevre üzerinde etkiliydiler. Evs ve Hazrec kabileleri arasındaki geleneksel düşmanlığın yeniden alevlenme olasılığı da vardı. Ayrıca ensar ile muhacirleri kaynaştırmak, çözülmesi gereken önemli bir sorundu. Muhammed, bütün bu kesimleri birleştirip bağdaştırmak amacındaydı. Ancak her şeyden önce çok yoksul olan göçmenlerin durumlarının düzeltilmesi gerekiyordu. Muhammed, bu muhacirleri yerli halk ile kardeş ilan ederek, onlara yardım etmelerini sağladı. Yahudiler ile açılan aralarını düzelterek siyasi bir düzen oluşturdu ve Medine Şehir Devleti'ni kurdu. Devlet başkanı seçildi. Farklı kesimlerin hak ve yükümlülüklerini saptayan 47 maddelik bir tür Medine Antlaşması anayasası benimsendi.

Mescid-i Nebevî'den bir görünüm. Muhammed, rivayete göre bir hadisinde şöyle der: "Benim şu mescidimde kılınan bir namaz, Mescid-i Haram haricinde diğer mescitlerde kılınan namazlardan bin kat daha hayırlıdır."

İlk nüfus ve savaşa doğru

Muhammed, Medine'de asayişi sağladıktan sonra bir nüfus sayımı gerçekleştirmek istedi. Çünkü Mekkeli paganlarla savaş yakın gözüküyordu ve bundan dolayı Müslümanların rakamsal gücünün bilinmesi gerekiyordu. Bu konu hakkında sahabeleriyle görüşen Muhammed, onlardan bir grubu görevlendirdi ve onlara Müslüman olanların isimlerini ve sayılarını istediğini söyledi. Farklı rivayetlere göre bu sayı 500-1500 arasında çıkmıştır. Fakat genellikle Müslümanların toplam sayısının 1500 kişi olduğu, 600-700 arasındaki sayıların toplam erkeklere, 500'ünün ise savaşabilecek güçte olanlara ait olduğu kabul edilmektedir.

Bu sıralarda, inanca göre bazı ayetlerin inişiyle birlikte Müslümanların savaşmasına izin verildi. Muhammed'in ve diğer Müslümanların hicretine kadar geçen 12 yıllık süreç içerisinde savaş izni verilmemiş, yalnızca "sabır" tavsiye edilmişti. Bunun bir diğer nedeni de Müslümanların yeterli askerî güce sahip olmamalarıydı. Hicretin birinci veya ikinci yılında, inanca göre sadece Mekkeli müşriklere karşı olmak üzere, şu Kur'an ayetleriyle savaşa izin verilmişti:


Saldırıya uğrayanlara, zulme maruz kaldıkları için savaş izni verildi. Allah onları muzaffer kılmaya elbette kâdirdir.
...Allah’a ortak koşanlar sizinle nasıl topyekûn savaşıyorlarsa, siz de onlarla topyekûn savaşın. Bilin ki Allah, kendine karşı gelmekten sakınanlarla beraberdir.

Silahlı çatışmaların başlangıcı: Bedir Muharebesi

Bedir Muharebesi'ni (624) tasvir eden bir minyatür (Siyer-i Nebi).

Medine'ye göç eden Mekkeli Müslümanların kalan mallarının yağmalanmasına karşılık Muhammed, Mekke'ye giden kervanlara el koymak isteyen Müslümanların ısrarlı taleplerine onay verdi. Büyük bir kervana saldırmak isteyen Müslümanlar ile bunu haber alan Mekkeli kuvvetler arasında Bedir kuyularının olduğu bölgede yapılan muharebede (13 Mart 624) 310 kişilik Muhammed komutasındaki Müslümanlar, komutanları Ebu Cehil'i de öldürerek 950 kişilik Mekke kuvvetlerini bozguna uğrattı.

Bedir Muharebesi, Müslümanların Mekkeli paganlara karşı kazandığı ilk savaş oldu. Bu savaşta Müslümanlar 14 kayıp verirken, Mekkelilerden de 70 kişi ölmüştü; ayrıca 70 kişi de esir olarak alınmıştı. Savaş esirlerine karşı iyi davranılmasını emreden Muhammed, esirler içinden sadece iki kişiyi Müslümanlara yaptıkları işkenceye karşılık ölüme mahkûm etti. Diğer esirlere ise malî durumlarına göre para ödemelerini şart koştu. Ayrıca bazı esirlerin fidyesiz olarak, okuma yazma bilenlerin ise 10 Müslümana okuma yazma öğretmeleri şartıyla serbest bırakılmaları kararlaştırıldı. Savaşı kazanan Müslümanlar Medine'ye döndüler, savaşı kaybeden Mekkeli paganlar ise Ebû Cehil'in yerine başkanlığa Ebu Süfyan'ı getirdiler.

Ağır bir kayıp: Uhud Muharebesi

Uhud Muharebesi'nde (625) Muhammed ve Müslüman ordusu.

Mekkeli paganlar, Bedir Muharebesi'nde (624) Müslümanlara karşı yaşadıkları büyük bozgunu unutamıyorlardı. Çünkü, Şam ticaret yolu Müslümanların eline geçmiş ve Muhammed iyice güçlenmişti. Mekkeliler, Ebu Süfyan öncülüğünde ikinci bir savaşa hazırlandılar. 200'ü süvari, 700'ü zırhlı olmak üzere yaklaşık 3.000 kişilik bir ordu hazırlandı ve yola çıkıldı. Muhammed'in amcası Abbas, o sırada Mekke'de bulunuyordu. Abbas, Mekkelilerin hazırlıklarını bildiren bir mektup yazarak Medine'ye gönderdi. Mektubu alan Muhammed, savaşın nasıl yapılacağı konusunda sahabeleriyle fikir alışverişinde bulundu ve ardından Mekkelilere karşılık bir ordu hazırlandı.

Mekke ordusu, 11 Mart 625 tarihinde Mekke'den Medine'ye doğru yürümeye başladı. Bu saldırıda Mekkelilerin birincil amacı, geçen sene yaşanan Bedir Muharebesi'ndeki kayıplarının öcünü almak ve Müslümanların yükselen gücünü kırmaktı. Müslümanlar ise muharebe için hazırlıklıydı. Bir süre sonra iki ordu, Uhud Dağı'nın bayırlarında ve düzlüklerinde karşılaştı. Muhammed, iki ordunun karşılaştığı Uhud Dağı'ndaki dar bir geçidin iki tarafına okçularını yerleştirdi. Bu taktikle Mekkelilerin Uhud Dağı'nın etrafından dolaşarak Müslümanlara olası bir saldırma ihtimalini önlemek istiyordu. Okçularına, "Haber verilmeden yerinizi terk etmeyiniz!" emrini verdi. Müslümanların askeri gücü yaklaşık 1000 kişiydi.

İki tarafın kuvvetleri, Uhud Dağı'nın eteklerinde karşılaştı. Savaşın ilk başlarında Müslümanların etkili taarruzlarıyla birlikte Mekkeliler geri çekilmeye başladı. Bunu gören okçular, muharebenin kazanıldığını sanarak yerlerini terk ettiler ve Mekkelilerin bıraktıkları ganimetleri yağmalamaya başladılar. Bu vaziyetten yararlanan Halid bin Velid, komutasındaki kuvvetlerle okçuların terk ettiği geçitten Müslümanlara saldırdı. Bu saldırı sonucu İslam ordusu zor duruma düştü ve geri çekilen Mekke ordusu savaş alanına geri dönüp Müslümanlara saldırdı. Müslümanlar Uhud Dağı'na doğru çekildiler. Dağa saldıran Mekkeliler, okçu atışları ile geri püskürtüldü. Mekke ordusu da kesin bir üstünlük elde edemeyip geri döndü.

Uhud Muharebesi'nde Müslümanlar 70 kadar kayıp verirken, Mekkeli paganlar ise 44-45 kadar kayıp vermişti. Muhammed bu savaşta ağır yaralandı; amcası Hamza başta olmak üzere birçok Müslüman öldü. Mekkelilerin lideri Ebu Süfyan, bu günün Bedir Savaşı'nın karşılığı olduğunu söylemişti.

Konfederasyonların çatışı: Hendek Muharebesi

Hendek Muharebesi'nin haritası

31 Mart 627'de 10.000 savaşçısı ve 600 atlısı ile Medine'ye saldırmaya gelen Mekkelilere karşı Medineliler, Muhammed komutasındaki 3000 piyade ile şehirde savunma savaşı yapmaya karar verdi. Selman-ı Farisi'nin teklifiyle şehrin bazı stratejik yerlerine hendekler kazılmasından dolayı Hendek Savaşı olarak adlandırılan bu savaş, bir kuşatmaya dönüştü. Bir ay süren kuşatmanın havanın soğuması ve fırtına çıkması ile kaldırılması, Medinelilerin zaferi olarak kaydedildi.

Kazılan hendekler, Medine'nin doğal tahkimatlarıyla birlikte, iki tarafı bir çıkmazda kilitleyerek konfederasyonun atlardan ve develerden oluşan süvarilerini işe yaramaz hâle getirdi. Pagan müttefikler, aynı anda birkaç saldırı yapmayı umarak, Müslüman müttefiki olan Medineli Yahudi kabilesi Beni Kurayza'yı şehre güneyden saldırmaya, yani Müslümanlara karşı saldırmaya ikna ettiler. Kurayzalıların bu hamlesi, Medine Sözleşmesi'ne karşı yapılmış bir ihanet olarak görüldü. Çünkü sözleşmeye göre Medine şehrine dışarıdan bir saldırı gerçekleştiğinde, şehirdeki tüm kabileler birleşip şehri birlikte savunacaklardı. Ancak Muhammed'in diplomasisi, bu birliği rayından çıkardı ve müttefikler dağıldı. Müslümanlar 1-5 kişi kayıp vermişken, rakip müttefikler 10 kişi kayıp vermişti.

Hudeybiye Antlaşması

Muhammed ve takipçileri, Kâbe ziyareti için Mekke'ye doğru yola çıktı. Mekkeliler, Müslümanları Mekke'ye sokmadılar. Haram aylar olduğu için savaş yapmak da istemediler ve anlaşma teklif ettiler. Hudeybiye köyünde, 628 yılında, 10 yıl savaş yapılmayacağına dair bir anlaşma yapıldı. Bu 10 yıllık süre zarfında kimsenin canına ve malına dokunulmayacağı belirtildi. Müslümanlar o yıl Kâbe'yi ziyaret etmeksizin geri döndüler. Antlaşmaya göre gelecek yıl, Müslümanlar üç günden fazla olmamak üzere Kâbe'yi ziyaret edebileceklerdi.

İslam'a davet mektupları

Muhammed, Hudeybiye Antlaşması'ndan sonra (628), inanca göre kendisine inen bazı ayetlerdeki emirler doğrultusunda uzak veya yakın, ulaşabildiği tüm ülkelerin ve devletlerin hükümdarlarına İslam'a davet mektupları gönderip onları yeni dine davet etti. Konuyla ilgili bazı Kur'an ayetleri şöyledir:


De ki: "Ey insanlar! Şüphesiz ben, yerlerin ve göklerin hükümranlığı kendisine ait olan Allah'ın hepinize gönderdiği peygamberiyim...
Ey Peygamber! Rabbinden sana indirileni tebliğ et. Eğer bunu yapmazsan, O'nun verdiği peygamberlik görevini yerine getirmemiş olursun. Allah, seni insanlardan korur...
Biz, seni ancak bütün insanlara müjdeleyici ve uyarıcı olarak gönderdik. Fakat insanların çoğu bilmezler.

Muhammed'in, kendi çağdaşı olan Bizans imparatoru Herakleios'a gönderdiği mektup. (Röprodüksiyon: Majid Ali Khan, Muhammad: The Final Messenger, Islamic Book Service, Yeni Delhi, 1998)

Muhammed'in hayatının Medine döneminde diğer devlet başkanlarına mektup gönderdiğinin İslami geleneğe göre örnekleri vardır. Bunlar arasında, dönemin Doğu Roma (Bizans) İmparatoru Herakleios (610-641), Sasani İmparatoru II. Hüsrev (590-628), Habeşistan Kralı Necaşi ve Mısır İskenderiye Patriği Mukavkıs başta olmak üzere, Suriye'de hüküm süren Arap kökenli Hristiyan Gassaniler, Yemen, Umman, Bahreyn gibi çeşitli devletlerin hükümdarları vardı. Akademik bilim adamları arasında bu mektupların özgünlükleri konusunda tartışmalar olsa da ve bazı kesimler tarafından mektupların "sahte" olduğu iddia edilse de, Georgetown Üniversitesi'nde Arap dili ve İslami edebiyat profesörü olan İrfan Shahid, Muhammed tarafından gönderilen bu mektupların sahte olduğu gerekçesiyle reddedilmesinin "haksız" olduğunu belirtmekte ve örnek olarak Bizans İmparatoru Herakleios'a (saltanat: 610-641) gönderilen mektubun tarihselliğini ortaya koyan son araştırmalara işaret etmektedir.

Buna göre Muhammed, Bizans İmparatoru Herakleios'a mektubu göndermesi için elçi olarak Dihye bin Halife'yi seçti. İslam kaynaklarına göre bu sıralarda Herakleios, Sasani hükümdarı II. Hüsrev'e karşı Ninova civarında kazanmış olduğu büyük zaferden sonra (bkz. Bizans-Sasani Savaşı: 602-628), dinî bir ziyaret amacıyla Kudüs'te bulunuyordu. Dihye'nin asıl görevi, mektubu Herakleios'a ulaştırmak üzere Bizans İmparatorluğu'nun Busra valisine teslim etmekti. Ancak bu sırada imparatorun Filistin'de bulunması nedeniyle onun huzuruna çıkması teklif edildi. Kaynaklarda Dihye'nin bizzat Herakleios ile görüştüğü ve o esnada ticaret için Gazze civarında bulunan Mekkeli Kureyş lideri Ebu Süfyan'ın da imparatorun isteği üzerine oraya gelerek görüşmede hazır bulunduğu belirtilir. Müslüman tarihçiler tarafından aktarıldığı şekliyle mektup şu tercümededir:

Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla.
Allah'ın kulu ve elçisi Muhammed'den Rûm'un büyüğü Herakleios'a...
Hidâyet yoluna tâbi olanlara selam olsun! Seni İslam'a davet ediyorum. İslam'ı kabul et ki kurtuluşa eresin ve Allah da ecrini iki kat versin. Eğer bu davetimi kabul etmezsen, bütün tebaânın günahı senin boynunadır.
"Ey ehl-i kitap! Sizinle bizim aramızda müşterek olan söze geliniz: Sadece Allah'a kulluk edelim ve O'na hiçbir şeyi ortak koşmayalım. Allah'ı bırakıp da kimimiz kimimizi ilâhlaştırmasın. Eğer yüz çevirirlerse, şahit olun, biz Müslümanız deyiniz." (Âl-i İmrân: 64)

İrfan Shahid, Bizans'a giden mektubu çevreleyen daha olumlu alt anlatıların çok az inandırıcılık içerdiğini ileri sürmektedir. Bir İslam araştırma âlimi olan Muhammed Hamidullah ise, Herakleios'a gönderilen mektubun sıhhatini savunur ve daha sonraki bir eserde orijinal mektup olduğu iddia edilen şeyi yeniden üretir.

Bunun dışında, mektuplar diğer hükümdarlara da ulaştı. Mektuplara kimileri hoşgörüyle karşılık verse de, Sasani hükümdarı gibi kimileri de şiddetle cevap verdi.

Mekke'nin Fethi

Hudeybiye Antlaşması'nı Mekkelilerin himayesindeki bir kabilenin bozmasının ardından Muhammed, 10.000 kişilik büyük bir Müslüman ordusu topladı ve Mekke'yi kuşattı. Mekke lideri Ebu Süfyan, bunun üzerine Muhammed ile görüşüp Müslüman olduğunu bildirdi. Muhammed, başta Ebu Süfyan olmak üzere evine sığınacak olan birçok Mekkeliye himaye hakkı vereceğini söyledi. O sırada Mekke'de bulunan Muhammed'in amcası Abbas da Mekkelilere benzer şeyler söyledi; onlar da Mescid-i Haram'ın içerisine veya evlerine dağıldılar. Müslüman ordusu, dört koldan aynı anda Mekke'ye girdi. Ufak tefek birkaç saldırı dışında herhangi direniş olmadan 11 Ocak 630'da, kansız bir şekilde Mekke fethedildi. Muhammed Mekke'ye girer girmez, Ebu Süfyan'a bildirdiği şekilde, birkaç kişiyi istisna ederek kimseye dokunulmayacağını bildirdi ve genel af ilan etti. Ardından, içerisinde 360 put bulunan Kâbe'ye yöneldi. İsra Suresi'nin 81. ayetini okuyarak putları birer birer devirdi. Bilâl-i Habeşî ezan okudu ve daha sonra da beraberindeki Müslümanlarla Kâbe'yi tavaf etti. Fetihten sonra bazı Mekkeliler, toplu bir şekilde Muhammed'in yanına gelip Müslüman oldular. Mekke'nin fethedilmesinden sonra İslam dini Arap Yarımadası'nda üstünlük sağlamaya başladı.

Muhammed ve Müslüman ordusunun Mekke'ye doğru ilerleyişinin bir tasviri.

Bilâl-i Habeşî, Kâbe'nin tavanına çıkıp ezan okuyor.

Müslümanlar, fetihten sonra Mescid-i Haram'ın içerisindeki putları kırıyor.

Arabistan'ın Fethi

Mekke'nin fethinin ardından Muhammed, Muhammed'inkinden iki kat daha büyük bir ordu kuran Konfederasyon Hawazin kabilelerinin askeri tehdidi karşısında alarma geçti. Banu Hawazin, Mekkelilerin eski düşmanlarıydı. Mekkelilerin prestijinin düşmesi nedeniyle Mekke karşıtı bir politika benimseyen Banu Thaqif (Ta'if şehrinde ikamet eden) onlara katıldı. Muhammed, Huneyn Savaşı'nda Havazin ve Sakif kabilelerini yendi.

Aynı yıl Muhammed, Mute Savaşı'ndaki önceki yenilgileri ve Müslümanlara karşı benimsenen düşmanlık raporları nedeniyle Kuzey Arabistan'a bir saldırı düzenledi. Büyük zorluklarla 30.000 adam topladı; yarısı, Muhammed'in onlara fırlattığı lanetleyici ayetlerden rahatsız olmadan, ikinci gün Abdullah ibn Ubeyy ile birlikte döndü. Muhammed, Tebük'te düşman güçlerle çatışmaya girmemesine rağmen, bölgenin bazı yerel reislerinin teslimiyetini aldı.

Ayrıca Doğu Arabistan'da kalan tüm putperest putların yok edilmesini emretti. Batı Arabistan'da Müslümanlara karşı direnen son şehir Taif'ti. Muhammed, onlar İslam'a geçmeyi kabul edene ve erkeklerin tanrıça El-Lat'ın heykelini yok etmelerine izin verene kadar şehrin teslimiyetini kabul etmeyi reddetti.

Tebük Savaşı'ndan bir yıl sonra Banu Thaqif, Muhammed'e teslim olmak ve İslam'ı kabul etmek için elçiler gönderdi. Pek çok bedevi, saldırılarına karşı korunmak ve savaş ganimetlerinden yararlanmak için Muhammed'e boyun eğdi. Bununla birlikte, bedeviler İslam sistemine yabancıydılar ve bağımsızlıklarını, yani kendi erdem kodlarını ve atalarının geleneklerini korumak istiyorlardı. Muhammed, "Medine'nin hükümdarlığını kabul etmeleri, Müslümanlara ve müttefiklerine saldırmaktan kaçınmaları ve Müslümanların dini vergisi olan zekatı ödemeleri" için askeri ve siyasi bir anlaşmaya ihtiyaç duyuyordu.

Veda Hutbesi ve ölümü

Muhammed'in kabrinin yer aldığı, Mescid-i Nebevî'deki Yeşil Kubbe (Medine, Suudi Arabistan)

Muhammed'in öldürülmesi için zehirleme yapıldığı ve ölümün bu zehirlenmeye bağlı olarak gerçekleştiğine dair rivayetler bulunmaktadır. Buna göre, Hayber'in Fethi'nden sonra (629), Hayber Yahudilerinden olan Merhab'ın kız kardeşi Zeynep, öldürülen akrabalarının intikamı için Muhammed'e zehirli bir keçi eti sundu. Peygamber, henüz ilk lokmada etin zehirli olduğunu anlayıp sahabelerini uyarsa da, sahabelerinden olan Bişr bin Berâ zehirlenerek öldü. Zeynep daha sonradan Müslüman olup affedilse de, Muhammed bu etin acısıyla yıllarca sıkıntı yaşadı.

Muhammed'in Veda Haccı olarak anılan Mekke ziyareti sırasında, 632 yılının Mart ayında (9 Zilhicce), arife günü 100.000'den fazla Müslümana seslendiği, Arafat Vadisi'ndeki Rahmet Dağı'nda yaptığı konuşmasına "Veda Hutbesi" denir. Veda Haccı'ndan sonra Medine'ye dönen Muhammed, kısa süre sonra hastalandı. Son anlarında eşi Aişe ve kızları yanındaydı. Rivayete göre, hayatını kaybetmeden az bir süre önce Müslümanlara seslenmesi, "Ellerinizdeki kölelerinize iyi davranınız, namaza dikkat ve devam ediniz!" şeklinde oldu. Başı Aişe'nin göğsüne dayalı şekilde kelime-i şehadet getirdi. Ağzından dökülen son cümle, "Allahümme er-refikül ala..." şeklindeydi. (Türkçeye "En yüce dosta!" olarak çevrilebilir.) 8 Haziran 632'de Medine'de öldü. Mescid-i Nebevî'nin yanında bulunan Aişe'nin evine defnedildi.

Muhammed'in ölümü sonrasında sahabeler, Peygamber'in en yakın arkadaşı Ebu Bekir'in yeni lider (hâlife) olmasını uygun görerek Mescid-i Nebevî'de kendisine biat ettiler. Böylece Ebu Bekir, ilk hâlife seçildi. Kısa süre sonra, kabileler hâlinde, İslam'da irtidat olarak nitelenen dinden dönüşler yaşandı. Hâlife Ebu Bekir, ordusuyla bu kabilelerin üzerine yürüdü ve Ridde Savaşları adı verilen kanlı savaşlar yaşandı.

Mezarı

Muhammed, Aişe'nin evinde öldüğü yere gömüldü. Emevi halifesi I. Velid'in hükümdarlığı sırasında, Mescid-i Nebevî, Muhammed'in mezarının bulunduğu yeri de içerecek şekilde genişletildi. Türbenin üzerindeki Yeşil Kubbe, 13. yüzyılda Memlük sultanı Mansur Kalavun tarafından yaptırılmış, ancak yeşil renk 16. yüzyılda Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman döneminde eklenmiştir. Muhammed'in mezarına bitişik olan mezarlar arasında, arkadaşlarının mezarları da vardır. Bu mezarlar birinci halife Ebu Bekir'e ve ikinci halife Ömer'e aittir.

Suud bin Abdul-Aziz 1805'te Medine'yi aldığında, Muhammed'in mezarındaki altın ve mücevher süslemeleri kaldırıldı. Suud'un takipçileri olan Vahhabilik yandaşları, onlara hürmet edilmesini önlemek için Medine'deki neredeyse tüm mezar kubbelerini yıktılar, ve Muhammed'in birinin kıl payı kurtulduğu bildirildi. Benzer olaylar, 1925'te Suudi milisler şehri geri aldığında ve bu sefer tutmayı başardığında gerçekleşti. İslam'ın Vahhabi yorumunda cenazenin işaretsiz mezarlarda yapılması gerekir. Bu uygulama Suudiler tarafından hoş karşılanmasa da, birçok hacı ayin yapmaya devam ediyor.

Rivayetlerin derlenmesi

Muhammed'e isnat edilen söz, fiil ve davranışlara hadis, bunlardan gelenekselleşen uygulamalara ise sünnet denir. Başlangıçta bu hadislerin sayıları birkaç yüz veya birkaç bin (ilk 100 yıl içerisinde 1000 adet) adetle sınırlı iken, üç yüzyıl içerisinde bu sayı milyonlara ulaşmıştır.

Şiiler, Muhammed'in sözleri yanında, masum kabul ettikleri imamların sözlerini de hadis olarak kabul etmektedirler. Sünnilerin tüm sahabeyi güvenilir bulmalarına karşılık Şiilerde, sahabe ve sahabeleri görmüş kişiler (tâbiîn) tek tek ele alınır ve tarihsel süreçte Ali veya Ehl-i Beyt tarafında yer almayan veya karşıtları arasında yer alanlar, güvenilmez bulunarak onlardan gelen rivayetler reddedilir. Sünni hadis kitapları, Muhammed'den 200-300, Şii hadis kitapları ise 400-500 yıl sonra yazılmışlardır. Hadisler, Kur'an'dan sonra İslam'da ikincil kaynak olarak görülür; ancak buna rağmen, tarih içerisinde ve günümüzde, "güvenilmez" oldukları gerekçesiyle hadislere mesafeli davranan, birçok hadisi reddeden veya tamamını reddeden Müslümanlar da vardır.

Diğer toplumlarla ilişkileri

Muhammed, Mekke'de dini yayma çabaları sırasında Hristiyan ve Yahudileri "ehl-i kitap" olarak tanımlarken, öğretilerindeki temel ilkelerin ortaklığından dolayı onları doğal müttefiki olarak gördü ve onların desteğini alacağını düşündü. Mekke'den Medine'ye göçünden sonra, aralarında Beni Kaynuka, Beni Nadir ve Beni Kureyza gibi Yahudi kabilelerinin de bulunduğu bölge halkları arasında Medine Sözleşmesi anayasasını yürürlüğe koydu.

Muhammed'in hicretinden evvel ve sonra birçok Medineli, Mekkeli göçmenlerin inançlarına geçiş yaparken, Yahudilerin çoğunluğu ise din değiştirmeyi reddetti. Reddetmelerinin asıl sebebi ise, Muhammed'in peygamber sıfatına inanmayışlarıydı. İskoç tarihçi ve oryantalist William Montgomery Watt'a göre, Yahudilikte Yahudi olmayan birinin peygamber olmasının kabullenilmesi kolay bir durum değildir. Amerikalı Yahudi tarihçi Mark R. Cohen'e göre ise Muhammed'in demeçleri Yahudilere yabancı gelmiştir. Muhammed, öğretilerinin kendinden evvel gelen peygamberlerle aynı olduğunu söylese de, Watt'a göre Yahudiler, Kur'an'ı kendi dinî yazıtlarına kıyasla çelişkili buldular.

Geleneksel siyer anlatımlarında, Medine'den önce Beni Nadir ve Beni Kaynuka kabilelerinin sürgün edildiğini, Beni Kurayza kabilesinin de antlaşmayı bozdukları için muhasara edildiğini, ardından Beni Kurayzalı erkeklerin idam edildiğini, kadın ve çocuklarının ise esir muamelesi yapıldığını, mallarının da Müslümanlar arasında paylaştırıldığını okuruz. Bu konudaki genel bilgilerimiz bununla sınırlıdır. Bu iddiayı ortaya atan ilk kişi, Yahudi asıllı Arap tarihçi İbn-i İshak'tır. Hint akademisyen Barakat Ahmad, Muhammad and the Jews: A re-examination (Muhammed ve Yahudiler: Yeniden İnceleme) adlı eserinde, 600 ila 900 insanın Medine'de katledilmesinin Medine'de ciddi bir tehlike doğuracağını ve verilen rakamların Yahudi hesabına göre Muhammed'den önceki katliamlara dayandığını söylemektedir. Barakat Ahmed, kabilenin sadece bir kısmının öldürüldüğünü, bazı savaşçıların ise sadece köleleştirildiğini iddia etmektedir. Velid N. Arafat, Muhammed'den yaklaşık 100 yıl sonra bunu yazan İbn-i İshak'ın Yahudi kaynaklarının, bu anlatımı Yahudi tarihindeki daha önceki katliamların anılarıyla birleştirdiğini söylemektedir. Arafat ayrıca, İbn-i İshak'ın, çağdaşı ve Mâlikîlik mezhebinin kurucusu olan Mâlik bin Enes tarafından güvenilmez bir tarihçi ve daha sonraki İbn Hacer tarafından "tuhaf hikayeler" aktaran biri olarak kabul edildiğini kaydeder.

Bu hikâyelerin doğruluğu Revizyonist İslam Araştırmaları Okulu gibi araştırmacılar tarafından şüphe ile karşılanmaktadır. Hadis ve siyer kaynaklarında Muhammed'in hayatı ile hiçbir bağlantısı olmayan hikâyelerin, Muhammed'in hayat hikâyesine birtakım değişiklikler yapılarak eklemlenmiş olabileceği sıklıkla dile getirilen konulardandır. Bu görüşlere göre, Müslümanlar ve Yahudiler arasındaki bağlantı, İslam'ın ilk dönemlerinde çok yakındı. Yahudiler de "inananlar" olarak adlandırılırdı ve ümmetin bir parçasıydı. Örneğin, Medineli Yahudi kabilesi Beni Kurayza'nın katledilmesine ilişkin hikâye gibi bazı Yahudi karşıtı metinler, İslam'ın Yahudilikten ayrıldığı zamanda, yani Muhammed'den çok sonra (100-150 yıl sonra) ortaya çıktı.

Filistin doğumlu İsviçreli hukuk profesörü Sami Ezzib, bu konuda dikkat çeken bir ifade ile Hayber Muharebesi ve Kurayza Katliamı gibi konuların Yahudi kutsal kitabında yer aldığını, ancak bu kaynağa göre Yahudilerin Yahudi olmayanları katlettikleri bilgisini vermektedir. Türk ilahiyatçı Mustafa İslamoğlu, M.S. 73-74 civarında İsrail'in güneyindeki Masada'da, Romalılardan kaçmak amacıyla Yahudiler tarafından gerçekleştirilen toplu Yahudi intiharının, bir Yahudi torunu olan İbn-i İshak tarafından çarpıtılarak "Beni Kureyza" şeklinde ortaya atılmış yersiz bir iddia olduğunu söylemektedir. İslamoğlu, Masada'da ölen Yahudilerin toplam sayısının (910-950 arası) Muhammed'e isnat edilen bu hadisedeki toplam Yahudi ölü sayısına olan benzerliği dikkat çekerek bunu eleştirmektedir.

Muhammed, 10 yıllık Medine hayatında başta Mekkeliler olmak üzere çok sayıda kabile ile savunma, saldırı, baskın veya sadece gözdağı vermek gibi psikolojik etki amaçlı yaklaşık 100 kadar askerî harekete imza atmıştır. İslam literatüründe, Muhammed'in bizzat ordunun başında bulunduğu seferlere "gazve", Muhammed'in bizzat katılmayıp başka birisini komutan olarak atadığı seferlere ise "seriyye" adı verilir.

Evlilikleri ve çocukları

Muhammed ve eşleri için Mescid-i Nebevî'de yapılan odaların günümüzdeki şekli.

Genel inanış, Muhammed'in 11 kadınla evlendiği ve 2 tane de cariyesinin olduğu şeklindedir. Rivayetlere göre, ikisinin hesapları belirsiz olmasına rağmen, bunlar arasında Reyhâne bint Zeyd ve Mâriye el-Kıbtiyye cariye olarak kalmışlardır. Muhammed'in evliliklerinin veya birlikteliklerinin 2 tanesi Mekke döneminde, 11 tanesi Medine döneminde gerçekleşmiştir. Medine'de, Muhammed'in eşleri için Mescid-i Nebevî'nin duvarlarına bitişik odalar yapılmıştır. Müslümanlar, "Peygamber, müminlere kendi canlarından daha önce gelir. Onun eşleri de müminlerin analarıdır." (Ahzâb Suresi: 6) ayeti sebebiyle Muhammed'in eşlerinden ''annelerimiz'' diye bahsederler.

İslamî yorumlara göre, Muhammed'in yaptığı çoğul evliliklerin kabileler arasında bozulan ilişkileri evlilik bağı yoluyla düzeltmek, savaşlarda mağlup edilen düşmanların kızlarıyla evlenip onların İslam'a girişini kolaylaştırmak, devletinin konumunu güçlendirmek, korumasız kalan hanımları himaye etmek, birtakım dinî hükümleri onlar vasıtasıyla göstermek gibi sebepleri bulunmaktaydı. Kur'an'da, çoklu evlilik için Müslümanlara sınırlama getirilerek erkeklerin en fazla dört kadınla evlilik yapabileceğine izin verdiğine inanılan ayetler (Ahzâb: 50, 52) indiği zaman, Muhammed dörtten fazla kadınla evliydi. Kur'an'da yalnızca ona has bir durum olarak bu evliliklerinin devamına izin verilmiş, ancak yeni bir evlilik yapmasına izin verilmemiştir.

İskoç tarihçi ve din adamı William Montgomery Watt'a göre ise, Muhammed'in bütün evlilikleri arkadaşlık ilişkilerini güçlendirme politikasına hizmet ediyordu ve Arap gelenekleri üzerine kurulmuştu.

Muhammed 25 yaşındayken, Mekke'nin zengin ve dul bir kadını olan 40 yaşındaki Hatice ile evlendi. Bu evlilik 25 yıl sürdü ve mutlu bir evlilikti. Muhammed bu evlilik sırasında başka bir kadınla evlenmedi. Hatice'nin 619'daki ölümünden sonra, Muhammed yaklaşık 2,5 yıl boyunca dul kaldı. Sonra, sahabelerden Osman bin Maz'ûn'un eşi Havle bint Hakîm, ev işlerine yardımcı olur tavsiyesiyle Muhammed'e Sevde bint Zem'a ile evlenmesini önerdi. Sevde, kocasının ölümü üzerine beş çocuğuyla yalnız kalmış bir kadındı. Muhammed bunu kabul etti ve 621'de Sevde ile evlendi. Evlendiklerinde Muhammed'in yaşı 50'ydi ve Sevde'nin de yaşının Muhammed'den büyük olup 50'nin üzerinde olduğu rivayet edilir. Muhammed, Medine'ye hicret edip 624'te nişanlısı Aişe ile evleninceye kadar Sevde onun üç yıl boyunca tek eşi oldu. Muhammed'in çoklu evlilik yaşamı, 624'te Aişe ile evlendikten sonra, yani 54 yaşından sonra başladı.

Muhammed ile evlendiği sırada 40 yaşında olduğu belirtilen ilk eşi Hatice'den 6 çocuğunun olduğu, Kâsım ve Abdullah ismindeki erkek çocuklarının küçük yaşlarda öldüğü, kızlarının Zeyneb, Rukiyye, Ümmü Gülsüm ve Fatıma isimlerini taşıdıkları bilinir. Muhammed'in Ebu'l Kasım (Kasım'ın babası) olan künyesi, Hatice'den olan ilk oğluna dayanır. Muhammed'in Hatice'den sonraki evliliklerinden, Mâriye'den olan oğlu İbrahim dışında çocuğu olmamış ve İbrahim de iki yaşında ölmüştür.

Rivayete dayalı geleneksel kaynaklara göre Aişe, Muhammed ile nişanlandığında 6 ya da 7 yaşındaydı ve evliliği, 9 ya da 10 yaşına gelene kadar gerçekleşmedi. Bu nedenle Aişe evlilikte bakireydi. Ancak bunlara ters olarak, Aişe'nin yaşıyla ilgili çeşitli görüşler sunulmuştur. Aişe'nin evlilik yaşını, kardeşi Esma arasındaki yaş farkıyla ilgili hadisler üzerinden hesaplamaya çalışan bazı modern Müslüman yazarlar, Aişe'nin evlilikte 13 ila 18 yaşında olduğunu tahmin etmektedir. Türk İslam profesörü Yaşar Nuri Öztürk, Aişe'nin evlilik yaşının 17 ile 20 yaş aralığında olduğunu ifade etmektedir. Türk ilahiyatçı ve eski Diyanet İşleri Başkanı Süleyman Ateş ise, Aişe'nin 20'li yaşlarda evlendiğini belirtmiştir. İlahiyatçı Ahmet Tekin ve Mustafa İslamoğlu, Aişe'nin evlilik yaşıyla ilgili olarak, Arapçada 10'dan sonraki rakamların sayım biçimine istinaden, bu rakamların 16 ve 19 olarak anlaşılması gerektiğini söylemektedirler.

Muhammed'in kız çocuklarının en küçüğü olan Fatıma (diğer adıyla 'Fatıma el-Zehra'), Muhammed'in İslam tarihi açısından en fazla iz bırakan çocuğu ve soyunu devam ettiren tek çocuğudur. Fatıma, Alevi ve Şii anlayışında kutsanır ve ''ikinci Meryem'' olarak anılır. İslam geleneğinde Şerif ile Seyyidlerin soyları Fatıma ve Ali yoluyla Muhammed'e dayandırılır.

Muhammed'in ölümü sonrasında geriye dokuz eşi kaldı ve bunların hiçbiri de evlenmedi. Kur'an'da Muhammed'in eşleri için, "Peygamber, müminlere kendi canlarından daha önce gelir. Onun eşleri de müminlerin analarıdır." (Ahzâb Suresi: 6) ayetinin bulunması sebebiyle bu kadınların evlenmelerine hoşgörüyle bakılmadı ve evlenmediler.

Kültürel altyapısı ve okuryazarlığı

Hat sanatıyla süslenerek hazırlanmış olan Arapça "Muhammed" yazısı.

Muhammed'in okuryazarlığı ile ilgili geleneksel görüş, onun okuryazar olmadığı şeklindedir. Muhammed için yaygın bir sıfat olarak kullanılan ümmî sözcüğü, "doğduğu gibi kalmış olan, okuma yazma öğrenmemiş kimse" anlamına gelmektedir. Başka bir görüşe göre ümmi, "kitap ehli olarak nitelenen dinlerden (Yahudilik ve Hristiyanlık) hiçbirine tâbi olmayan kişi" şeklindedir.

Muhammed'in okuma yazmasının olmadığı görüşü, belli başlı Kur'an ayetleri ve hadislere dayandırılır. Ankebût Suresi'nin 48. ve A'raf Suresi'nin 158. ayetlerinde, Muhammed'in kitap okumadığı ve ümmi olduğu ifadeleri geçer. Ayrıca Cebrail'in ilk vahiy ile birlikte Muhammed'e "Oku" diye seslendiği, Muhammed'in de "Ben okuyan biri değilim, okuma bilmem!" dediği ifadeleri de O'nun okuma yazma bilmediğine kaynak olarak gösterilir. Cum'a Suresi'nin 2. ayetinde de Muhammed'in ümmilere elçi olarak gönderildiğinden bahsedilir.

Muhammed'in okuma yazma bilmemesi, Müslümanlar tarafından Kur'an'ın onun eseri olamayacağının, ilahi kaynaklı bir kitap olduğunun en açık delillerindendir.


Sen bundan (Kur'an'dan) önce hiçbir kitap okumuyor ve onu sağ elinle yazmıyordun. (Eğer okuyup yazsaydın), o takdirde batıl peşinde koşanlar şüpheye düşerlerdi.

Diğer bazı görüşlere göre ise, Araplarda eski dinî birikimin şairler, kıssa anlatıcıları, Hanifler ve Yahudi ile Hristiyan din bilginlerinden oluşan ve muhtemelen mitolojik kültür birikiminin geniş toplum kesimlerince bilindiği, Muhammed’in de içinde yaşadığı bu toplumun yazılı veya sözlü anlatımlarından oluşan bir birikime sahip olduğu söylenmektedir. Örneğin, Muhammed’in ilk eşi Hatice’nin amcasının oğlu olan, aynı zamanda Süryani kökenli ve Nestûrî mezhebine bağlı bir Hristiyan rahibi olan Varaka bin Nevfel; Tevrat, Zebur ve İncil'i de kapsayan Kitâb-ı Mukaddes'e hâkim bir din adamıydı. Varaka'nın bazı dinî birikimlerini Muhammed'e aktardığı, bu bilgilerin de Kur'an'daki Yahudi ve Hristiyan kültürüyle ilgili olan dinî anlatımlara kaynak teşkil ettiği ileri sürülmektedir. Ayrıca, uzun yıllar nüfuzlu ve zengin bir kadın olan Hatice’nin ticari faaliyetlerini yürütmesi vb. sebeplerle de okuryazar olduğu düşünülmektedir. Fakat bu iddialara gerek İslam alimleri, gerekse Kur'an'ın kendisi şiddetle karşı çıkmaktadır.

Tasvir edilmesi

Siyer-i Nebi'de geçen ve "Kâbe'deki Muhammed" olarak anılan bu tasvirde, İslamî geleneğe uygun olarak Muhammed'in yüzü çizilmemiştir.

Muhammed'in tasvir edilmesi İslam'da tartışmalı bir konudur. Muhammed'in sözlü ve yazılı betimlemeleri bütün İslam gelenekleri tarafından kolayca kabul edilirken, görsel betimlemelerde ise anlaşmazlıklar mevcuttur. Kur'an, Muhammed'in görüntülerini açıkça yasaklamaz, fakat Müslümanların Muhammed'in görsel tasvirini oluşturmalarını açıkça yasaklayan birkaç hadis vardır. Tümü Muhammed'in görünümüyle ilgili otantik görsel bir gelenek olmadığı konusunda hemfikirdir, ancak ilk menkıbeler Muhammed'in portresini işlemiştir ve orijinalliği çoğunlukla kabul edilen yazılı fiziksel açıklamalar mevcuttur.

Pek çok görsel tasvir, Muhammed'i sadece yüzü beyaz renkle örtülü ya da sembolik bir şekilde bir alev olarak betimlemekteyken, özellikle 1500'lerden önceki yıllara ait çalışmalarda yüzü gösterilmektedir. Günümüz İran'ında dikkate değer bazı istisnalar hariç, Muhammed tasvirleri oldukça nadirdir ve İslam tarihi boyunca hiçbir toplulukta veya çağda sayısı artmamıştır. Bununla birlikte, neredeyse sadece kişisel Farsça ile diğer minyatür resim kitaplarında yer almıştır. İslam'da genel din sanatının kilit aracı geçmişte de günümüzde de kaligrafidir. Osmanlı İmparatorluğu'nda ise "hilye" sanatı, Muhammed hakkında metinlerin süslü bir görsel düzenlemesi olarak gelişmiştir.

Günümüze ulaşan en eski tasvirler, 13. yüzyıl Anadolu Selçuklu ve İlhanlı İran minyatürlerinden gelir ve tipik olarak Muhammed'in hayatını ve yaptıklarını anlatan edebi türlerdedir. İlhanlılar döneminde, İran'ın Moğol hükümdarları İslam'a geçtiğinde, rakip Sünni ve Şii gruplar, İslam'ın önemli olaylarına ilişkin kendi özel yorumlarını desteklemek için Muhammed'in görüntüleri de dahil olmak üzere görsel imgeler kullandılar. Budizm Etkisi Moğol seçkinlerinin din değiştirmesinden önce gelen temsili dini sanat geleneği, bu yeniliğin İslam dünyasında emsali görülmemişti ve "İslam sanat kültüründe soyutlamadan uzaklaşarak camilerde, duvar halılarında, ipeklerde, seramiklerde ve kitapların yanı sıra cam ve metal işleri". Pers topraklarında, bu gerçekçi tasvir geleneği, Timur hanedanlığı boyunca, 16. yüzyılın başlarında Safeviler iktidara gelene kadar sürdü. Şii İslam'ı devlet dini haline getiren Safeviler, Muhammed'in yüzünü, hatlarını gizlemek ve aynı zamanda onun nurlu özünü temsil etmek için bir peçe ile örterek geleneksel İlhanlı ve Timurlu sanat tarzından ayrılmayı başlattılar. Eşzamanlı olarak, daha önceki dönemlere ait ortaya çıkarılan bazı görüntüler tahrif edildi. Daha sonra resimler Osmanlı'larda ve başka yerlerde üretildi, ancak camiler hiçbir zaman Muhammed'in resimleriyle süslenmedi. Gece yolculuğunun (mi'raj) resimli anlatımları özellikle İlhanlı döneminden Safevi dönemine kadar popülerdi. 19. yüzyılda İran Muhammed'in yüzü örtülü, özellikle okuma yazma bilmeyenleri ve çocukları çizgi roman tarzında hedefleyen basılı ve resimli mi'raj kitaplarında bir patlama gördü. Taş baskı yoluyla çoğaltılan bunlar, esasen "basılı el yazmaları" idi. Bugün, başta Türkiye ve İran olmak üzere Müslümanların çoğunlukta olduğu bazı ülkelerde posterlerde, kartpostallarda ve hatta sehpa kitaplarında milyonlarca tarihi reprodüksiyon ve modern resim mevcuttur, ancak İslam dünyasının diğer birçok yerinde bilinmemektedir. ve diğer ülkelerden Müslümanlar tarafından karşılaşıldığında, büyük bir şaşkınlığa ve gücenmeye neden olabilirler.

Osmanlı hattatı Hâfız Osman'ın 1690'a tarihlendirilen hilyesi

En eski kaynaklardan biri olan İbn Sa'd'ın Kitâbü’t-Tabakâtü’l-Kebir isimli eserinde, çok sayıda sözlü Muhammed tasvirleri mevcuttur. Muhammed'in kuzeni ve damadı Ali kaynaklı bir açıklama şu şekildedir:

"Allah'ın Elçisi, Allah onu korusun, ne çok kısa ne de çok uzundur. Saçı ne kıvırcık ne de düz, ikisinin karışımıdır. Siyah saçlıdır ve büyük bir başı vardır. Teninde az miktarda kırmızılık vardır. Omuz kemikleri geniş, avuç içi ve ayakları topludur. Boynundan göbeğine doğru inen uzun tüyler vardır. Kirpikleri uzun, kaşları yakın, alnı pürüzsüz ve parlak, omuzları geniştir. Yürürken yüksek bir yerden iniyormuş gibi eğimli bir şekilde yürür (...) Ondan önce veya sonra onun gibi bir adam görmedim."

Sahabelerinden Enes bin Malik ise, rivayete göre Muhammed'i şöyle tarif etmiştir:

"Resûlullah Efendimizin boyu ne çok uzun, ne de fazla kısaydı. Teni de ne duru beyaz, ne de koyu esmerdi. Saçları ise ne düz, ne de kıvırcık idi. Kırk yaşına geldiğinde, Allah O'nu peygamber olarak gönderdi. Peygamber olduktan sonra Mekke'de on sene, Medine'de de on sene kaldı ve altmış yaşlarında vefat etti. Bu fani hayata veda ettiğinde, saçında ve sakalında yirmi tel ak saç yoktu."

Yine sahabelerinden Ebu Hureyre, rivayete göre kendisini şu sözlerle anlatmaktadır:

"Hazreti Peygamber, gümüşten yaratılmış gibi nurlu beyazdı; saçları da hafif dalgalıydı. Alnı geniş olup hilal kaşlıydı, kaşları gürdü. İki kaşı arası açık olup, halis bir gümüş gibiydi. Gözleri pek güzel, bebekleri simsiyahtı. Kirpikleri birbirine geçecek şekilde gürdü. Güldüğünde dişleri, çakan şimşek gibi parıldardı. İki dudağı da emsalsiz şekilde güzeldi. Sakalı gürdü. Boynu pek güzeldi, ne uzun ne kısaydı. Boynunun güneş ve rüzgâr gören kısmı, altın alaşımlı gümüş ibrik gibi gümüşün beyazlığı ve altının da kırmızılığını yansıtır şekilde parıldardı. Göğsü genişti; göğsünün düzlüğü aynayı, beyazlığı da Ay'ı andırırdı. Omuzları genişti. Kol ve pazuları iriceydi. Avuçları ipekten daha yumuşaktı."

Bunların yanı sıra, İslam bilginlerinin çoğunluğu Muhammed'in genellikle uzun saçlı olduğunu, saçlarının uzunluğunun kulak memesi ile omuzu arasında değiştiğini, hatta ara sıra saçlarını topladığını ve örgü yaptığını da söylemektedir. Genel olarak Muhammed'in saçlarının uzun olduğu, bazen omuzlarına kadar uzattığı, bazen ikiye ayırdığı, bazen de tozdan korunmak veya yolculuğa çıkmak gibi amaçlarla örgü yaptığı bilinmektedir.

Miras

İslami Gelenek

Allah'ın birliğine tasdik edildikten sonra, Muhammed'in peygamberliğine olan inanç, İslam inancının ana yönüdür. Her Müslüman Şehadet'te şöyle ilan eder: "Allah'tan başka ilah olmadığına ve Muhammed'in Allah'ın Resulü olduğuna şehadet ederim." Şehadet, İslam'ın temel inancı veya ilkesidir. İslami inanca göre, ideal olarak Şehadet, yeni doğmuş bir bebeğin duyacağı ilk sözlerdir; çocuklara hemen öğretilir ve ölünce okunur. Müslümanlar, namaza çağrıda (ezan) ve namazın kendisinde şehadeti tekrarlarlar. İslam'a geçmek isteyen gayrimüslimlerin akideyi okumaları gerekmektedir.

İslam inancında Muhammed, Allah tarafından gönderilen son peygamber olarak kabul edilir. Kur'an 10:37 şöyle der: "...O (Kur'an), kendinden önceki (vahiyleri) tasdik edici ve Rabbin katından -ki bunda hiçbir şüphe yoktur- Kitabı eksiksiz açıklayandır. Dünyaların ." Benzer şekilde Kuran 46:12, "...ve bundan önce Musa'nın kitabı vardı, bir rehber ve bir rahmet olarak. Ve bu Kitap (onu) doğruluyor...", Kuran 2:136 ise İslam'a inananlara emrediyor : "De ki: Biz Allah'a, bize indirilene, İbrahim'e , İsmail'e, İshak'a ve Yakub'a indirilene inandık.kabilelere, Musa ve İsa'ya ve peygamberlerin Rableri katından aldıklarına. Biz onların hiçbiri arasında ayrım yapmayız ve biz O'na teslim olmuşuzdur."

Müslüman geleneği, Muhammed'e çeşitli mucizeler veya doğaüstü olaylar atfetmektedir. Örneğin, birçok Müslüman yorumcu ve bazı Batılı akademisyenler, Kuran Suresi 54:1–2'yi, takipçilerine zulmetmeye başladıklarında Kureyş'in gözünde Muhammed'in Ay'ı ikiye ayırmasına atıfta bulunacak şekilde yorumladılar. Batılı İslam tarihçisi Denis Gril, Kuran'ın Muhammed'in mucizeler gerçekleştirdiğini açıkça tanımlamadığına ve Muhammed'in yüce mucizesinin Kuran'ın kendisiyle özdeşleştirildiğine inanıyor.

İslami geleneğe göre Muhammed, Taif halkı tarafından saldırıya uğradı ve ağır şekilde yaralandı. Gelenek ayrıca kendisine görünen ve saldırganlara karşı intikam teklif eden bir meleği anlatır. Muhammed'in teklifi reddettiği ve Taif halkının hidayet etmesi için dua ettiği söylenir.

Sünnet, Muhammed'in (Hadis olarak bilinen rivayetlerde muhafaza edilen) eylemlerini ve sözlerini temsil eder ve dini ritüeller, kişisel hijyen ve ölülerin gömülmesinden insanlar ve Tanrı arasındaki sevgiyi içeren mistik sorulara kadar geniş bir faaliyet ve inanç yelpazesini kapsar. Sünnet, dindar Müslümanlar için bir öykünme modeli olarak kabul edilir ve Müslüman kültürünü büyük ölçüde etkilemiştir. Muhammed'in Müslümanlara "selam üzerinize olsun" (Arapça: es-selamu 'alaykum) vermeyi öğrettiği selamlama, tüm dünyadaki Müslümanlar tarafından kullanılmaktadır. Günlük namazlar, oruç ve yıllık hac gibi büyük İslami ritüellerin birçok detayı Kuran'da değil, yalnızca Sünnet'te bulunur.

Müslümanlar geleneksel olarak Muhammed'e olan sevgilerini ve hürmetlerini ifade etmişlerdir. Muhammed'in hayatı, şefaati ve mucizeleriyle ilgili hikayeler, popüler Müslüman düşünce ve şiirine nüfuz etti. Mısırlı Sufi al-Busiri'nin (1211-1294) Muhammed'e Arapça kasideleri arasında, Kaside-i Bürde ("Manto Şiiri") özellikle iyi bilinir ve iyileştirici, manevi bir güce sahip olduğu yaygın olarak kabul edilir. Kuran, Muhammed'den "alemlere rahmet (rahmet)" olarak bahseder (Kuran-ı Kerim 21:107). Doğu ülkelerinde yağmurun merhametle çağrıştırılması, tıpkı yağmurun ölü gibi görünen toprağı canlandırması gibi, Muhammed'in bereket dağıtan ve topraklara yayılan, ölü kalpleri canlandıran bir yağmur bulutu olarak tasavvur etmesine yol açtı (örneğin bkz. el-Latif). Muhammed'in doğum günü, bu tür kamusal kutlamaların teşvik edilmediği Vahhabilerin çoğunlukta olduğu Suudi Arabistan hariç, İslam dünyasında büyük bir bayram olarak kutlanır. Müslümanlar, Muhammed'in adını söylerken veya yazarken, genellikle Arapça ṣallā llahu ʿalayhi wa-sallam (Tanrı onu onurlandırsın ve barış versin) ifadesiyle ismini tabir ederler.

Tasavvuf

Tasavvuf, özellikle birinci İslam yüzyılının sonundan itibaren İslam hukukunun gelişmesine büyük katkı sağlamıştır. Sufiler olarak bilinen, Kuran'ın içsel anlamını ve Muhammed'in içsel doğasını arayan Müslüman mistikler, İslam peygamberini sadece bir peygamber olarak değil, aynı zamanda mükemmel bir insan olarak da gördüler. Tüm Sufi tarikatları, manevi iniş zincirlerini Muhammed'e kadar izler.

Toplumsal görüşler

Hristiyan ve Avrupa dünyası

Muhammed hakkındaki en eski belgelenmiş Hristiyan bilgisi, Bizans İmparatorluğu kaynaklarında görülmektedir. Bu kaynaklar, hem Yahudilerin hem de Hristiyanların Muhammed'i bir sahte peygamber olarak gördüklerini söylemektedirler.

Muhammed hakkındaki başka bir Yunan kaynağı, 9. yüzyılda bir yazar olan Theofanis'tir. En eski Süryani kaynağı ise, 7. yüzyıldaki bir yazar olan Yuhanna bar Penkaye'dir.

İranlı profesör Seyyid Hüseyin Nasr'a göre, dönemin Avrupa edebiyatı çoğunlukla Muhammed'e olumsuz bir gözle bakıyordu. Orta Çağ Avrupası'nın bazı önde gelen çevreleri (özellikle Latin okuryazarlığı olan bilim insanları), Muhammed hakkında oldukça kapsamlı biyografik bilgilere erişebildiler. Bu biyografileri bir Hristiyan gözüyle yorumladılar ve Muhammed'i, insanları (sarazen) din kisvesi altında kandırıp kendisine boyun eğdiren bir kişi olarak gördüler. Zamanın popüler Avrupa edebiyatı, Muhammed'i Müslümanların kendisine taptığı bir put veya putperest bir Tanrı gibi tasvir ediyordu.

Yermük Muharebesi'nin (636) yapıldığı alan. Bu savaşta Müslümanlar, Halid bin Velid önderliğinde Bizans'ı yenmişlerdir.

British Library’da bulunan ve 635'de Süryani rahip Presbiter Tomas tarafından yazılan yazıtlara göre, Romalılar ve Muhammed’in Arap ordusu 634 yılında savaştılar ve Araplar Romalıları yendi. Tarihçiler tarafından bu savaşa "Dathin Savaşı" deniyor. Bu belgelerde "Muhammed’in Arapları" diye açıkça Muhammed'in ismi ve Bizanslıları mağlup edişleri belirtilmiştir. Bundan önce de, 629 yılında, Muhammed'in gönderdiği bir Müslüman ordusu, İmparator Herakleios'un bizzat gönderdiği bir Bizans ordusuyla çarpışmıştı ve "Mute Muharebesi" olarak bilinen bu savaşta da kesin bir sonuç olmamasına rağmen Müslümanlar yenilmemişti.

636 yılında yazılmış bir Suriye günlüğünde, şikayet babında Muhammed’in ordusunun Bizans topraklarını işgal ettiği, Celile’den Belh’e kadar her yeri ele geçirdikleri, askerleri öldürdükleri ve bir sonraki savaşın 636 yılında Gabitha’da olduğu yazılmaktadır. "Gabitha" bölgesi Yermuk Nehri'nin yanındadır ve ünlü Alman bilim insanı ve teolog Theodor Nöldeke, bu savaşın tarihinin ve yerinin Yermük Savaşı'nın tarihine tam uymakta olduğunu söylemektedir. Halid bin Velid'in Müslüman ordusunun başında olduğu bu savaş, Müslüman Arapların zaferiyle sonuçlanmıştı.

Daha sonraki çağlarda, Muhammed bir şizmatik olarak görülmeye başlandı: Brunetto Latini'nin 13. yüzyılda yazdığı Li livres dou tresor adlı eser, Muhammed'i eski bir keşiş ve kardinal olarak gösterir. İtalyan siyasetçi Dante, 1300'lerde yazdığı İlahi Komedya adlı eserinde (Inferno, 28. Kıta), Muhammed'i ve Ali'yi "şeytanlar tarafından defalarca yaralanmış olan anlaşmazlık oluşturucular ve şizmatiklerin arasında" cehenneme yerleştirir.

Alman filozof Gottfried Leibniz, Muhammed'i "doğal dinden sapmadığı" için övmüştür. Fransız tarihçi Henri de Boulainvilliers, ölümünden sonra 1730 yılında yayımlanan Vie de Mahomed adlı eserinde Muhammed'i "yetenekli bir siyasi lider ve adil bir yasa koyucu" olarak tanımladı ve O'nu, Tanrı'nın çekişen Doğulu Hristiyanları şaşırtmak, Doğu'yu Romalıların ve Perslerin despotik yönetiminden kurtarmak ve Tanrı'nın birliği (tevhid) bilgisini doğuda Hindistan'dan batıda İspanya'ya kadar yaymak için vahiy alan bir elçi olarak sundu.

1. sırasında Muhammed'in yer aldığı Dünyaya Yön Veren En Etkin 100 kitabı (Michael Hart)

Fransız İmparator Napolyon Bonapart, Muhammed'e ve İslam'a hayrandı ve onu örnek bir kanun koyucu ve büyük bir adam olarak tanımladı.

Dünyaca ünlü Rus yazar Lev Nikolayeviç Tolstoy, İslam peygamberi Muhammed'e hayran olduğunu bazı kitaplarında (İtiraflarım) açıkça söylemiş ve hem Muhammed'in hem de getirdiği İslam dininin Hristiyanlık dininden üstün olduğunu düşündüğünü belirtmiştir. Aynı zamanda Tolstoy, bu görüşü üzerine yaşamının son dönemlerinde Muhammed isminde bir risale yazmış ve bu risalede O'nun pek bilinmeyen bazı sözlerine yer vermiştir.

Amerikalı astrofizikçi ve yazar Michael H. Hart, yaklaşık 30 yıllık bir çalışmanın ardından, 1978'de ''Dünyaya Yön Veren En Etkin 100'' adlı bir kitap kaleme almış ve bu kitapta yer alan listenin 1. sırasına Muhammed'i yerleştirmiştir. Bu görüş sebebiyle birçok olumsuz eleştiri ve tepki alan Michael H. Hart, kitabına şu cümleler ile başlamaktadır:

“	Dünyanın en etkili kişilerinin listesinde başı çeken kişi olarak Muhammed'i seçmem bazı okurları şaşırtabilir, bazıları da bu konuyu sorgulayabilirler; ancak O, tarihte hem din hem de din dışı alanlarda üstün başarı göstermiş tek kişiydi.	„

Modern tarihçiler

William Montgomery Watt ve Richard Bell gibi bazı modern yazarlar, Muhammed'in takipçilerini kasten aldattığı fikrini reddederler ve Muhammed'in "kesinlikle samimi olduğunu ve tamamen iyi niyetle hareket ettiğini" söyleyip, Muhammed'in davası için zorluklara göğüs germeye hazır olmasının bunun göstergesi olduğunu belirtirler. Ancak bunun yanında Watt, iyi niyetin doğruluk anlamına gelmediğini de söyler: "Çağdaş terimlerle, Muhammed kendi bilinçaltını ilahi vahiyler ile karıştırmış olabilir." Ayrıca William M. Watt, Hristiyan bir din adamı olmasına rağmen "Muhammed Tanrı'nın elçisidir." demiştir.

Montgomery Watt ve tarihçi Bernard Lewis, Muhammed'i sadece kendi çıkarları peşinde koşan bir sahtekâr olarak görmenin İslam'ın gelişimini anlamayı imkânsız hâle getireceğini öne sürerler. Alford T. Welch, Muhammed'in yaptığı işe olan sağlam inancı nedeniyle bu kadar etkili ve başarılı olmuş olabileceğini savunur.

Diğer dinler

Bahâîlik inancının takipçileri, Muhammed'i birçok peygamberlerinden biri olarak görürler. Muhammed'in peygamber döngüsündeki son peygamber olduğunu düşünürler, ancak kendisinin öğretilerinin yerini ve önemini, Bahâîliğin kurucusu Bahaullah'ın öğretilerinin aldığını kabul ederler.

Eleştiriler

Muhammed'e yönelik eleştiriler, 7. yüzyılda, tektanrıcılığı vaaz ettiği için pagan Arapların kendisini kınamasıyla başlamıştır. Arabistan'daki Yahudi kabileler; Tanah'ın anlatılarını ve kişiliklerini benimsemesi, Yahudi inancını "aşağılaması" ve herhangi bir mucize göstermeden veya Tanah'ta Yehova tarafından seçilen gerçek bir peygamberi sahte peygamberlerden ayırt etmek için bakılması gerektiği söylenilen kişisel özellikleri karşılamadan kendisini "son peygamber" ilan etmesi gibi nedenlerle kendisine ha-Meshuggah (İbranice: מְשֻׁגָּע, "Deli" veya "Perili") takma adını vermişlerdir

Orta Çağ boyunca ise çeşitli Batılı ve Bizanslı Hristiyan düşünürler, Muhammed'in sapkın ve acınası bir sahte peygamber ve hatta Deccal olduğunu dile getirdiler. Bunun yanında, Hristiyan âleminde Muhammed sıklıkla bir sapkın ve iblisler tarafından ele geçirilmiş bir ruh olarak görülüyordu. Thomas Aquinas gibi bazı eleştirmenler, Muhammed'in öbür dünyadaki cinsel zevk vaatlerini eleştirdi.

İslam'ın modern dinî ve seküler eleştirileri; çoğunlukla Muhammed'in peygamber olduğunu iddia etmedeki ciddiyeti, ahlâki değerleri, kölelere sahip olması, düşmanlarına olan muamelesi, evlilikleri, dogmatik konulara bakış açısı ve psikolojik durumu ile ilgilidir. Muhammed genellikle sadizm, acımasızlık (örneğin Medine'deki Beni Kurayza'nın işgali), köleleriyle cinsel ilişkiye girmek ve Aişe ile 6 veya 7 yaşındayken nişanlanıp çoğu tahminlere göre 9 yaşındayken evlenmek iddiaları ile suçlanmaktadır.

Popüler kültürdeki yeri

Sinema

''Muhammed: Allah'ın Elçisi'' filminin afişi (2015)

Muhammed'in yaşamını veya getirdiği İslam dinini konu alan iki tane büyük çapta sinema filmi çekilmiştir. Bunlardan ilki, Suriye asıllı Amerikalı yönetmen Mustafa Akkad'ın yönettiği 1976 yapımı ''Çağrı'' (The Message) filmidir. Bu filmde Muhammed'in yüzü ve vücudu hiç gösterilmemiş, daha çok İslam dininin doğuşuna ve yayılışına odaklanılmıştır. Bu film bir "ilk" özelliği taşımasından dolayı tüm dünyada yankı yaratmıştır. Filmin sahnelerinin çoğu Libya'da, bir kısmı ise Fas'ta çekildi ve tüm dünyada 12 dile çevrildi.

İkinci film ise, yaklaşık yedi senelik uzun çalışmaların sonucunda 2015'te gösterime giren, İranlı yönetmen Mecid Mecidi'nin yönetmenliğini yaptığı İran yapımı ''Muhammed: Allah'ın Elçisi'' (Muhammad: The Messenger of God) adlı filmdir. Bu filmde de Muhammed'in 12 yaşına kadarki çocukluk hayatı konu alınmış ve Muhammed'in yüzü gösterilmemekle birlikte vücudu, elleri, ayakları ve saçları gösterilmiştir. Çekimleri yaklaşık 5-6 yıl süren film, bazı kesimler tarafından oldukça başarılı bulunurken, bazı kesimlerce de yoğun eleştirilere maruz kaldı; hatta bazı Sünni ülkelerde vizyona girmeden yasaklandı. Bazı Sünni kesimler, Şii gözüyle bu filmi çektiği iddiasıyla filmin yönetmeni Mecid Mecidi'yi suçladılar; Mecidi ise bunları reddetti.

Edebiyat

Gerek Türkiye'de, gerekse İslam coğrafyasında Muhammed'in yaşamını konu alan sayısız edebi eser yazılmıştır.

Ünlü Rus yazar Lev Tolstoy, Muhammed'e hayranlık duyduğunu bazı kitaplarında (İtiraflarım) açıkça söylemiş ve kendisi hakkındaki olumlu görüşlerine yer vermiştir. Lev Tolstoy, yaşamının son yıllarında Muhammed'in bazı pek bilinmeyen sözlerini (hadis) derleyerek bir kitap hâline getirmiş ve yayımlamıştır.

Amerikalı astrofizikçi ve yazar Michael H. Hart, 1978 yılında yayımladığı ''The 100: A Ranking of the Most Influential Persons in History'' (Dünya Tarihine Yön Vermiş En Etkin 100) kitabında tarihin en etkili kişilerin biyografilerine yer vermiştir. Birçok uzman kişilerce başarılı bulunan ve kimi zaman da yoğun eleştirilere maruz kalan Michael H. Hart'ın listesinin 1. sırasında ''Muhammed'' yer almaktadır.

Müzik

Muhammed'i ve İslam dinini konu alan müzik eserlerinin başında, Lübnan kökenli İsveçli şarkıcı Maher Zain'ın yaptığı şarkılar yer alır. 2011'de çıkardığı ''Ya Nabi Salam Alayka'' (Selam Sana Ey Elçi) ve 2014'te çıkardığı ''Muhammad P.B.U.H.'' (Muhammed S.A.V.) bunlara örnek verilebilir.

Zaman dizini


Mekke dönemi			Medine dönemi
Yıl	Yaş	Olay	Yıl	Yaş	Olay
y. 570	-	Babası Abdullah'ın ölümü	622	52	Medine'ye varması ve Mescid-i Nebevî'nin inşası
y. 570	-	Fil Vak'ası			Medine'de Medine Sözleşmesi adlı anayasayı ilan etmesi
y. 570	-	Mekke'de doğumu^{[not 1]}			Bizanslıların Suriye ve Mısır'ı Sasanilerden geri alması
574	4	Süt annesi Halime'den ailesine dönüşü	622-623	52-53	Muhacirlerle ensarlar arasında kardeşliği tesis etmesi
576	6	Annesi Âmine'nin ölümü	623	53	Medine Şehir Devleti'ni kurması ve devlet başkanı seçilmesi
578	8	Dedesi Abdülmuttalib'in ölümü	623	53	Müslümanların kıblelerinin Mescid-i Aksa'dan (Kudüs) Kâbe'ye (Mekke) çevrilmesi
y. 583	12-13	Amcası Ebu Talib ile birlikte Suriye'ye (Şam) ticarete gitmesi	624	54	Bedir Muharebesi
587	17	Amcası Zübeyr ile birlikte Yemen'e gitmesi	624		Kızı Rukiyye'nin ölümü
588	18	Ficâr Savaşları'na amcalarının yanında katılması	624		Nişanlısı Aişe ile evlenmesi
590	20	Hilfü'l-Fudûl cemiyetine girmesi	624		Yahudilerin Medine'deki Müslümanlara karşı düşmanca hareketlere başlamaları
594	24	Hatice'ye ait ticaret kervanının başında Busra'ya gitmesi	624		Beni Kaynuka Gazvesi
595	25	Hatice ile tanışması, Hatice'nin evlenme teklifi ve evlenmesi	625	55	Uhud Muharebesi ve amcası Hamza'nın ölümü
598	27-28	İlk çocuğu Kâsım'ın doğması, kendisine Ebu'l Kasım denilmesi ve hemen küçük yaşta ölmesi			Torunu Hasan'ın doğumu
599	28-29	İlk kızı Zeyneb'in doğumu			Recî Vak'ası ve Bi'ri Maune Faciası
602	32	Kızı Rukiyye'nin doğumu			Beni Nadir Gazvesi
605	35	Kâbe hakemliği yapması	626	56	İkinci torunu Hüseyin'in doğumu
y. 607	37	Kızı Ümmü Gülsüm'ün doğumu	627	57	Hendek Muharebesi
y. 609	39	Küçük kızı Fatıma'nın doğumu	627	57	Hendek Muharebesi'ndeki ihanetlerinden ötürü Beni Kureyza Yahudilerinin cezalandırılması
610	40	Hira Mağarası'nda ilk vahyi alması	628	58	Hudeybiye Antlaşması
611	41	İkinci oğlu Abdullah'ın doğumu ve bir yaşına basmadan ölümü			İslam'a davet mektupları yazdırtıp elçiler aracılığıyla çeşitli devletlerin hükümdarlarına göndermesi
613	43	Mesajını Mekkelilere açıkça duyurması			Hayber'in Fethi
614	44-45	Mekke'de Müslümanlara yönelik ağır zulümlerin başlaması			Hayber'in Fethi'nden sonra Yahudi bir kadın tarafından kendisine zehirleme girişiminde bulunulması
615	45	Bir grup Müslümanın Habeşistan'a göç etmesi			Ninova Muharebesi ve Orta Doğu'daki Bizans-Sasani Savaşları'nın sona ermesi
616	46	Hamza ile Ömer'in Müslüman olmaları	629	59	Kızı Zeyneb'in ölümü
		Sasani hükümdarı II. Hüsrev'in, Bizans'ın elinde olan Suriye ve Mısır'ı zaptetmesi			Halid bin Velid ve Amr bin Âs'ın Müslüman olmaları
		Haşimoğulları'na yönelik boykotun başlaması			Mute Muharebesi (Bizans İmparatorluğu ile ilk savaş)
619	49	Haşimoğulları'na yönelik boykotun sona ermesi	630	60	Mekke'nin Fethi, Kâbe'nin putlardan temizlenmesi
619	49	Karısı Hatice'nin ve amcası Ebu Talib'in ölümü (Hüzün Yılı)			Arabistan'da toplu seferlerin yapılması ve İslam'ın hızlıca yayılması
620	50	İslam'a davet için Taif'e gitmesi, ancak ağır hakaretlere uğrayıp taşlanarak Mekke'ye geri dönmesi			Kızı Ümmü Gülsüm'ün ölümü
		İsra ve Miraç olayı			Eşi Mâriye'den oğlu İbrahim'in doğması ve 1-2 yaşında ölmesi
		I. Akabe Biatı			Tebük Seferi
y. 621	51	Sevde bint Zem'a ile evlenmesi	y. 628-631	58-61	Bizans İmparatoru Herakleios'a Dihye bin Halife aracılığıyla İslam'a davet mektubu yollanması
621	51	II. Akabe Biatı	632	61-62	Mekke'de Veda Haccı yapması ve ardından 100 binden fazla Müslümana Veda Hutbesi ile son kez topluca seslenmesi
622	52	Medine'ye hicreti	632	62-63	Hastalanması ve Medine'de ölümü

Notlar

^ Tam adı: Ebû’l-Kâsım Muhammed ibn-i ʿAbd Allâh ibn-i ʿAbd’ûl-Muttâlib ibn-i Hâşim ibn-i ʿAbd Menâf El Kureyşî (Arapça: ابو القاسم محمد ابن عبد الله ابن عبد المطلب ابن هاشم), Arapça telaffuz: .
^ Elizabeth Goldman, "Believers", s. 68, Dominant İslam anlayışı Muhammed'in ölüm tarihi olarak 8 Haziran 632'yi kabul etmektedir. Çoğu erken dönem, çoğunlukla Müslüman olmayan anlayış, Muhammed'in Filistin'in Fethi sırasında hâlâ hayatta olduğunu belirtiyor. Bkz. Stephen J. Shoemaker,The Death of a Prophet: The End of Muhammad's Life and the Beginnings of Islam, University of Pennsylvania Press, 2011.
^
Muhammed'in peygamber olduğuna inanan, "son peygamber" olduğuna ise inanmayan din ve hareketler vardır:
- Bahâîlik, Muhammed'i birtakım peygamberler veya "Tanrı'nın Tezahürleri"nden biri olarak sayar, ancak Bahaullah'ın tebliğ ettiklerinin onunkileri neshettiğini kabul eder. (Kaynak: Smith, Peter (2000). A concise encyclopedia of the Bahá'í Faith. Oxford: Oneworld Publications. s. 251)
- Ahmedilik, Muhammed'in son kural koyan peygamber olduğunu kabul eder ancak son peygamber unvanını reddeder. Bakınız:
  - Simon Ross Valentine (2008). Islam and the Ahmadiyya Jama'at: History, Belief, Practice. Columbia University Press. s. 134. ISBN 978-1-85065-916-7.
  - "Finality of Prophethood". alislam.org. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.
- İslam Milleti, Elijah Muhammed'i de peygamber olarak kabul eder. (Kaynak: African American Religious Leaders – s. 76, Jim Haskins, Kathleen Benson – 2008)
- Uluslararası Birleşik Teslimiyetçiler, Reşad Halife'yi de peygamber olarak kabul eder. (Kaynak: Daniel Pipes, Miniatures: Views of Islamic and Middle Eastern Politics, s. 98 - 2004)
^ Kur'an, İslam'dan bahsederken her zaman Arapçada "yol" anlamını taşıyan dîn sözcüğünü kullanır.

^ Muhammed'in doğum tarihi olarak 569 ve 571 yılları da alternatif olarak sunulmaktadır.

Kaynakça

^ Shaddel, Mehdy (1 Ocak 2022). "Periodisation and the futūḥ: Making Sense of Muḥammad's Leadership of the Conquests in Non-Muslim Sources". Arabica. 69 (1-2): 96. ISSN 0570-5398. 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022.
^ F. Buhl, A.T. Welch (1993). "Muhammad". P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs (Ed.). Encyclopaedia of Islam. 7 (2nd bas.). Brill. s. 374.
^ ^a ^b Michael H. Hart, The 100: A Ranking of the Most Influential Persons in History (Dünyaya Yön Veren En Etkin 100), Neden? Kitap, 2009.
^ ^a ^b “HZ.PEYGAMBER’İN SASANİ VE BİZANS’I HEDEF GÖSTERMESİ”, Ömer CİDE.
^ Ahmed Cevdet Paşa, Son Peygamber Hz. Muhammed, Milli Gençlik Vakfı & Anadolu Gençlik Derneği, Ankara, 2018. (sayfa:28)
^ ^a ^b F. E. Peters (2003), s. 9.
^ ^a ^b Esposito (1998), s. 12; (1999) s. 25; (2002) ss. 4–5
^ Muhammad Mustafa Al-A'zami (2003), The History of The Qur'anic Text: From Revelation to Compilation: A Comparative Study with the Old and New Testaments, ss. 26–27. UK Islamic Academy. ISBN 978-1872531656.
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ReferenceB isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ "Peygamberimizin İslam'a Davet Mektupları". TRT Haber. 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.
^ Nur Uğurlu, Hz. Muhammed, Nuh Yayınları. (ISBN : 978-605-5385-08-8 ) (sayfa 230-231)
^ "Muhammad", Encyclopedia of Islam and the Muslim world
^ acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=75322
^ Alford T. Welch, Ahmad S. Moussalli, Gordon D. Newby (2009). "Muḥammad". John L. Esposito (Ed.). The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. Oxford: Oxford University Press. 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. The Prophet of Islam was a religious, political, and social reformer who gave rise to one of the great civilizations of the world. From a modern, historical perspective, Muḥammad was the founder of Islam. From the perspective of the Islamic faith, he was God's Messenger (rasūl Allāh), called to be a "warner," first to the Arabs and then to all humankind.
^ "Muhammad | Biography". Encyclopædia Britannica (İngilizce). 9 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2021.
^ Morgan, Diane (2009). Essential Islam: A Comprehensive Guide to Belief and Practice. s. 101. ISBN 978-0-313-36025-1. 20 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
^ "MUHAMMED - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2022.
^ Bakara Suresi, 89
^ Araf Suresi, 157
^ Nebhânî, Yusuf. Hüccetüllah ale'l-Âlemîn. ss. 108-112.
^ Halebî, es-Sîretü’l-Halebiye, 1:353
^ El-Envârü'l-Muhammediyye mine'l-Mevâhibü'l-Ledünniyye, s. 143 (İbn-i Abbas'tan rivayet olunmuştur)
^ Sasani İmparatorluğu'unda yaşayan Süryani Hristiyanlar tarafından İsa'ya verilen unvanlar, Muhammed'in Yeni Ahit'teki benedictus, ευλογημένος ile eşdeğer olmasıdır. Numismatik bir çalışmada Popp, mhmd (Arapça sesli harfler olmadan yazılır) ile yazılmış, ancak daha sonra yaygın hale gelen rasûlullahtan yoksun, H. 16'ya tarihlenen sikkeler tespit etti. Popp, Pehlevi alfabesinde MHMT ile ve ayrıca bazı durumlarda Hristiyan sembolizmiyle birleştirilmiş olarak kısmen Arap alfabesinde mhmd ile yazılmış Arap-Sasani ve Suriye sikkelerini ekledi. Volker Popp, Bildliche Darstellungen aus der Frühzeit des Islam (IV), in: imprimatur 5+6, 2004;
Volker Popp, Die frühe Islamgeschichte nach inschriftlichen und numismatischen Zeugnissen, in: Karl-Heinz Ohlig (ed.), Die dunklen Anfänge. Neue Forschungen zur Entstehung und frühen Geschichte des Islam, Berlin 2005, pp. 16–123 (here p. 63 ff.)
^ İbn-i Hişam, Sîre, c.1, s.1-3
^ İbn Sa’d, Tabakat, c.1, s.55-56
^ Belâzuri, Ensabü’l-Eşraf, c.1, s.12
^ Taberî, Tarih, c.2, s.172-180
^ Kâinatın Efendisi Peygamberimizin Hayatı, Salih Suruç, Nesil Yayınları, sayfa 40, 2013ISBN 978-975-269-894-9
^ İbn-i Sâd Tabakat c. 1 s. 20, Müslim Sahih c. 7 s. 58
^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
^ News of Muḥammad and his contemporaries circulated by word of mouth from the start, vectors for the transit of information not only to subsequent generations of Muslims, but also to non-Muslims https://library.oapen.org/bitstream/id/f65c8b61-d32b-4877-b478-981b6c993321/1005455.pdf 13 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Conrad (June 1987). "Abraha and Muhammad: Some Observations Apropos of Chronology and Literary topoi in the Early Arabic Historical Tradition". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 50 (2): 239. doi:10.1017/S0041977X00049016. 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ ^a ^b Hamidullah, Muhammad (Şubat 1969). "The Nasi', the Hijrah Calendar and the Need of Preparing a New Concordance for the Hijrah and Gregorian Eras: Why the Existing Western Concordances are Not to be Relied Upon" (PDF). The Islamic Review & Arab Affairs. ss. 6-12. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
^ ^a ^b ^c ^d ^e
*Conrad, Lawrence I. (1987). "Abraha and Muhammad: some observations apropos of chronology and literary topoi in the early Arabic historical tradition1". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 50 (2). ss. 225-40. doi:10.1017/S0041977X00049016. 21 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
- Sherrard Beaumont Burnaby (1901). Elements of the Jewish and Muhammadan calendars: with rules and tables and explanatory notes on the Julian and Gregorian calendars. G. Bell. s. 465.
- Hamidullah, Muhammad (Şubat 1969). "The Nasi', the Hijrah Calendar and the Need of Preparing a New Concordance for the Hijrah and Gregorian Eras: Why the Existing Western Concordances are Not to be Relied Upon" (PDF). The Islamic Review & Arab Affairs. ss. 6-12. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Yücel, İrfan (2012). Peygamberimizin Hayatı (PDF) (21. bas.). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. ss. 7-38. ISBN 9789751901880. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.
^ http://archive.org/details/elementsofjewish00burnuoft
^ "Cahiliye dönemi Arap takvimi". 17 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2013.
^ "NESÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
^ ^a ^b "MUHAMMED - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
^ News of Muḥammad and his contemporaries circulated by word of mouth from the start, vectors for the transit of information not only to subsequent generations of Muslims, but also to non-Muslims https://library.oapen.org/bitstream/id/f65c8b61-d32b-4877-b478-981b6c993321/1005455.pdf 13 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Benzer bir ifade (akışkanlık) "Lawrence Conrad" tarafından kullanılır. Çünkü O'nun incelemelerine göre H. ikinci yüzyıla kadar Peygamber'in doğum tarihiyle ilgili İslami bilimsel görüş, 85 yıllık bir çeşitlilik sergilemişti. "İster sözlü ister yazılı olarak nakledilmiş olsun, herhangi bir tarihsel anlatı geleneğinin istikrarı için kronolojinin çok önemli olduğu varsayımına göre, bu durum ikinci yüzyılda siyer çalışmalarının hala bir akışkanlık halinde olduğunun açık bir göstergesi olarak görülebilir.Conrad (June 1987). "Abraha and Muhammad: Some Observations Apropos of Chronology and Literary topoi in the Early Arabic Historical Tradition". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 50 (2): 239. doi:10.1017/S0041977X00049016. 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ Fred M. Donner (31 Ocak 2019). Islam's Origins: Myth and Material Evidence. American Academy in Berlin (3 Nisan 2019 tarihinde yayınlandı). Erişim tarihi: 23 Eylül 2021 – YouTube vasıtasıyla.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021.
^ Nasr, Seyyed Hossein (2007). "Qurʾān". Encyclopædia Britannica Online. Erişim tarihi: 24 Eylül 2013.
^ Clinton Bennett (1998). In search of Muhammad. Continuum International Publishing Group. ss. 18-19. ISBN 978-0-304-70401-9. 12 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2017.
^ Francis E. Peters (1994). Muhammad and the origins of Islam. SUNY Press. s. 261. ISBN 978-0-7914-1876-5. 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2017.
^ Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths, Mary Pat Fisher, 1997, s. 338, I.B. Tauris Publishers.
^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021.
^ Watt (1953), ss. 16-18.
^ Loyal Rue, Religion Is Not about God: How Spiritual Traditions Nurture Our Biological, 2005, s. 224.
^ John Esposito, Islam, Expanded edition, Oxford University Press, s. 4-5.
^ Watt (1953), ss. 1-2.
^ Johnson, Scott Fitzgerald; Johnson, Scott (October 2012). The Oxford Handbook of Late Antiquity (İngilizce). OUP USA. ss. 286-287. ISBN 978-0-19-533693-1. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
^ ^a ^b Johnson, Scott Fitzgerald; Johnson, Scott (October 2012). The Oxford Handbook of Late Antiquity (İngilizce). OUP USA. s. 301. ISBN 978-0-19-533693-1. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
^ ^a ^b Uğurlu, Nur, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Nur Yayınları.
^ Aktan, Ali (Mart 2016). İslam Tarihi (Başlangıcından Emevîlerin Sonuna Kadar) (5 bas.). s. 54. ISBN 9786051331010.
^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022.
^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
^ "Câhiliye Arap Hac Ritüellerinin Kur'an'daki Menâsikle Diyalektik İlişkisi" (PDF). 18 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
^
Bkz:
- Esposito, Islam, Extended Edition, Oxford University Press, ss. 5-7.
- Kur'an 3:95.
^ Ueberweg, Friedrich. History of Philosophy, Vol. 1: From Thales to the Present Time. Charles Scribner's Sons. s. 409. ISBN 978-1-4400-4322-2.
^ cf. Uri Rubin, Hanif, Encyclopedia of the Qur'an.
^ Bkz: Louis Jacobs (1995), s. 272, Turner (2005), s. 16.
^ Kochler (1982), s. 29.
^ https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/455534
^ (Nebhânî, Hüccetüllah ale’l-Âlemîn, 108, 112; Halebî, es-Sîretü’l-Halebiye, 1:353; el-Envârü’l-Muhammediyye mine’l-Mevâhibü’l-Ledünniyye, s. 143.
:Bu, İbn-i Abbas'tan rivayet olunmuş bir hadîstir.
^ Said Nursî, Mektûbat, s. 165, Envâr Neşriyât, İstanbul:2010. Said Nursi, "İncil"deki ilgili fıkralardan ikisinin Arapçalarını alıntılar. Bunlardan birisi, "قَالَ الْمَسِيحُ اِنِّى ذَاهِبٌ اِلَى اَبِى وَ اَبِيكُمْ لِيَبْعَثَ لَكُمُ الْفَارَقْلِيطَا", diğeri ise "اِنِّى اَطْلُبُ مِنْ رَبِّى فَارَقْلِيطًا يَكُونُ مَعَكُمْ اِلَى اْلاَبَدِ"
^ "Yuhanna 14:15-17". 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
^ Catholic Encyclopedia'da Paraclete. 11 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 5 Ekim 2015.
^ http://www.radikal.com.tr/yazarlar/hakki-devrim/evliya-celebi-atti-mi-dersiniz-682174/
^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2022.
^ "ŞEM'UN-U SAFÂ » Sorularla Risale". Sorularla Risale. 13 Eylül 2007. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
^ Said Nursî, Mektûbat, s. 171, Envâr Neşriyât, İstanbul: 2010. Evliya Çelebi'nin eserinde Osmanlı alfabesiyle alıntıladığı o âyette geçen kelimeler; "ايتون Bir oğlan", "ازربيون İbrahim neslinden ola", "پروفتون Peygamber ola", "لوغسلين yalancı olmaya", "بنت onun", "افزولات doğum yeri Mekke ola", "كه كالوشير salihlikle gelmiş ola", "تونومنين onun mübarek adı", "مواميت Mevamit ola", "اسفدوس ona uyanlar", "تاكرديس bu dünyânın mâliki olalar", "بيست بيث ve o dünyânın mâliki olalar" Said Nursî, mevamit kelimesinin sırasıyla Muhammed ve Memed kelimelerinden tahrif edildiğini savunur.
^ Evliya Çelebi; Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi; 3. Kitap, 1. Cilt, s. 140-141 vd.; hazırlayanlar, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı; Yapı Kredi Yayınları; 3. Baskı, İstanbul: Haziran 2012; ISBN 978-975-08-1101-1.
^ ^a ^b ^c Encyclopedia of World History (1998), s. 452
^ "Muhammad." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.
^ ^a ^b An Introduction to the Quran (1895), s. 182
^ "Muhammad° | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. 25 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Buhl, F.; Welch, A. T. (1993). "Muḥammad". Encyclopaedia of Islam. 7 (2nd bas.). Brill Academic Publishers. ss. 360-376. ISBN 90-04-09419-9.
^ ^a ^b "MEKKE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022.
^ Yücel 2012, s. 30/38
^ Sahih Bukhari Book 59, #641
^ Hisham Ibn Al-Kalbi – The Book of Idols. Translated by Nabih Amin Faris. Princeton University Press, pg. 21–22
^
Bakınız:
- Holt (1977a), s. 57
- Lapidus (2002), ss. 31–32
^ "Muhammad," Encyclopedia of Islam and the Muslim world
^ ^a ^b SURUÇ, Salih (2005). Peygamberimizin Hayatı. İstanbul: Nesil Yayınları. ISBN 975-408-019-4 c. 1 s.54-68.
^ http://arastirmaciyazarlar.com.tr/popup/haber-yazdir.asp?haber=14#_Toc97344014 19 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. arastirmaciyazarlar.com.tr
^ Yücel 2012, s. 9/38
^ Kur'ân-ı Kerim ve Türkçe anlamı (Meal), s. 596, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara, 1985
^ F.E.Peters(2003), p. 54
^ Nur Uğurlu, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Nuh Yayınları. (sayfa 50)
^ Jonathan M. Bloom, Sheila S. Blair (2002), p. 28-29
^ An Introduction to the Quran (1895), s. 184
^ Emory C. Bogle (1998), p.7
^ Esposito (1998), s. 12.
^ Esposito (2002b), ss. 4–5.
^ Peters, F.E. (2003). Islam: A Guide for Jews and Christians. Princeton University Press. s. 9. ISBN 0-691-11553-2.
^ Esposito, John (1998). Islam: The Straight Path (3rd ed.). Oxford University Press. ss. 9, 12. ISBN 978-0-19-511234-4.
^ Kur'an 33:40 6 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. {{|url=https://web.archive.org/web/20140606204827/http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/quran/verses/033-qmt.php#033.040 |tarih=6 Haziran 2014 |tarih=6 Haziran 2014 }}
^ "Peygamber Efendimizin Mucizeleri - Dinimiz İslam". dinimizislam.com. 26 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022.
^ "Hz. Muhammed (S.A.V)'in 10 Mucizesi!". Haberler. 23 Ocak 2016. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022.
^ Mynet. "Hz. Muhammed'in 10 mucizesi! Ay ikiye bölündü ve..." Mynet Haber. 29 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022.
^ "Peygamberimizin Kur'an'dan başka mucizesi var mıdır? | Prof. Dr. Abdülaziz Bayındır". YouTube. 27 Eylül 2016. 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022.
^ Nur Uğurlu, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Nuh Yayınları. (sayfa 13)
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
^ "Kamer Suresi - İşte Kur'an". istekuran.com. İşte Kur'an. 2 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2013.
^ Durmuş, Mehmet (21 Ocak 2010). "Ayın Yarılması (Şakkul Kamer) diye bir mucize var mıdır?". erdemyolu.com. Erdem Yolu. 18 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2013.
^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
^ "Peygamberimizin en büyük mucizelerinden olan İsra ve Mirac mucizesi ne zaman ve nasıl vuku bulmuştur?". Sorularla İslamiyet. 1 Haziran 2006. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
^ Encyclopedia of Islam and Muslim World (2003), ss. 482
^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.
^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.
^ http://www.risaleinurenstitusu.org/kulliyat/mektubat/on-dokuzuncu-mektub/180 17 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Said Nursi, Mektubat, s. 180
^ F.; Welch, AT (1993). "Muhammed". ss. 360-376.
^ Moojan Momen (1985). s. 4.
^ "MUT'İM b. ADÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
^ Watt(1974). s. 83.
^ Peterson (2006). ss. 86-89.
^ Buhârî, Fadlü's-Salât, 20/1, Hadis no: 1190
^ ^a ^b ^c ^d "İslam Tarihi'nde İlk Nüfus Sayımı – Mehmet ALKIŞ". 2 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
^ ^a ^b "NÜFUS". TDV İslâm Ansiklopedisi. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
^ "Tevbe Suresi 36. ayeti ve meali | Kuran ve Meali". www.kuranvemeali.com. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
^ ^a ^b ^c ^d "BEDİR GAZVESİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
^ ^a ^b ^c Uğurlu, Nur, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Nuh Yayınları. (sayfa: 205)
^ ^a ^b ^c "UHUD GAZVESİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; s12 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Ali Usta: Alternatif bir Kuran tefsiri, Araştırı ve bilimsel kitaplar serisi 1, öz Yapım & Havuz Yayınları, 2004, ISBN 3980861163, sayfa 150.
^ ^a ^b Ahmed Cevdet Paşa, Son Peygamber Hz. Muhammed, Milli Gençlik Vakfı & Anadolu Gençlik Derneği, Ankara, 2018. (sayfa: 129)
^ Footnote of the El-Cheikh(1999) reads: "Opposed to its authenticity is R. B. Sejeant "Early Arabic Prose: in Arabic Literature to the End of the Umayyad Period, ed. A. E L. Beeston et a1 ... (Cambridge, 1983), pp. 141–2. Suhaila aljaburi also doubts the authenticity of the document; "Ridlat al-nabi ila hiraql malik al-~m,H" amdard Islamicus 1 (1978) no. 3, pp. 15–49"
^ El-Cheikh, Nadia Maria (1999). "Muhammad and Heraclius: A Study in Legitimacy". Studia Islamica. s. 5-21
^ ^a ^b Irfan Shahid, Arabic literature to the end of the Umayyad period, Journal of the American Oriental Society, Vol 106, No. 3, p.531
^ ^a ^b ^c "HERAKLEİOS". TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
^ ^a ^b "DİHYE b. HALÎFE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
^ "HERAKLİUS'UN İSLÂMA DÂVET EDİLMESİ". Sorularla İslamiyet. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
^ Muhammad and Heraclius: A Study in Legitimacy, Nadia Maria El-Cheikh, Studia Islamica, No. 89. (1999), pp. 5–21.
^ Footnote of the El-Cheikh(1999) reads: "Hamidullah discussed this controversy and tried to prove the authenticity of Heraclius' letter in his "La lettre du Prophete P Heraclius et le sort de I'original: Arabica 2(1955), pp. 97–1 10, and more recently, in Sir originaw des lettms du prophbte de I'lslam (Paris, 1985), pp. 149.172, in which he reproduces what purports to be the original letter."
^ "Peygamber Efendimiz'in İslam'a Davet Mektupları". İslam ve İhsan. 31 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
^ ^a ^b "MEKKE - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
^ "MEKKE - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022.
^ ^a ^b Uğurlu, Nur, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Nuh Yayınları.
^ Watt 1974. s. 207.
^ ^a ^b ^c ^d Muhammed. İslam Ansiklopedisi. 7 (2 bas.). Welch AT. 1993. s. 360-376.
^ Tabuk. İslam Ansiklopedisi. MA al-Bakhit.
^ The Life Of Muhammad. Oxford Üniversitesi Yayınları. s. 281-287.
^ The Life of Muhammad. Chicago Üniversitesi. Haykal MH. 1933.
^ Ali İbn Abi-Talib'in Biyografisi. Ansariyan Yayınları, Kum, İran İslam Cumhuriyeti.
^ Lewis 1993. s. 43-44.
^ Sahih-i Buhârî, Tıp Kitabı, Ledüd Bâbı, Sahih-i Müslim, Selam Kitabı, Ledüd ile Tedavinin Mekruhluğu Bâbı, Müsned-i Ahmed b. Hanbel, c.6, s.118, Sünen-i Tirmizi, c. 3, s. 265
^ İbn-i Sâd Tabakat c. 2 s. 254
^ Kılıç, Mustafa Cemil (17 Ekim 2012). "En Yüce Dosta Doğru". haberiniz. 26 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013.
^ "EBÛ BEKİR". TDV İslâm Ansiklopedisi. 11 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
^ "Hz. Ebu Bekir'in halife seçilmesi nasıl olmuştur?". Sorularla İslamiyet. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
^ ^a ^b Leila Ahmed 1986. s. 665.
^ Peters, F. E. (10 Ocak 2009). Islam: A Guide for Jews and Christians (İngilizce). Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-2548-6.
^ İslam'da Mimari Koruma: Mescid-i Nebevî Örneği. Ariffin, Syed Ahmad Iskandar Syed. 2005. s. 88.
^ "Peygamber Mescidi". 11 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022.
^ İsa. İslam Ansiklopedisi.
^ Al-Haqqani, Shaykh Adil (Temmuz 2002). The Path to Spiritual Excellence (İngilizce). ISCA. ISBN 978-1-930409-18-7.
^ ^a ^b Weston, Mark (28 Temmuz 2008). Prophets and Princes: Saudi Arabia from Muhammad to the Present (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-18257-4.
^ ^a ^b Behrens-Abouseif, Doris; Vernoit, Stephen (2006). Islamic Art in the 19th Century: Tradition, Innovation, And Eclecticism (İngilizce). BRILL. ISBN 978-90-04-14442-2.
^ Weston, Mark (28 Temmuz 2008). Prophets and Princes: Saudi Arabia from Muhammad to the Present (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-18257-4.
^ Cornell, Vincent J. (2007). Voices of Islam (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-98732-9.
^ Ernst, Carl W. (1 Ağustos 2004). Following Muhammad: Rethinking Islam in the Contemporary World (İngilizce). Univ of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-5577-5.
^ Bennett, Clinton (1 Ocak 1998). In Search of Muhammad (İngilizce). A&C Black. ISBN 978-0-8264-3576-7.
^ Clark, Malcolm (10 Mart 2011). Islam For Dummies (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 978-1-118-05396-6.
^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2014.
^ Ahmed (1979), p. 46-7
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Esp isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ ^a ^b The Cambridge History of Islam, pp. 43-44
^ Mark R. Cohen, Under Crescent and Cross: The Jews in the Middle Ages, p. 23, Princeton University Press
^ "REYHÂNE bint ŞEM'ÛN - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012.
^ Barakat Ahmad, « Muhammad and the jews. A re-examination. ». Indian Institude of Islamic Studies. VPD LDT. ISBN 0 7069 0 804 X (IV02A2501). édité en 1979. Prologue par Bernard Lewis, s.40-43.
^ Nemoy, "Barakat Ahmad's "Muhammad and the Jews", p. 325. Nemoy is sourcing Ahmad's Muhammad and the Jews.
^ ^a ^b Arafat. "New Light on the Story of Banu Qurayza and the Jews of Medina". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. 1976: 100–07.
^ G. R. Hawting: The Idea of Idolatry and the Rise of Islam: From Polemic to History (1999); Fred Donner: Muhammad and the Believers. At the Origins of Islam (2010) s. 59
^ Fred Donner: Muhammad and the Believers. At the Origins of Islam (2010) s. 68 ve devamı; bkz. ayrıca Hans Jansen: Muhammed (2005/7) ss. 311-317 (2008 Almanca baskısı)
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
^ ^a ^b "Masada Kalesi Katliamı nasıl "Beni Kureyza Katliamı" oldu?". YouTube. 16 Mart 2022. 11 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2022.
^ Zuleika Rodgers, (Ed.) (2007). Making History: Josephus And Historical Method. Brill. s. 397. ISBN 9789004150089.
^ Magness, Jodi (27 Mayıs 2020). "The Remarkable Story of Masada: Guest Post by Jodi Magness". The Bart Ehrman Blog. The Bart Ehrman Foundation. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021.
^ Sloane, Elizabeth (16 Mayıs 2017). "Did the Jews Kill Themselves at Masada Rather Than Fall Into Roman Hands?". Haaretz Newspaper. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021.
^ "GAZVE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2022.
^ "SERİYYE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2022.
^ "Peygamber Efendimizin zevceleri kaç tanedir; çok evlenmesinin hikmeti nedir?". Sorularla İslamiyet. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.
^ "MUHAMMED". TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.
^ William Montgomery Watt, Muhammad at Madina, At the Clarendon Press, (1956) s.284)
^ Aleem, Shamim (2007). "12. Mothers of Believers". Prophet Muhammad(s) and His Family. AuthorHouse. s. 85. ISBN 978-1-4343-2357-6.
^ ^a ^b ^c "ÜMMEHÂTÜ'l-MÜ'MİNÎN - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 1 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
^ Watt (1956), ss. 287
^ Subhani, Jafar. "Chapter 9". The Message. Ansariyan Publications, Qom. Archived from the original on 7 October 2010.
^ "HATİCE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 13 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.
^ ^a ^b ^c "SEVDE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.
^ "Sevde Binti Zem'a (r.a.) Kimdir?". İslam ve İhsan. 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.
^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2020.
^ Nicholas Awde (2000), s. 10
^ Watt, Aisha, Encyclopedia of Islam.
^ D. A. Spellberg, Politics, Gender, and the Islamic Past: the Legacy of A'isha bint Abi Bakr, Columbia University Press, 1994, p. 40.
^ Karen Armstrong, Muhammad: A Biography of the Prophet, Harper San Francisco, 1992, p. 145.
^ Muhammad Husayn Haykal, The Life of Muhammad, North American Trust Publications (1976), p. 139.
^ A.C. Brown, Jonathan (2014). Misquoting Muhammad: The Challenge and Choices of Interpreting the Prophet's Legacy. Oneworld Publications. pp. 143–44. ISBN 978-1-78074-420-9.
^ Sahih al-Bukhari, 5:58:234, Sahih al-Bukhari, 5:58:236, Sahih al-Bukhari, 7:62:64, Sahih al-Bukhari, 7:62:65, Sahih al-Bukhari, 7:62:88, Sahih Muslim, 8:3309, 8:3310, 8:3311, 41:4915, Sunan Abu Dawood, 41:4917
^ Tabari, volume 9, page 131; Tabari, volume 7, page 7.
^ DA Spellberg , Politika, Cinsiyet ve İslami Geçmiş: A'isha bint Abi Bakr'ın Mirası , Columbia University Press , 1994, s. 40.
^ Barlas, Asma (2012). "Believing Women" in Islam: Unreading Patriarchal Interpretations of the Qur'an. University of Texas Press. s. 126. On the other hand, however, Muslims who calculate 'Ayesha's age based on details of her sister Asma's age, about whom more is known, as well as on details of the Hijra (the Prophet's migration from Mecca to Madina), maintain that she was over thirteen and perhaps between seventeen and nineteen when she got married. Such views cohere with those Ahadith that claim that at her marriage Ayesha had "good knowledge of Ancient Arabic poetry and genealogy" and "pronounced the fundamental rules of Arabic Islamic ethics.
^ "The Concept of Polygamy and the Prophet's Marriages (Chapter: The Other Wives)". 7 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 June 2019.
^ Ali, Muhammad (1997). Muhammad the Prophet. Ahamadiyya Anjuman Ishaat Islam. s. 150. ISBN 978-0-913321-07-2. 1 January 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Ayatollah Qazvini. "Ayesha married the Prophet when she was young? (In Persian and Arabic)". 26 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 June 2019.
^ A.C. Brown, Jonathan (2014). Misquoting Muhammad: The Challenge and Choices of Interpreting the Prophet's Legacy. Oneworld Publications. ss. 146-47. ISBN 978-1-78074-420-9.
^ "Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk'ün katıldığı, ulusal basında yayın yapan bir TV'nin tartışma programında "Aişe'nin evlilik yaşı" ile ilgili olarak yaptığı açıklama". 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2015.
^ ""Ayşe'nin evlenme yaşıyla ilgili rivayetler tarihi bilgilere terstir" (suleyman-ates.com)". 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2013.
^ "Lisan-ul Arap'a bakıldığı takdirde, Arapçada 11'den 19'a kadar olan sayılar kullanılırken, "birler" hanesi kullanıldığı takdirde "onlar" hanesinin de kastedildiğinin anlaşılmasının gerektiği ifade edilmektedir. (...) Aişe, Arapçayı en edebî konuşan hanımlarından biridir. Arapçadaki bu özelliği kullanarak 6 ve 9 yaşla, 16 ve 19 yaşı kastettiği anlaşılmalıdır." Ahmet Tekin ile Röportaj: Asrı Saadette Kadın Olmak ve Aişe'nin Evlilik Yaşı 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Mustafa İslamoğlu da konuyu Arapça belagat kurallarına göre açıklamaktadır. Mustafa İslamoğlu, Hz.Aişenin evlenme yaşı 23 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "FÂTIMA - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
^ Cyril Glasse, Huston Smith, 'New Encyclopedia of Islam'. Rowman Altamira Press. (2003) s. 407. ISBN 978-0759101890, ISBN 0759101892
^ Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi (2011). Hak Dini Kur'an Dili. 4. İstanbul: Hisar Yayınevi. s. 141. ISBN 9789757422174.
^ Dini Kavramlar Sözlüğü. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 2010. ISBN 9789751936837. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013. ^{[ölü/kırık bağlantı]} T.C. Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı-Dini Kavramlar Sözlüğü
^ ^a ^b "ÜMMÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
^ Buhârî, Bed'u'l-vahy, 3
^ "KUR'AN - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2013.
^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2013.
^ Kur'an, Nahl Suresi, 13. ayet
^ T. W. Arnold (Haziran 1919). "An Indian Picture of Muhammad and His Companions". The Burlington Magazine for Connoisseurs, Vol. 34, No. 195. ss. 249-252. JSTOR 860736.
^ Jonathan Bloom; Sheila Blair (1997). Islamic Arts. London: Phaidon. s. 202.
^ What Everyone Needs to Know about Islam, John L. Esposito - 2011 p. 14; for hadith see Sahih al-Bukhari, Hadith: 7.834, 7.838, 7.840, 7.844, 7.846
^ Gruber (2005), pp. 239, 247–253
^ Brendan January (1 Şubat 2009). The Arab Conquests of the Middle East. Twenty-First Century Books. s. 34. ISBN 978-0-8225-8744-6. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2011.
^ Omid Safi (2 Kasım 2010). Memories of Muhammad: Why the Prophet Matters. HarperCollins. s. 171. ISBN 978-0-06-123135-3. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2011.
^ Christiane Gruber: Images of the Prophet In and Out of Modernity: The Curious Case of a 2008 Mural in Tehran 21 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in Christiane Gruber; Sune Haugbolle (17 Temmuz 2013). Visual Culture in the Modern Middle East: Rhetoric of the Image. Indiana University Press. ss. 3-31. ISBN 978-0-253-00894-7. See also 17 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. and 9 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ Arnold, Thomas W. (2 Şubat 2011) . Painting in Islam, a Study of the Place of Pictorial Art in Muslim Culture. Gorgias Press LLC. ss. 91-9. ISBN 978-1-931956-91-8.
^ ^a ^b Dirk van der Plas (1987). Effigies dei: essays on the history of religions. BRILL. s. 124. ISBN 978-90-04-08655-5. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2011.
^ ^a ^b Ernst, Carl W. (Ağustos 2004). Following Muhammad: Rethinking Islam in the Contemporary World. UNC Press Books. ss. 78-79. ISBN 978-0-8078-5577-5. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2011.
^ Devotion in pictures: Muslim popular iconography – Introduction to the exhibition, Bergen Üniversitesi
^ ^a ^b Bakker, Freek L. (2009). The Challenge of the Silver Screen: An Analysis of the Cinematic Portraits of Jesus, Rama, Buddha and Muhammad (İngilizce). BRILL. ISBN 978-90-04-16861-9.
^ Gruber, Christiane. ""Between Logos (Kalima) and Light (Nur): Representations of the Prophet Muhammad in Islamic Painting"".
^ ^a ^b ^c ^d Elverskog, Johan (2010). Buddhism and Islam on the Silk Road. Internet Archive. Philadelphia : University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-4237-9.
^ Gruber, Christiane (2012). "When Nubuvvat Encounters Valāyat: Safavid Paintings of the Prophet Mohammad's Mi'rāj, c. 1500–50". The Art and Material Culture of Iranian Shi’ism.
^ Edwards, Elizabeth; Bhaumik, Kaushik (Kasım 2008). Visual Sense: A Cultural Reader (İngilizce). Berg Publishers. ISBN 978-1-84520-741-0.
^ Ruggles, D. Fairchild (25 Nisan 2011). Islamic Art and Visual Culture: An Anthology of Sources (İngilizce). Wiley. ISBN 978-1-4051-5401-7.
^ ^a ^b ""Why Islam does (not) ban images of the Prophet"". 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022.
^ ^a ^b Gruber, Christiane; Colby, Frederick S. (Şubat 2010). The Prophet's Ascension: Cross-Cultural Encounters with the Islamic Mi'raj Tales (İngilizce). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-35361-0.
^ "Ottomans : religious painting". 28 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016.
^ Ibn Sa'd – Kitabh al-Tabaqat al-Kabir, as translated by S. Moinul and H.K. Ghazanfar, Kitab Bhavan, New Delhi, n.d
^ Sünen-i Tirmizi Tercümesi, Çeviren: Osman Zeki Mollamehmetoğlu, Yunus Emre Yayınevi, İstanbul, 4.cilt, s. 201
^ Huccetü'l İslam İmam Gazali, İhya'u Ulum'id-din, 2. cilt, Çeviri: Dr. Sıtkı Gülle, Huzur Yayınevi, İstanbul 1998, s. 820
^ "Peygamber Efendimiz'in Saçları Nasıldı?". İsmailağa Câmiası Resmî İnternet Sitesi. 13 Mart 2017. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
^ "Hz. Muhammed (asv) saçlarını örmüş müdür? » Sorularla İslamiyet". Sorularla İslamiyet. 30 Temmuz 2009. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
^ Farah 1994. s. 135.
^ Esposito 1998. s. 12.
^ "İslam Tarihi, Öğretimi ve Uygulamaları". 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2022.
^ Muʿd̲j̲iza. İslam Ansiklopedisi. AJ Wensick.
^ Mucizeler. Kuran Ansiklopedisi. Denis Gril.
^ Ay. Kuran Ansiklopedisi. Daniel Martin Varisco.
^ "A Restatement of the History of Islam and Muslims". www.al-islam.org (İngilizce). 10 Kasım 2013. 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
^ Muhammed. Encyclopedia Britannica. s. 9.
^ Stetkevych, Suzanne Pinckney (2010). The Mantle Odes: Arabic Praise Poems to the Prophet Muhammad (İngilizce). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-35487-7.
^ Muhammed. Seyyed Hossein Nasr. Encyclopedia Britannica. s. 13.
^ Ann Goldman, Richard Hain, Stephen Liben 2006. s. 212.
^ Fikh. İslam Ansiklopedisi. J. Schacht.
^ Muhammed. Encyclopedia Britannica. s. 11-12.
^ Kaegi, Walter Emil (Haziran 1969). "Initial Byzantine Reactions to the Arab Conquest". Church History (İngilizce). 38 (2): 139-149. doi:10.2307/3162702. ISSN 0009-6407.
^ K. Hitti, Philip (1970). History of the Arabs. 10. s. 112.
^ W. Wright, Catalogue Of Syriac Manuscripts In The British Museum Acquired Since The Year 1838, 1872, Part III, Printed by order of the Trustees: London, No. DCCCCXIII, pp. 1040-1041.
^ A. Palmer (with contributions from S. P. Brock and R. G. Hoyland), The Seventh Century In The West-Syrian Chronicles Including Two Seventh-Century Syriac Apocalyptic Texts, 1993, op. cit., p. 19, note 119; Also see R. G. Hoyland, Seeing Islam As Others Saw It: A Survey And Evaluation Of Christian, Jewish And Zoroastrian Writings On Early Islam, 1997, op. cit., p. 120, note 14.
^ W. Wright, Catalogue Of Syriac Manuscripts In The British Museum Acquired Since The Year 1838, 1870, Part I, Printed by order of the Trustees: London, No. XCIV, pp. 65-66. This book has been recently republished in 2002 by Gorgias Press.
^ Th. Nöldeke, “Zur Geschichte Der Araber Im 1, Jahrh. d.H. Aus Syrischen Quellen”, Zeitschrift Der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 1876, op. cit., pp. 79-82.
^ ^a ^b Buhl, F.; Welch, A.T. (1993). "Muḥammad". Encyclopaedia of Islam. 7 (2nd ed.). Brill. pp. 360–376. ISBN 978-90-04-09419-2.
^ Brockopp, Jonathan E (2010). The Cambridge Companion to Muḥammad. New York: Cambridge UP. pp. 240–42. ISBN 978-0-521-71372-6
^ Talk Of Napoleon At St. Helena (1903), pp. 279–80
^ ^a ^b Lev Tolstoy, Hz. Muhammed (Ünlü Rus yazarın İslam peygamberi ile ilgili kayıp risalesi), Öteki Adam Yayınları, 2013.
^ ^a ^b Watt, W. Montgomery (1961). Muhammad : prophet and statesman. Londra. ISBN 0-19-881078-4. OCLC 6796252.
^ "Muhammad". New World Encyclopedia. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
^ Watt, The Cambridge History of Islam, sf. 37
^ Lewis, Bernard (1993). The Arabs in history. Sixth edition. Oxford. s. 45. ISBN 1-4237-5741-6. OCLC 64584093. 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
^ Smith, Peter, November 27- (2000). A concise encyclopedia of the Baha'i faith. Oxford: Oneworld. s. 251. ISBN 1-85168-184-1. OCLC 42912735. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
^ "A Bahá'í Approach to the Claim of Finality in Islam". bahai-library.com (İngilizce). 19 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
^ The Jews of Arab lands : a history and source book. 1st ed. Norman A. Stillman, Mazal Holocaust Collection. Philadelphia: Jewish Publication Society of America. 1979. s. 236. ISBN 0-8276-0116-6. OCLC 5195353. 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.

^ ^a ^b

“	The Jews could not let pass unchallenged the way in which the Koran appropriated Biblical accounts and personages; for instance, its making Abraham an Arab and the founder of the Ka'bah at Mecca. The prophet, who looked upon every evident correction of his gospel as an attack upon his own reputation, brooked no contradiction, and unhesitatingly threw down the gauntlet to the Jews. Numerous passages in the Koran show how he gradually went from slight thrusts to malicious vituperations and brutal attacks on the customs and beliefs of the Jews. When they justified themselves by referring to the Bible, Muhammad, who had taken nothing therefrom at first hand, accused them of intentionally concealing its true meaning or of entirely misunderstanding it, and taunted them with being "asses who carry books" (sura lxii. 5). The increasing bitterness of this vituperation, which was similarly directed against the less numerous Christians of Medina, indicated that in time Muhammad would not hesitate to proceed to actual hostilities. The outbreak of the latter was deferred by the fact that the hatred of the prophet was turned more forcibly in another direction, namely, against the people of Mecca, whose earlier refusal of Islam and whose attitude toward the community appeared to him at Medina as a personal insult which constituted a sufficient cause for war.	„
—Richard Gottheil, Mary W. Montgomery, Hubert Grimme, "Mohammed" (1906), Yahudi Ansiklopedisi, Kopelman Vakfı.

^ Warraq, Ibn (3 Haziran 2010). Defending the West: A Critique of Edward Said's Orientalism (İngilizce). Prometheus Books. s. 255. ISBN 978-1-61592-020-4. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
^ M.D, Andrew G. Bostom (29 Kasım 2011). Legacy of Islamic Antisemitism: From Sacred Texts to Solemn History (İngilizce). Prometheus Books. s. 21. ISBN 978-1-61592-011-2. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Quinn, Frederick (2008). The sum of all heresies : the image of Islam in Western thought. Oxford: Oxford University Press. ss. 17-54. ISBN 978-0-19-532563-8. OCLC 86038323.
^ ^a ^b ^c Goddard, Hugh (2000). A history of Christian-Muslim relations. Chicago, Ill.: New Amsterdam Books. s. 34-41. ISBN 1-56663-340-0. OCLC 44173008.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Curtis, Michael (2009). Orientalism and Islam : European thinkers on Oriental despotism in the Middle East and India. Cambridge. s. 31. ISBN 978-0-511-57873-1. OCLC 667034000.
^ İoannis, De Haeresibus. Bkz. Migne, Patrologia Graeca, Cilt 94, 1864, f. 763-73
^ ^a ^b The encyclopaedia of Islam. New edition. H. A. R. Gibb, P. J. Bearman. Leiden: Brill. 1960-2009. s. 360-376. ISBN 90-04-16121-X. OCLC 399624. 25 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
^ ^a ^b Cimino, Richard (Aralık 2005). ""No God in Common:" American Evangelical Discourse on Islam after 9/11". Review of Religious Research. 47 (2): 162. doi:10.2307/3512048. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
^ ^a ^b Dobbins, Mike (13 Nisan 2015). "The Critics of Islam Were Right: An Apology to Ayaan Hirsi Ali, Sam Harris, Bill Maher and Other So-Called Islamophobes". The Christian Post. 10 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ ^a ^b Akyol, Mustafa (13 Ocak 2015). "Islam's Problem With Blasphemy". The New York Times. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ ^a ^b Cornwell, Rupert (10 Nisan 2015). "Ayaan Hirsi Ali: Islam's most devastating critic". The Independent. 27 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ ^a ^b The quest for the historical Muhammad. Ibn Warraq. Amherst, N.Y.: Prometheus Books. 2000. ISBN 1-57392-787-2. OCLC 42718277.
^ ^a ^b Spencer, Robert (2006). The truth about Muhammad : founder of the world's most intolerant religion. Washington, DC: Regnery Pub. ISBN 978-1-59698-028-0. OCLC 71146374.
^ Gordon, Murray (1989). Slavery in the Arab world. 1st American ed. New York: New Amsterdam. ss. 18-47. ISBN 0-941533-30-1. OCLC 18876065.
^ Slaves and slavery in Muslim Africa. John Ralph Willis. London, England: F. Cass. 1985. ss. 3-26. ISBN 0-7146-3201-5. OCLC 10302127.
^ Slaves and slavery in Muslim Africa. John Ralph Willis. London, England: F. Cass. 1985. ss. vii-xi. ISBN 0-7146-3201-5. OCLC 10302127.

^ ^a ^b

“	During the twenty-five years of his union with Ḥadijah Muhammad had no other wife; but scarcely two months had elapsed after her death (619) when he married Sauda, the widow of Sakran, who, with her husband, had become an early convert to Islam and who was one of the emigrants to Abyssinia. At about the same time Muhammad contracted an engagement with 'A'ishah, the six-year-old daughter of Abu Bakr, and married her shortly after his arrival at Medina. 'A'ishah was the only one of his wives who had not been previously married; and she remained his favorite to the end. In his married life, as well as in his religious life, a change seems to have come over Muhammad after his removal to Medina. In the space of ten years he took twelve or thirteen wives and had several concubines: even the faithful were scandalized, and the prophet had to resort to alleged special revelations from God to justify his conduct. Such was the case when he wished to marry Zainab, the wife of his adopted son Zaid.	„
—Richard Gottheil, Mary W. Montgomery, Hubert Grimme, "Mohammed" (1906), Yahudi Ansiklopedisi, Kopelman Vakfı.

^ Ṭabarī,?-923; طبري,?-923 (1997). The victory of Islam. Michael Fishbein. Albany: State University of New York Press. ss. 35-36. ISBN 0-7914-3149-5. OCLC 35222986.
^ Sünen-i Ebu Davud, 14:2665
^ Sünen-i Ebu Davud, 38:4390
^ Sahih-i Buhari, 4:52:280
^ Watt, W. Montgomery (Temmuz 1952). "The Condemnation of the Jews of Band Qurayzah". The Muslim World (İngilizce). 42 (3): 160-171. doi:10.1111/j.1478-1913.1952.tb02149.x. ISSN 0027-4909.
^ Rahman al-Mubarakpuri, Saifur (2005). The Sealed Nectar. Darussalam Publications. ss. 201-05. ISBN 9798694145923. They numbered 600 or 700—the largest estimate says they were between 800 and 900.
^ Spellberg, Denise A. (1994). Politics, gender, and the Islamic past : the Legacy of ʻAʼisha bint Abi Bakr. New York: Columbia University Press. ss. 39-40. ISBN 0-231-07998-2. OCLC 30666482.
^ TRHaber. "TRHaber - Çağrı filmi konusu ne, oyuncuları kimler? Çağrı filmi nerede çekildi?". 30 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.
^ "Çağrı". Beyazperde. 1 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.
^ ^a ^b ^ Türkiye Söyleşileri 2, Mustafa Akkad ile Söyleşi, Küre Yayınları
^ ^a ^b "Peygamberin Yüzü Tartışmalarıyla Vizyona Giren Çağrı'ya Rakip Hz.Muhammed Filmi". Onedio. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021.
^ "Hz. Muhammed: Allah'ın Elçisi Konusu Nedir? Hz. Muhammed: Allah'ın Elçisi Filmi Oyuncuları Kimlerdir?". Onedio. 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.
^ "Filmimi Seyretmeden Yasakladılar!". filmarasidergisi.com. Film Arası Dergisi. 16 Ekim 2016. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2016. Film Arası Dergisi’ne konuşan dünyaca ünlü İranlı Yönetmen Mecid Mecidi, Suudi ve Mısırlı alimlerin ‘Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi’ filmini seyretmeden yasak fetvası verdiklerini söyledi.
^ Şafak, Yeni (3 Aralık 2014). "Mecidi'nin 'Hz Muhammed' filmine büyük tepki". Yeni Şafak. 10 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.
^ "Mecid Mecidi Muhammed: Allah'ın Elçisi Filmini Habertürk TV'ye Anlattı". YouTube. 9 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.
^ Michael H. Hart, The 100: A Ranking of the Most Influential Persons in History'' (Dünya Tarihine Yön Vermiş En Etkin 100), 1978.
^ ^a ^b W. Montgomery Watt, Hz. Muhammed Mekke'de, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları No: 175, Ankara, 1986.
^ ^a ^b "Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'in (asv) kronolojik hayatı kısaca nasıldır? » Sorularla İslamiyet". Sorularla İslamiyet. 17 Kasım 2009. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
^ ^a ^b "Diyanet Dergi | Diyanet - Aylık Dergi - Aile - Çocuk - İlmi Dergi - Bülten". dergi.diyanet.gov.tr. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
^ ^a ^b "Hz. Peygamber Devri Kronolojisi". Hz. Muhammed (sav) - Son Peygamber. 3 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.

Bibliyografi

Yücel, İrfan (2012). Peygamberimizin Hayatı (PDF). İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. ISBN 9789751901880. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2013. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
Ahmed, Leila (Yaz 1986). "Women and the Advent of Islam". Signs. 11 (4). ss. 665-91. doi:10.1086/494271.
Ali, Muhammad Mohar (1997). The Biography of the Prophet and the Orientalists. King Fahd Complex for the Printing of the Holy Qur'an. ISBN 9960-770-68-0. 6 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013.
Wijdan, Ali (23–28 Ağustos 1999). "From the Literal to the Spiritual: The Development of Prophet Muhammad's Portrayal from 13th century Ilkhanid Miniatures to 17th century Ottoman Art" (PDF). Proceedings of the 11th International Congress of Turkish Art, 7. Utrecht, The Netherlands eds. M. Kiel, N. Landman, and H. Theunissen. ss. 1-24. 3 Aralık 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013.
Armstrong, Karen (1992). Muhammad: A Biography of the Prophet. Harpercollins. ISBN 0-06-250886-5.
Awde, Nicholas (2000). Women in Islam: An Anthology from the Quran and Hadith. Routledge. ISBN 0-7007-1012-4.
Ballard, Harold Wayne (2002). A Journey of Faith: An Introduction to Christianity. Mercer University Press. ISBN 0-86554-746-7.
Barlas, Asma (2002). Believing Women in Islam. University of Texas Press. ISBN 0-292-70904-8.
Bogle, Emory C. (1998). Islam: Origin and Belief. Texas University Press. ISBN 0-292-70862-9.
Brown, Daniel (2003). A New Introduction to Islam. Blackwell Publishing Professional. ISBN 978-0-631-21604-9.
Bullough, Vern L (1998). The Subordinated Sex: A History of Attitudes Toward Women. University of Georgia Press. ISBN 978-0-8203-2369-5.
Cohen, Mark R. (1995). Under Crescent and Cross (Reissue bas.). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-01082-3.
Dakake, Maria Massi (2008). The Charismatic Community: Shi'ite Identity in Early Islam. SUNY Press. ISBN 0-7914-7033-4.
Donner, Fred (1998). Narratives of Islamic Origins: The Beginnings of Islamic Historical Writing. Darwin Press. ISBN 0-87850-127-4.
Endress, Gerhard (2003). Islam. New Age Books. ISBN 978-81-7822-156-4.
Ernst, Carl (2004). Following Muhammad: Rethinking Islam in the Contemporary World. University of North Carolina Press. ISBN 0-8078-5577-4.
Esposito, John (1998). Islam: The Straight Path. Oxford University Press. ISBN 0-19-511233-4.
Esposito, John (1999). The Islamic Threat: Myth Or Reality?. Oxford University Press. ISBN 0-19-513076-6.
Esposito, John (2002). What Everyone Needs to Know About Islam. Oxford University Press. ISBN 0-19-515713-3.
Farah, Caesar (1994). Islam: Beliefs and Observances (5th bas.). Barron's Educational Series. ISBN 978-0-8120-1853-0.
Glubb, John Bagot (1970 (reprint 2002)). The Life and Times of Muhammad. Hodder & Stoughton. ISBN 0-8154-1176-6. Tarih değerini gözden geçirin: |yıl= (yardım)
Goldman, Elizabeth (1995). Believers: spiritual leaders of the world. Oxford University Press. ISBN 0-19-508240-0.
Goldman, Ann (2006). Oxford Textbook of Palliative Care for Children. Oxford University Press. ISBN 0-19-852653-9.
Haaren, John Henry (1904). Famous Men of the Middle Ages. University Publishing Company. ISBN 1-882514-05-X.
Al-Hibri, Azizah Y. (2003). "An Islamic Perspective on Domestic Violence". 27 Fordham International Law Journal 195.
Holt, P. M. (1977). The Cambridge History of Islam (Paperback). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-29135-4.
Hourani, Albert (2003). A History of the Arab Peoples. Belknap Press; Revised edition. ISBN 978-0-674-01017-8.
ibn Isa, Muhammad (Imam Tirmidhi) (2011). Syama'il Muhammadiyah: KeanggunanMu Ya Rasulullah (Hardcover) (Arapça). Malaysia: PTS Islamika Sdn. Bhd. s. 388. ISBN 978-967-3-66064-3.
Ishaq, Ibn (2002). The Life of Muhammad: A Translation of Ibn Ishaq's Sirat Rasul Allah. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-636033-1.
Jacobs, Louis (1995). The Jewish Religion: A Companion. Oxford University Press. ISBN 0-19-826463-1.
Kelsay, John (1993). Islam and War: A Study in Comparative Ethics. Westminster John Knox Press. ISBN 0-664-25302-4.
Khan, Majid Ali (1998). Muhammad The Final Messenger. Islamic Book Service, New Delhi, 110002 (India). ISBN 81-85738-25-4.
Kochler, Hans (1982). Concept of Monotheism in Islam & Christianity. I.P.O. ISBN 3-7003-0339-4.
Lapidus, Ira (2002). A History of Islamic Societies (2nd bas.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77933-3.
Larsson, Göran (2003). Ibn Garcia's Shu'Ubiyya Letter: Ethnic and Theological Tensions in Medieval Al-Andalus. Brill Academic Publishers. ISBN 90-04-12740-2.
Lewis, Bernard (1993, 2002). The Arabs in History. Oxford University Press. ISBN 0-19-280310-7. Tarih değerini gözden geçirin: |yıl= (yardım)
Lewis, Bernard (1992). Race and Slavery in the Middle East: An Historical Enquiry (Reprint bas.). Oxford University Press, USA. ISBN 978-0-19-505326-5.
Lewis, Bernard (21 Ocak 1998). "Islamic Revolution". The New York Review of Books. 8 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013.
Lings, Martin (1983). Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources. Islamic Texts Society. ISBN 978-0-946621-33-0. US edn. by Inner Traditions International, Ltd.
Madelung, Wilferd (1997). The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge University Press. ISBN 0-521-64696-0.
Momen, Moojan (1985). An Introduction to Shi'i Islam: The History and Doctrines of Twelver Shiʻism. Yale University Press. ISBN 0-300-03531-4.
Neusner, Jacob (2003). God's Rule: The Politics of World Religions. Georgetown University Press. ISBN 0-87840-910-6.
Nigosian, S. A. (2004). Islam:Its History, Teaching, and Practices. Indiana University Press. ISBN 0-253-21627-3.
Ordoni, Abu Muhammad (1992). Fatima the Gracious. Ansariyan Publications. ISBN B000BWQ7N6 |isbn= değerini kontrol edin: invalid character (yardım).
Peters, Francis Edward (2003). Islam: A Guide for Jews and Christians. Princeton University Press. ISBN 0-691-11553-2.
Peters, Francis Edward (2003b). The Monotheists: Jews, Christians, and Muslims in Conflict and Competition. Princeton University Press. ISBN 0-691-11461-7. ASIN: B0012385Z6.
Peters, Francis Edward (1994). Muhammad and the Origins of Islam. SUNY Press. ISBN 0-7914-1876-6.
Peters, F. E. (1991). "The Quest of the Historical Muhammad". International Journal of Middle East Studies. 23 (3). ss. 291-315. doi:10.1017/S0020743800056312.
Peterson, Daniel (2007). Muhammad, Prophet of God. Wm. B. Eerdmans Publishing Company. ISBN 0-8028-0754-2.
Malik, Fazlurrahman (1979). Islam. University of Chicago Press. ISBN 0-226-70281-2.
Ramadan, Tariq (2007). In the Footsteps of the Prophet: Lessons from the Life of Muhammad. Oxford University Press. ISBN 0-19-530880-8.
Razwi, Ali Asgher (1997). A Restatement of the History of Islam and Muslims. World Federation of K S I Muslim Communities Islamic Centre. ISBN 0-9509879-1-3.
Reeves, Minou (2003). Muhammad in Europe: A Thousand Years of Western Myth-Making. NYU Press. ISBN 978-0-8147-7564-6.
Robinson, David (2004). Muslim Societies in African History. Cambridge University Press. ISBN 0-521-82627-6.
Rodinson, Maxime (2002). Muhammad: Prophet of Islam. Tauris Parke Paperbacks. ISBN 1-86064-827-4.
Rue, Loyal (2005). Religion Is Not about God: How Spiritual Traditions Nurture Our Biological. Rutgers. ISBN 0-8135-3955-2.
Serin, Muhittin (1998). Hattat Aziz Efendi. Istanbul. ISBN 975-7663-03-4, OCLC 51718704 |isbn= değerini kontrol edin: invalid character (yardım).
Sikand, Yoginder (2004). Muslims in India since 1947: Islamic perspectives on inter-faith relations. Londra: RoutledgeCurzon. ISBN 0-415-31486-0.
Tabatabae, Sayyid Mohammad Hosayn. AL-MIZAN:AN EXEGESIS OF THE QUR'AN, translation by S. Saeed Rizvi. WOFIS. ISBN 964-6521-14-2.
Teed, Peter (1992). A Dictionary of Twentieth Century History. Oxford University Press. ISBN 0-19-211676-2.
Turner, Colin (2005). Islam: The Basics. Routledge. ISBN 0-415-34106-X.
Watt, W. Montgomery (1961). Muhammad: Prophet and Statesman. Oxford University Press. ISBN 0-19-881078-4. (New edition 1974)
Watt, W. Montgomery (1956). Muhammad at Medina. Oxford University Press. ISBN 0-19-577307-1.
Watt, W. Montgomery (1953). Muhammad at Mecca. Oxford University Press. ISBN 0-19-577277-6. ASIN: B000IUA52A.
Weil, Gustav; Sanders, Frank K.; Dunning, Harry W. (1895). "An Introduction to the Quran". The Biblical World. 5 (3). The University of Chicago Press. ss. 181-191. doi:10.1086/471621. JSTOR 3135387.
Brockopp, Jonathan E., (Ed.) (2010). The Cambridge companion to Muhammad. Cambridge Companions to Religion. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-71372-6.
Weil, Gustav (1895). "An Introduction to the Quran II". The Biblical World. 5 (4). The University of Chicago Press. ss. 273-286. doi:10.1086/471639. JSTOR 3135160.

Ansiklopediler

William H. McNeill, Jerry H. Bentley, David Christian, (Ed.) (2005). Berkshire Encyclopedia of World History. Berkshire Publishing Group. ISBN 978-0-9743091-0-1.
Richard C. Martin, Said Amir Arjomand, Marcia Hermansen, Abdulkader Tayob, Rochelle Davis, John Obert Voll, (Ed.) (2003). Encyclopedia of Islam & the Muslim World. MacMillan Reference Books. ISBN 978-0-02-865603-8.
P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel, W. P. Heinrichs ((Ed.)). Encyclopaedia of Islam Online. Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912.
Lindsay Jones, (Ed.) (2005). Encyclopedia of Religion (2nd bas.). MacMillan Reference Books. ISBN 978-0-02-865733-2.
Jane Dammen McAuliffe, (Ed.) (2005). Encyclopedia of the Qur'an. Brill Academic Publishers. ISBN 978-90-04-12356-4.
Encyclopedia of World History. Oxford University Press. 1998. ISBN 0-19-860223-5.
The New Encyclopædia Britannica (Rev bas.). Encyclopædia Britannica, Incorporated. 2005. ISBN 978-1-59339-236-9.

Konuyla ilgili yayınlar

Kitaplar

Berg, Herbert, (Ed.) (2003). Method and Theory in the Study of Islamic Origins. E. J. Brill. ISBN 978-90-04-12602-2.
Cook, Michael (1983). Muhammad. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-287605-8.
Guillaume, Alfred (1955). The Life of Muhammad: A translation of Ibn Ishaq's Sirat Rasul Allah. Oxford University Press. ISBN 0-19-636033-1.
Hamidullah, Muhammad (1998). The Life and Work of the Prophet of Islam. Islamabad: Islamic Research Institute. ISBN 978-969-8413-00-2.
Motzki, Harald, (Ed.) (2000). The Biography of Muhammad: The Issue of the Sources – Islamic History and Civilization: Studies and Texts, Vol. 32. Brill. ISBN 978-90-04-11513-2.
Musa, A.Y. Hadith as Scripture: Discussions on The Authority Of Prophetic Traditions in Islam, New York: Palgrave, 2008
Rubin, Uri (1995). The Eye of the Beholder: The Life of Muhammad as Viewed by the Early Muslims (A Textual Analysis). Darwin Press. ISBN 978-0-87850-110-6.
Schimmel, Annemarie (1985). And Muhammad is His Messenger: The Veneration of the Prophet in Islamic Piety. The University of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-4128-0.

Çevrimiçi

The Oxford Encyclopedia of the Islamic World'de Muḥammad 11 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ahmad S. Moussalli, Gordon D. Newby ve Ahmad Moussalli
Encyclopædia Britannica Online'da Muhammad: Prophet of Islam 19 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Nicolai Sinai ve W. Montgomery Watt

Dış bağlantılar

Vikipedi'nin kardeş projelerinden Muhammed hakkında daha fazla bilgi edinin
	Commons'ta dosyalar
	Vikisöz'de alıntılar
	Vikikaynak'ta belgeler
	Vikiveri'de veri

Curlie'de Muhammed (DMOZ tabanlı)

[6] Tam adı: Ebû’l-Kâsım Muhammed ibn-i ʿAbd Allâh ibn-i ʿAbd’ûl-Muttâlib ibn-i Hâşim ibn-i ʿAbd Menâf El Kureyşî (Arapça: ابو القاسم محمد ابن عبد الله ابن عبد المطلب ابن هاشم), Arapça telaffuz: .

[7] Elizabeth Goldman, "Believers", s. 68, Dominant İslam anlayışı Muhammed'in ölüm tarihi olarak 8 Haziran 632'yi kabul etmektedir. Çoğu erken dönem, çoğunlukla Müslüman olmayan anlayış, Muhammed'in Filistin'in Fethi sırasında hâlâ hayatta olduğunu belirtiyor. Bkz. Stephen J. Shoemaker,The Death of a Prophet: The End of Muhammad's Life and the Beginnings of Islam, University of Pennsylvania Press, 2011.

[8] Muhammed'in peygamber olduğuna inanan, "son peygamber" olduğuna ise inanmayan din ve hareketler vardır:
Bahâîlik, Muhammed'i birtakım peygamberler veya "Tanrı'nın Tezahürleri"nden biri olarak sayar, ancak Bahaullah'ın tebliğ ettiklerinin onunkileri neshettiğini kabul eder. (Kaynak: Smith, Peter (2000). A concise encyclopedia of the Bahá'í Faith. Oxford: Oneworld Publications. s. 251)

Ahmedilik, Muhammed'in son kural koyan peygamber olduğunu kabul eder ancak son peygamber unvanını reddeder. Bakınız:
Simon Ross Valentine (2008). Islam and the Ahmadiyya Jama'at: History, Belief, Practice. Columbia University Press. s. 134. ISBN 978-1-85065-916-7.

"Finality of Prophethood". alislam.org. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.

İslam Milleti, Elijah Muhammed'i de peygamber olarak kabul eder. (Kaynak: African American Religious Leaders – s. 76, Jim Haskins, Kathleen Benson – 2008)

Uluslararası Birleşik Teslimiyetçiler, Reşad Halife'yi de peygamber olarak kabul eder. (Kaynak: Daniel Pipes, Miniatures: Views of Islamic and Middle Eastern Politics, s. 98 - 2004)

[4] Bahâîlik, Muhammed'i birtakım peygamberler veya "Tanrı'nın Tezahürleri"nden biri olarak sayar, ancak Bahaullah'ın tebliğ ettiklerinin onunkileri neshettiğini kabul eder. (Kaynak: Smith, Peter (2000). A concise encyclopedia of the Bahá'í Faith. Oxford: Oneworld Publications. s. 251)

[5] Ahmedilik, Muhammed'in son kural koyan peygamber olduğunu kabul eder ancak son peygamber unvanını reddeder. Bakınız:
Simon Ross Valentine (2008). Islam and the Ahmadiyya Jama'at: History, Belief, Practice. Columbia University Press. s. 134. ISBN 978-1-85065-916-7.

"Finality of Prophethood". alislam.org. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.

[6] Simon Ross Valentine (2008). Islam and the Ahmadiyya Jama'at: History, Belief, Practice. Columbia University Press. s. 134. ISBN 978-1-85065-916-7.

[7] "Finality of Prophethood". alislam.org. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.

[8] İslam Milleti, Elijah Muhammed'i de peygamber olarak kabul eder. (Kaynak: African American Religious Leaders – s. 76, Jim Haskins, Kathleen Benson – 2008)

[9] Uluslararası Birleşik Teslimiyetçiler, Reşad Halife'yi de peygamber olarak kabul eder. (Kaynak: Daniel Pipes, Miniatures: Views of Islamic and Middle Eastern Politics, s. 98 - 2004)

[9] Kur'an, İslam'dan bahsederken her zaman Arapçada "yol" anlamını taşıyan dîn sözcüğünü kullanır.

[335] Muhammed'in doğum tarihi olarak 569 ve 571 yılları da alternatif olarak sunulmaktadır.

[1] Shaddel, Mehdy (1 Ocak 2022). "Periodisation and the futūḥ: Making Sense of Muḥammad's Leadership of the Conquests in Non-Muslim Sources". Arabica. 69 (1-2): 96. ISSN 0570-5398. 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022.

[death-cause-2] F. Buhl, A.T. Welch (1993). "Muhammad". P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs (Ed.). Encyclopaedia of Islam. 7 (2nd bas.). Brill. s. 374.

[Michael_H._Hart_2009-3] Michael H. Hart, The 100: A Ranking of the Most Influential Persons in History (Dünyaya Yön Veren En Etkin 100), Neden? Kitap, 2009.

[ReferenceD-4] “HZ.PEYGAMBER’İN SASANİ VE BİZANS’I HEDEF GÖSTERMESİ”, Ömer CİDE.

[5] Ahmed Cevdet Paşa, Son Peygamber Hz. Muhammed, Milli Gençlik Vakfı & Anadolu Gençlik Derneği, Ankara, 2018. (sayfa:28)

[Peters_2003_9-10] F. E. Peters (2003), s. 9.

[EspositoI-11] Esposito (1998), s. 12; (1999) s. 25; (2002) ss. 4–5

[Al-A'zami2-12] Muhammad Mustafa Al-A'zami (2003), The History of The Qur'anic Text: From Revelation to Compilation: A Comparative Study with the Old and New Testaments, ss. 26–27. UK Islamic Academy. ISBN 978-1872531656.

[ReferenceB-13] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ReferenceB isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[14] "Peygamberimizin İslam'a Davet Mektupları". TRT Haber. 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.

[15] Nur Uğurlu, Hz. Muhammed, Nuh Yayınları. (ISBN : 978-605-5385-08-8 ) (sayfa 230-231)

[16] "Muhammad", Encyclopedia of Islam and the Muslim world

[17] rs.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=75322

[OEIW-18] Alford T. Welch, Ahmad S. Moussalli, Gordon D. Newby (2009). "Muḥammad". John L. Esposito (Ed.). The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. Oxford: Oxford University Press. 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. The Prophet of Islam was a religious, political, and social reformer who gave rise to one of the great civilizations of the world. From a modern, historical perspective, Muḥammad was the founder of Islam. From the perspective of the Islamic faith, he was God's Messenger (rasūl Allāh), called to be a "warner," first to the Arabs and then to all humankind.

[19] "Muhammad | Biography". Encyclopædia Britannica (İngilizce). 9 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2021.

[20] Morgan, Diane (2009). Essential Islam: A Comprehensive Guide to Belief and Practice. s. 101. ISBN 978-0-313-36025-1. 20 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.

[21] "MUHAMMED - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2022.

[61.6-22] Bakara Suresi, 89

[23] Araf Suresi, 157

[24] Nebhânî, Yusuf. Hüccetüllah ale'l-Âlemîn. ss. 108-112.

[25] Halebî, es-Sîretü’l-Halebiye, 1:353

[26] El-Envârü'l-Muhammediyye mine'l-Mevâhibü'l-Ledünniyye, s. 143 (İbn-i Abbas'tan rivayet olunmuştur)

[27] Sasani İmparatorluğu'unda yaşayan Süryani Hristiyanlar tarafından İsa'ya verilen unvanlar, Muhammed'in Yeni Ahit'teki benedictus, ευλογημένος ile eşdeğer olmasıdır. Numismatik bir çalışmada Popp, mhmd (Arapça sesli harfler olmadan yazılır) ile yazılmış, ancak daha sonra yaygın hale gelen rasûlullahtan yoksun, H. 16'ya tarihlenen sikkeler tespit etti. Popp, Pehlevi alfabesinde MHMT ile ve ayrıca bazı durumlarda Hristiyan sembolizmiyle birleştirilmiş olarak kısmen Arap alfabesinde mhmd ile yazılmış Arap-Sasani ve Suriye sikkelerini ekledi. Volker Popp, Bildliche Darstellungen aus der Frühzeit des Islam (IV), in: imprimatur 5+6, 2004;
Volker Popp, Die frühe Islamgeschichte nach inschriftlichen und numismatischen Zeugnissen, in: Karl-Heinz Ohlig (ed.), Die dunklen Anfänge. Neue Forschungen zur Entstehung und frühen Geschichte des Islam, Berlin 2005, pp. 16–123 (here p. 63 ff.)

[28] İbn-i Hişam, Sîre, c.1, s.1-3

[29] İbn Sa’d, Tabakat, c.1, s.55-56

[30] Belâzuri, Ensabü’l-Eşraf, c.1, s.12

[31] Taberî, Tarih, c.2, s.172-180

[32] Kâinatın Efendisi Peygamberimizin Hayatı, Salih Suruç, Nesil Yayınları, sayfa 40, 2013ISBN 978-975-269-894-9

[33] İbn-i Sâd Tabakat c. 1 s. 20, Müslim Sahih c. 7 s. 58

[34] "Arşivlenmiş kopya". 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.

[35] "Arşivlenmiş kopya". 13 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.

[36] "Arşivlenmiş kopya". 1 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.

[37] "Arşivlenmiş kopya". 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.

[38] News of Muḥammad and his contemporaries circulated by word of mouth from the start, vectors for the transit of information not only to subsequent generations of Muslims, but also to non-Muslims https://library.oapen.org/bitstream/id/f65c8b61-d32b-4877-b478-981b6c993321/1005455.pdf 13 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[39] Conrad (June 1987). "Abraha and Muhammad: Some Observations Apropos of Chronology and Literary topoi in the Early Arabic Historical Tradition". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 50 (2): 239. doi:10.1017/S0041977X00049016. 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[AAIIL-40] Hamidullah, Muhammad (Şubat 1969). "The Nasi', the Hijrah Calendar and the Need of Preparing a New Concordance for the Hijrah and Gregorian Eras: Why the Existing Western Concordances are Not to be Relied Upon" (PDF). The Islamic Review & Arab Affairs. ss. 6-12. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.

[abraha-41] *Conrad, Lawrence I. (1987). "Abraha and Muhammad: some observations apropos of chronology and literary topoi in the early Arabic historical tradition1". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 50 (2). ss. 225-40. doi:10.1017/S0041977X00049016. 21 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
Sherrard Beaumont Burnaby (1901). Elements of the Jewish and Muhammadan calendars: with rules and tables and explanatory notes on the Julian and Gregorian calendars. G. Bell. s. 465.

Hamidullah, Muhammad (Şubat 1969). "The Nasi', the Hijrah Calendar and the Need of Preparing a New Concordance for the Hijrah and Gregorian Eras: Why the Existing Western Concordances are Not to be Relied Upon" (PDF). The Islamic Review & Arab Affairs. ss. 6-12. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.

[49] Sherrard Beaumont Burnaby (1901). Elements of the Jewish and Muhammadan calendars: with rules and tables and explanatory notes on the Julian and Gregorian calendars. G. Bell. s. 465.

[50] Hamidullah, Muhammad (Şubat 1969). "The Nasi', the Hijrah Calendar and the Need of Preparing a New Concordance for the Hijrah and Gregorian Eras: Why the Existing Western Concordances are Not to be Relied Upon" (PDF). The Islamic Review & Arab Affairs. ss. 6-12. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.

[PeygHayat-42] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Yücel, İrfan (2012). Peygamberimizin Hayatı (PDF) (21. bas.). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. ss. 7-38. ISBN 9789751901880. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.

[43] ttp://archive.org/details/elementsofjewish00burnuoft

[44] "Cahiliye dönemi Arap takvimi". 17 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2013.

[45] "NESÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.

[:13-46] "MUHAMMED - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.

[47] News of Muḥammad and his contemporaries circulated by word of mouth from the start, vectors for the transit of information not only to subsequent generations of Muslims, but also to non-Muslims https://library.oapen.org/bitstream/id/f65c8b61-d32b-4877-b478-981b6c993321/1005455.pdf 13 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[48] Benzer bir ifade (akışkanlık) "Lawrence Conrad" tarafından kullanılır. Çünkü O'nun incelemelerine göre H. ikinci yüzyıla kadar Peygamber'in doğum tarihiyle ilgili İslami bilimsel görüş, 85 yıllık bir çeşitlilik sergilemişti. "İster sözlü ister yazılı olarak nakledilmiş olsun, herhangi bir tarihsel anlatı geleneğinin istikrarı için kronolojinin çok önemli olduğu varsayımına göre, bu durum ikinci yüzyılda siyer çalışmalarının hala bir akışkanlık halinde olduğunun açık bir göstergesi olarak görülebilir.Conrad (June 1987). "Abraha and Muhammad: Some Observations Apropos of Chronology and Literary topoi in the Early Arabic Historical Tradition". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 50 (2): 239. doi:10.1017/S0041977X00049016. 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[donner-49] Fred M. Donner (31 Ocak 2019). Islam's Origins: Myth and Material Evidence. American Academy in Berlin (3 Nisan 2019 tarihinde yayınlandı). Erişim tarihi: 23 Eylül 2021 – YouTube vasıtasıyla.

[50] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.

[51] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.

[52] "Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2021.

[53] "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020.

[54] "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021.

[55] "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021.

[56] "Arşivlenmiş kopya". 23 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021.

[57] "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021.

[Britannica-58] Nasr, Seyyed Hossein (2007). "Qurʾān". Encyclopædia Britannica Online. Erişim tarihi: 24 Eylül 2013.

[Bennett1998a-59] Clinton Bennett (1998). In search of Muhammad. Continuum International Publishing Group. ss. 18-19. ISBN 978-0-304-70401-9. 12 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2017.

[Peters1994-60] Francis E. Peters (1994). Muhammad and the origins of Islam. SUNY Press. s. 261. ISBN 978-0-7914-1876-5. 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2017.

[LivRlgP338-61] Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths, Mary Pat Fisher, 1997, s. 338, I.B. Tauris Publishers.

[62] "Arşivlenmiş kopya". 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021.

[63] Watt (1953), ss. 16-18.

[Rue-64] Loyal Rue, Religion Is Not about God: How Spiritual Traditions Nurture Our Biological, 2005, s. 224.

[Esposito4-65] John Esposito, Islam, Expanded edition, Oxford University Press, s. 4-5.

[Muhammad-Mecca-12-66] Watt (1953), ss. 1-2.

[67] Johnson, Scott Fitzgerald; Johnson, Scott (October 2012). The Oxford Handbook of Late Antiquity (İngilizce). OUP USA. ss. 286-287. ISBN 978-0-19-533693-1. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.

[:18-68] Johnson, Scott Fitzgerald; Johnson, Scott (October 2012). The Oxford Handbook of Late Antiquity (İngilizce). OUP USA. s. 301. ISBN 978-0-19-533693-1. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.

[ReferenceC-69] Uğurlu, Nur, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Nur Yayınları.

[70] Aktan, Ali (Mart 2016). İslam Tarihi (Başlangıcından Emevîlerin Sonuna Kadar) (5 bas.). s. 54. ISBN 9786051331010.

[71] "Arşivlenmiş kopya". 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022.

[72] "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.

[73] "Câhiliye Arap Hac Ritüellerinin Kur'an'daki Menâsikle Diyalektik İlişkisi" (PDF). 18 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.

[74] Bkz:
Esposito, Islam, Extended Edition, Oxford University Press, ss. 5-7.

Kur'an 3:95.

[84] Esposito, Islam, Extended Edition, Oxford University Press, ss. 5-7.

[85] Kur'an 3:95.

[75] Ueberweg, Friedrich. History of Philosophy, Vol. 1: From Thales to the Present Time. Charles Scribner's Sons. s. 409. ISBN 978-1-4400-4322-2.

[76] . Uri Rubin, Hanif, Encyclopedia of the Qur'an.

[77] Bkz: Louis Jacobs (1995), s. 272, Turner (2005), s. 16.

[78] Kochler (1982), s. 29.

[79] ttps://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/455534

[80] (Nebhânî, Hüccetüllah ale’l-Âlemîn, 108, 112; Halebî, es-Sîretü’l-Halebiye, 1:353; el-Envârü’l-Muhammediyye mine’l-Mevâhibü’l-Ledünniyye, s. 143.
:Bu, İbn-i Abbas'tan rivayet olunmuş bir hadîstir.

[81] Said Nursî, Mektûbat, s. 165, Envâr Neşriyât, İstanbul:2010. Said Nursi, "İncil"deki ilgili fıkralardan ikisinin Arapçalarını alıntılar. Bunlardan birisi, "قَالَ الْمَسِيحُ اِنِّى ذَاهِبٌ اِلَى اَبِى وَ اَبِيكُمْ لِيَبْعَثَ لَكُمُ الْفَارَقْلِيطَا", diğeri ise "اِنِّى اَطْلُبُ مِنْ رَبِّى فَارَقْلِيطًا يَكُونُ مَعَكُمْ اِلَى اْلاَبَدِ"

[82] "Yuhanna 14:15-17". 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.

[83] Catholic Encyclopedia'da Paraclete. 11 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 5 Ekim 2015.

[84] ttp://www.radikal.com.tr/yazarlar/hakki-devrim/evliya-celebi-atti-mi-dersiniz-682174/

[85] "Arşivlenmiş kopya". 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2022.

[86] "ŞEM'UN-U SAFÂ » Sorularla Risale". Sorularla Risale. 13 Eylül 2007. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.

[87] Said Nursî, Mektûbat, s. 171, Envâr Neşriyât, İstanbul: 2010. Evliya Çelebi'nin eserinde Osmanlı alfabesiyle alıntıladığı o âyette geçen kelimeler; "ايتون Bir oğlan", "ازربيون İbrahim neslinden ola", "پروفتون Peygamber ola", "لوغسلين yalancı olmaya", "بنت onun", "افزولات doğum yeri Mekke ola", "كه كالوشير salihlikle gelmiş ola", "تونومنين onun mübarek adı", "مواميت Mevamit ola", "اسفدوس ona uyanlar", "تاكرديس bu dünyânın mâliki olalar", "بيست بيث ve o dünyânın mâliki olalar" Said Nursî, mevamit kelimesinin sırasıyla Muhammed ve Memed kelimelerinden tahrif edildiğini savunur.

[88] Evliya Çelebi; Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi; 3. Kitap, 1. Cilt, s. 140-141 vd.; hazırlayanlar, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı; Yapı Kredi Yayınları; 3. Baskı, İstanbul: Haziran 2012; ISBN 978-975-08-1101-1.

[EncWorldHistory-89] Encyclopedia of World History (1998), s. 452

[90] "Muhammad." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.

[IntroQuran182-91] An Introduction to the Quran (1895), s. 182

[92] "Muhammad° | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. 25 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.

[EoI-Muhammad-93] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Buhl, F.; Welch, A. T. (1993). "Muḥammad". Encyclopaedia of Islam. 7 (2nd bas.). Brill Academic Publishers. ss. 360-376. ISBN 90-04-09419-9.

[:19-94] "MEKKE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022.

[95] Yücel 2012, s. 30/38

[96] Sahih Bukhari Book 59, #641

[97] Hisham Ibn Al-Kalbi – The Book of Idols. Translated by Nabih Amin Faris. Princeton University Press, pg. 21–22

[Lapidus_2002_pp_0-98] Bakınız:
Holt (1977a), s. 57

Lapidus (2002), ss. 31–32

[110] Holt (1977a), s. 57

[111] Lapidus (2002), ss. 31–32

[99] "Muhammad," Encyclopedia of Islam and the Muslim world

[salihsuruç-100] SURUÇ, Salih (2005). Peygamberimizin Hayatı. İstanbul: Nesil Yayınları. ISBN 975-408-019-4 c. 1 s.54-68.

[101] ttp://arastirmaciyazarlar.com.tr/popup/haber-yazdir.asp?haber=14#_Toc97344014 19 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. arastirmaciyazarlar.com.tr

[102] Yücel 2012, s. 9/38

[103] Kur'ân-ı Kerim ve Türkçe anlamı (Meal), s. 596, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara, 1985

[104] F.E.Peters(2003), p. 54

[105] Nur Uğurlu, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Nuh Yayınları. (sayfa 50)

[106] Jonathan M. Bloom, Sheila S. Blair (2002), p. 28-29

[IntroQuran184-107] An Introduction to the Quran (1895), s. 184

[108] Emory C. Bogle (1998), p.7

[espos12-109] Esposito (1998), s. 12.

[110] Esposito (2002b), ss. 4–5.

[111] Peters, F.E. (2003). Islam: A Guide for Jews and Christians. Princeton University Press. s. 9. ISBN 0-691-11553-2.

[112] Esposito, John (1998). Islam: The Straight Path (3rd ed.). Oxford University Press. ss. 9, 12. ISBN 978-0-19-511234-4.

[113] Kur'an 33:40 6 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. {{|url=https://web.archive.org/web/20140606204827/http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/quran/verses/033-qmt.php#033.040 |tarih=6 Haziran 2014 |tarih=6 Haziran 2014 }}

[114] "Peygamber Efendimizin Mucizeleri - Dinimiz İslam". dinimizislam.com. 26 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022.

[115] "Hz. Muhammed (S.A.V)'in 10 Mucizesi!". Haberler. 23 Ocak 2016. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022.

[116] Mynet. "Hz. Muhammed'in 10 mucizesi! Ay ikiye bölündü ve..." Mynet Haber. 29 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022.

[117] "Peygamberimizin Kur'an'dan başka mucizesi var mıdır? | Prof. Dr. Abdülaziz Bayındır". YouTube. 27 Eylül 2016. 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022.

[118] Nur Uğurlu, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Nuh Yayınları. (sayfa 13)

[119] "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.

[120] "Kamer Suresi - İşte Kur'an". istekuran.com. İşte Kur'an. 2 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2013.

[121] Durmuş, Mehmet (21 Ocak 2010). "Ayın Yarılması (Şakkul Kamer) diye bir mucize var mıdır?". erdemyolu.com. Erdem Yolu. 18 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2013.

[122] "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.

[123] "Peygamberimizin en büyük mucizelerinden olan İsra ve Mirac mucizesi ne zaman ve nasıl vuku bulmuştur?". Sorularla İslamiyet. 1 Haziran 2006. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.

[124] Encyclopedia of Islam and Muslim World (2003), ss. 482

[125] "Arşivlenmiş kopya". 17 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.

[126] "Arşivlenmiş kopya". 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.

[ReferenceA-127] "Arşivlenmiş kopya". 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.

[128] ttp://www.risaleinurenstitusu.org/kulliyat/mektubat/on-dokuzuncu-mektub/180 17 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Said Nursi, Mektubat, s. 180

[129] F.; Welch, AT (1993). "Muhammed". ss. 360-376.

[130] Moojan Momen (1985). s. 4.

[131] "MUT'İM b. ADÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.

[132] Watt(1974). s. 83.

[133] Peterson (2006). ss. 86-89.

[134] Buhârî, Fadlü's-Salât, 20/1, Hadis no: 1190

[:20-135] "İslam Tarihi'nde İlk Nüfus Sayımı – Mehmet ALKIŞ". 2 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.

[:21-136] "NÜFUS". TDV İslâm Ansiklopedisi. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.

[137] "Tevbe Suresi 36. ayeti ve meali | Kuran ve Meali". www.kuranvemeali.com. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.

[:22-138] "BEDİR GAZVESİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.

[:02-139] Uğurlu, Nur, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Nuh Yayınları. (sayfa: 205)

[:23-140] "UHUD GAZVESİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.

[s12-141] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; s12 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[142] Ali Usta: Alternatif bir Kuran tefsiri, Araştırı ve bilimsel kitaplar serisi 1, öz Yapım & Havuz Yayınları, 2004, ISBN 3980861163, sayfa 150.

[:24-143] Ahmed Cevdet Paşa, Son Peygamber Hz. Muhammed, Milli Gençlik Vakfı & Anadolu Gençlik Derneği, Ankara, 2018. (sayfa: 129)

[144] Footnote of the El-Cheikh(1999) reads: "Opposed to its authenticity is R. B. Sejeant "Early Arabic Prose: in Arabic Literature to the End of the Umayyad Period, ed. A. E L. Beeston et a1 ... (Cambridge, 1983), pp. 141–2. Suhaila aljaburi also doubts the authenticity of the document; "Ridlat al-nabi ila hiraql malik al-~m,H" amdard Islamicus 1 (1978) no. 3, pp. 15–49"

[145] El-Cheikh, Nadia Maria (1999). "Muhammad and Heraclius: A Study in Legitimacy". Studia Islamica. s. 5-21

[:25-146] Irfan Shahid, Arabic literature to the end of the Umayyad period, Journal of the American Oriental Society, Vol 106, No. 3, p.531

[:26-147] "HERAKLEİOS". TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.

[:27-148] "DİHYE b. HALÎFE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.

[149] "HERAKLİUS'UN İSLÂMA DÂVET EDİLMESİ". Sorularla İslamiyet. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.

[150] Muhammad and Heraclius: A Study in Legitimacy, Nadia Maria El-Cheikh, Studia Islamica, No. 89. (1999), pp. 5–21.

[151] Footnote of the El-Cheikh(1999) reads: "Hamidullah discussed this controversy and tried to prove the authenticity of Heraclius' letter in his "La lettre du Prophete P Heraclius et le sort de I'original: Arabica 2(1955), pp. 97–1 10, and more recently, in Sir originaw des lettms du prophbte de I'lslam (Paris, 1985), pp. 149.172, in which he reproduces what purports to be the original letter."

[152] "Peygamber Efendimiz'in İslam'a Davet Mektupları". İslam ve İhsan. 31 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.

[:29-153] "MEKKE - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.

[:03-154] "MEKKE - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022.

[:110-155] Uğurlu, Nur, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Nuh Yayınları.

[156] Watt 1974. s. 207.

[:36-157] Muhammed. İslam Ansiklopedisi. 7 (2 bas.). Welch AT. 1993. s. 360-376.

[158] Tabuk. İslam Ansiklopedisi. MA al-Bakhit.

[159] The Life Of Muhammad. Oxford Üniversitesi Yayınları. s. 281-287.

[160] The Life of Muhammad. Chicago Üniversitesi. Haykal MH. 1933.

[161] Ali İbn Abi-Talib'in Biyografisi. Ansariyan Yayınları, Kum, İran İslam Cumhuriyeti.

[162] Lewis 1993. s. 43-44.

[163] Sahih-i Buhârî, Tıp Kitabı, Ledüd Bâbı, Sahih-i Müslim, Selam Kitabı, Ledüd ile Tedavinin Mekruhluğu Bâbı, Müsned-i Ahmed b. Hanbel, c.6, s.118, Sünen-i Tirmizi, c. 3, s. 265

[164] İbn-i Sâd Tabakat c. 2 s. 254

[165] Kılıç, Mustafa Cemil (17 Ekim 2012). "En Yüce Dosta Doğru". haberiniz. 26 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013.

[166] "EBÛ BEKİR". TDV İslâm Ansiklopedisi. 11 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.

[167] "Hz. Ebu Bekir'in halife seçilmesi nasıl olmuştur?". Sorularla İslamiyet. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.

[:37-168] Leila Ahmed 1986. s. 665.

[169] Peters, F. E. (10 Ocak 2009). Islam: A Guide for Jews and Christians (İngilizce). Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-2548-6.

[170] İslam'da Mimari Koruma: Mescid-i Nebevî Örneği. Ariffin, Syed Ahmad Iskandar Syed. 2005. s. 88.

[171] "Peygamber Mescidi". 11 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022.

[172] İsa. İslam Ansiklopedisi.

[173] Al-Haqqani, Shaykh Adil (Temmuz 2002). The Path to Spiritual Excellence (İngilizce). ISCA. ISBN 978-1-930409-18-7.

[:38-174] Weston, Mark (28 Temmuz 2008). Prophets and Princes: Saudi Arabia from Muhammad to the Present (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-18257-4.

[:39-175] Behrens-Abouseif, Doris; Vernoit, Stephen (2006). Islamic Art in the 19th Century: Tradition, Innovation, And Eclecticism (İngilizce). BRILL. ISBN 978-90-04-14442-2.

[176] Weston, Mark (28 Temmuz 2008). Prophets and Princes: Saudi Arabia from Muhammad to the Present (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-18257-4.

[177] Cornell, Vincent J. (2007). Voices of Islam (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-98732-9.

[178] Ernst, Carl W. (1 Ağustos 2004). Following Muhammad: Rethinking Islam in the Contemporary World (İngilizce). Univ of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-5577-5.

[179] Bennett, Clinton (1 Ocak 1998). In Search of Muhammad (İngilizce). A&C Black. ISBN 978-0-8264-3576-7.

[180] Clark, Malcolm (10 Mart 2011). Islam For Dummies (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 978-1-118-05396-6.

[181] "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.

[tevhidnesli.de-182] "Arşivlenmiş kopya". 5 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2014.

[183] Ahmed (1979), p. 46-7

[Esp-184] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Esp isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[Camb1-185] The Cambridge History of Islam, pp. 43-44

[Cohen-186] Mark R. Cohen, Under Crescent and Cross: The Jews in the Middle Ages, p. 23, Princeton University Press

[187] "REYHÂNE bint ŞEM'ÛN - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.

[188] "Arşivlenmiş kopya". 19 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012.

[189] Barakat Ahmad, « Muhammad and the jews. A re-examination. ». Indian Institude of Islamic Studies. VPD LDT. ISBN 0 7069 0 804 X (IV02A2501). édité en 1979. Prologue par Bernard Lewis, s.40-43.

[190] Nemoy, "Barakat Ahmad's "Muhammad and the Jews", p. 325. Nemoy is sourcing Ahmad's Muhammad and the Jews.

[:30-191] Arafat. "New Light on the Story of Banu Qurayza and the Jews of Medina". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. 1976: 100–07.

[192] G. R. Hawting: The Idea of Idolatry and the Rise of Islam: From Polemic to History (1999); Fred Donner: Muhammad and the Believers. At the Origins of Islam (2010) s. 59

[193] Fred Donner: Muhammad and the Believers. At the Origins of Islam (2010) s. 68 ve devamı; bkz. ayrıca Hans Jansen: Muhammed (2005/7) ss. 311-317 (2008 Almanca baskısı)

[194] "Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.

[:31-195] "Masada Kalesi Katliamı nasıl "Beni Kureyza Katliamı" oldu?". YouTube. 16 Mart 2022. 11 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2022.

[Rodgers2007-196] Zuleika Rodgers, (Ed.) (2007). Making History: Josephus And Historical Method. Brill. s. 397. ISBN 9789004150089.

[Magness2020-197] Magness, Jodi (27 Mayıs 2020). "The Remarkable Story of Masada: Guest Post by Jodi Magness". The Bart Ehrman Blog. The Bart Ehrman Foundation. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021.

[Sloane2017-198] Sloane, Elizabeth (16 Mayıs 2017). "Did the Jews Kill Themselves at Masada Rather Than Fall Into Roman Hands?". Haaretz Newspaper. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021.

[199] "GAZVE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2022.

[200] "SERİYYE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2022.

[201] "Peygamber Efendimizin zevceleri kaç tanedir; çok evlenmesinin hikmeti nedir?". Sorularla İslamiyet. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.

[202] "MUHAMMED". TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.

[203] William Montgomery Watt, Muhammad at Madina, At the Clarendon Press, (1956) s.284)

[Aleem-204] Aleem, Shamim (2007). "12. Mothers of Believers". Prophet Muhammad(s) and His Family. AuthorHouse. s. 85. ISBN 978-1-4343-2357-6.

[:32-205] "ÜMMEHÂTÜ'l-MÜ'MİNÎN - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 1 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.

[206] Watt (1956), ss. 287

[207] Subhani, Jafar. "Chapter 9". The Message. Ansariyan Publications, Qom. Archived from the original on 7 October 2010.

[208] "HATİCE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 13 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.

[:33-209] "SEVDE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.

[210] "Sevde Binti Zem'a (r.a.) Kimdir?". İslam ve İhsan. 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.

[211] "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2020.

[Nich-212] Nicholas Awde (2000), s. 10

[213] Watt, Aisha, Encyclopedia of Islam.

[214] D. A. Spellberg, Politics, Gender, and the Islamic Past: the Legacy of A'isha bint Abi Bakr, Columbia University Press, 1994, p. 40.

[215] Karen Armstrong, Muhammad: A Biography of the Prophet, Harper San Francisco, 1992, p. 145.

[216] Muhammad Husayn Haykal, The Life of Muhammad, North American Trust Publications (1976), p. 139.

[217] A.C. Brown, Jonathan (2014). Misquoting Muhammad: The Challenge and Choices of Interpreting the Prophet's Legacy. Oneworld Publications. pp. 143–44. ISBN 978-1-78074-420-9.

[218] Sahih al-Bukhari, 5:58:234, Sahih al-Bukhari, 5:58:236, Sahih al-Bukhari, 7:62:64, Sahih al-Bukhari, 7:62:65, Sahih al-Bukhari, 7:62:88, Sahih Muslim, 8:3309, 8:3310, 8:3311, 41:4915, Sunan Abu Dawood, 41:4917

[219] Tabari, volume 9, page 131; Tabari, volume 7, page 7.

[220] DA Spellberg , Politika, Cinsiyet ve İslami Geçmiş: A'isha bint Abi Bakr'ın Mirası , Columbia University Press , 1994, s. 40.

[221] Barlas, Asma (2012). "Believing Women" in Islam: Unreading Patriarchal Interpretations of the Qur'an. University of Texas Press. s. 126. On the other hand, however, Muslims who calculate 'Ayesha's age based on details of her sister Asma's age, about whom more is known, as well as on details of the Hijra (the Prophet's migration from Mecca to Madina), maintain that she was over thirteen and perhaps between seventeen and nineteen when she got married. Such views cohere with those Ahadith that claim that at her marriage Ayesha had "good knowledge of Ancient Arabic poetry and genealogy" and "pronounced the fundamental rules of Arabic Islamic ethics.

[222] "The Concept of Polygamy and the Prophet's Marriages (Chapter: The Other Wives)". 7 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 June 2019.

[223] Ali, Muhammad (1997). Muhammad the Prophet. Ahamadiyya Anjuman Ishaat Islam. s. 150. ISBN 978-0-913321-07-2. 1 January 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[224] Ayatollah Qazvini. "Ayesha married the Prophet when she was young? (In Persian and Arabic)". 26 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 June 2019.

[225] A.C. Brown, Jonathan (2014). Misquoting Muhammad: The Challenge and Choices of Interpreting the Prophet's Legacy. Oneworld Publications. ss. 146-47. ISBN 978-1-78074-420-9.

[226] "Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk'ün katıldığı, ulusal basında yayın yapan bir TV'nin tartışma programında "Aişe'nin evlilik yaşı" ile ilgili olarak yaptığı açıklama". 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2015.

[227] ""Ayşe'nin evlenme yaşıyla ilgili rivayetler tarihi bilgilere terstir" (suleyman-ates.com)". 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2013.

[228] "Lisan-ul Arap'a bakıldığı takdirde, Arapçada 11'den 19'a kadar olan sayılar kullanılırken, "birler" hanesi kullanıldığı takdirde "onlar" hanesinin de kastedildiğinin anlaşılmasının gerektiği ifade edilmektedir. (...) Aişe, Arapçayı en edebî konuşan hanımlarından biridir. Arapçadaki bu özelliği kullanarak 6 ve 9 yaşla, 16 ve 19 yaşı kastettiği anlaşılmalıdır." Ahmet Tekin ile Röportaj: Asrı Saadette Kadın Olmak ve Aişe'nin Evlilik Yaşı 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[229] Mustafa İslamoğlu da konuyu Arapça belagat kurallarına göre açıklamaktadır. Mustafa İslamoğlu, Hz.Aişenin evlenme yaşı 23 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[230] "FÂTIMA - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.

[231] Cyril Glasse, Huston Smith, 'New Encyclopedia of Islam'. Rowman Altamira Press. (2003) s. 407. ISBN 978-0759101890, ISBN 0759101892

[Elmalılı-232] Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi (2011). Hak Dini Kur'an Dili. 4. İstanbul: Hisar Yayınevi. s. 141. ISBN 9789757422174.

[diyanetsözlük-233] Dini Kavramlar Sözlüğü. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 2010. ISBN 9789751936837. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013. ^{[ölü/kırık bağlantı]} T.C. Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı-Dini Kavramlar Sözlüğü

[islamansiklopedisi.org.tr-234] "ÜMMÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.

[235] "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.

[236] Buhârî, Bed'u'l-vahy, 3

[237] "KUR'AN - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.

[238] "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2012.

[239] "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2013.

[240] "Arşivlenmiş kopya". 24 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2013.

[241] Kur'an, Nahl Suresi, 13. ayet

[best-242] T. W. Arnold (Haziran 1919). "An Indian Picture of Muhammad and His Companions". The Burlington Magazine for Connoisseurs, Vol. 34, No. 195. ss. 249-252. JSTOR 860736.

[a-243] Jonathan Bloom; Sheila Blair (1997). Islamic Arts. London: Phaidon. s. 202.

[244] What Everyone Needs to Know about Islam, John L. Esposito - 2011 p. 14; for hadith see Sahih al-Bukhari, Hadith: 7.834, 7.838, 7.840, 7.844, 7.846

[245] Gruber (2005), pp. 239, 247–253

[January2009-246] Brendan January (1 Şubat 2009). The Arab Conquests of the Middle East. Twenty-First Century Books. s. 34. ISBN 978-0-8225-8744-6. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2011.

[Safi2010-247] Omid Safi (2 Kasım 2010). Memories of Muhammad: Why the Prophet Matters. HarperCollins. s. 171. ISBN 978-0-06-123135-3. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2011.

[GruberHaugbolle2013-248] Christiane Gruber: Images of the Prophet In and Out of Modernity: The Curious Case of a 2008 Mural in Tehran 21 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in Christiane Gruber; Sune Haugbolle (17 Temmuz 2013). Visual Culture in the Modern Middle East: Rhetoric of the Image. Indiana University Press. ss. 3-31. ISBN 978-0-253-00894-7. See also 17 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. and 9 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[Arnold-249] Arnold, Thomas W. (2 Şubat 2011) . Painting in Islam, a Study of the Place of Pictorial Art in Muslim Culture. Gorgias Press LLC. ss. 91-9. ISBN 978-1-931956-91-8.

[Plas1987-250] Dirk van der Plas (1987). Effigies dei: essays on the history of religions. BRILL. s. 124. ISBN 978-90-04-08655-5. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2011.

[Ernst2004-251] Ernst, Carl W. (Ağustos 2004). Following Muhammad: Rethinking Islam in the Contemporary World. UNC Press Books. ss. 78-79. ISBN 978-0-8078-5577-5. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2011.

[252] Devotion in pictures: Muslim popular iconography – Introduction to the exhibition, Bergen Üniversitesi

[:40-253] Bakker, Freek L. (2009). The Challenge of the Silver Screen: An Analysis of the Cinematic Portraits of Jesus, Rama, Buddha and Muhammad (İngilizce). BRILL. ISBN 978-90-04-16861-9.

[254] Gruber, Christiane. ""Between Logos (Kalima) and Light (Nur): Representations of the Prophet Muhammad in Islamic Painting"".

[:41-255] Elverskog, Johan (2010). Buddhism and Islam on the Silk Road. Internet Archive. Philadelphia : University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-4237-9.

[256] Gruber, Christiane (2012). "When Nubuvvat Encounters Valāyat: Safavid Paintings of the Prophet Mohammad's Mi'rāj, c. 1500–50". The Art and Material Culture of Iranian Shi’ism.

[257] Edwards, Elizabeth; Bhaumik, Kaushik (Kasım 2008). Visual Sense: A Cultural Reader (İngilizce). Berg Publishers. ISBN 978-1-84520-741-0.

[258] Ruggles, D. Fairchild (25 Nisan 2011). Islamic Art and Visual Culture: An Anthology of Sources (İngilizce). Wiley. ISBN 978-1-4051-5401-7.

[:42-259] ""Why Islam does (not) ban images of the Prophet"". 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022.

[:43-260] Gruber, Christiane; Colby, Frederick S. (Şubat 2010). The Prophet's Ascension: Cross-Cultural Encounters with the Islamic Mi'raj Tales (İngilizce). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-35361-0.

[261] "Ottomans : religious painting". 28 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016.

[262] Ibn Sa'd – Kitabh al-Tabaqat al-Kabir, as translated by S. Moinul and H.K. Ghazanfar, Kitab Bhavan, New Delhi, n.d

[263] Sünen-i Tirmizi Tercümesi, Çeviren: Osman Zeki Mollamehmetoğlu, Yunus Emre Yayınevi, İstanbul, 4.cilt, s. 201

[264] Huccetü'l İslam İmam Gazali, İhya'u Ulum'id-din, 2. cilt, Çeviri: Dr. Sıtkı Gülle, Huzur Yayınevi, İstanbul 1998, s. 820

[265] "Peygamber Efendimiz'in Saçları Nasıldı?". İsmailağa Câmiası Resmî İnternet Sitesi. 13 Mart 2017. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.

[266] "Hz. Muhammed (asv) saçlarını örmüş müdür? » Sorularla İslamiyet". Sorularla İslamiyet. 30 Temmuz 2009. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.

[267] Farah 1994. s. 135.

[268] Esposito 1998. s. 12.

[269] "İslam Tarihi, Öğretimi ve Uygulamaları". 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2022.

[270] Muʿd̲j̲iza. İslam Ansiklopedisi. AJ Wensick.

[271] Mucizeler. Kuran Ansiklopedisi. Denis Gril.

[272] Ay. Kuran Ansiklopedisi. Daniel Martin Varisco.

[273] "A Restatement of the History of Islam and Muslims". www.al-islam.org (İngilizce). 10 Kasım 2013. 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.

[274] Muhammed. Encyclopedia Britannica. s. 9.

[275] Stetkevych, Suzanne Pinckney (2010). The Mantle Odes: Arabic Praise Poems to the Prophet Muhammad (İngilizce). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-35487-7.

[276] Muhammed. Seyyed Hossein Nasr. Encyclopedia Britannica. s. 13.

[277] Ann Goldman, Richard Hain, Stephen Liben 2006. s. 212.

[278] Fikh. İslam Ansiklopedisi. J. Schacht.

[279] Muhammed. Encyclopedia Britannica. s. 11-12.

[280] Kaegi, Walter Emil (Haziran 1969). "Initial Byzantine Reactions to the Arab Conquest". Church History (İngilizce). 38 (2): 139-149. doi:10.2307/3162702. ISSN 0009-6407.

[281] K. Hitti, Philip (1970). History of the Arabs. 10. s. 112.

[282] W. Wright, Catalogue Of Syriac Manuscripts In The British Museum Acquired Since The Year 1838, 1872, Part III, Printed by order of the Trustees: London, No. DCCCCXIII, pp. 1040-1041.

[283] A. Palmer (with contributions from S. P. Brock and R. G. Hoyland), The Seventh Century In The West-Syrian Chronicles Including Two Seventh-Century Syriac Apocalyptic Texts, 1993, op. cit., p. 19, note 119; Also see R. G. Hoyland, Seeing Islam As Others Saw It: A Survey And Evaluation Of Christian, Jewish And Zoroastrian Writings On Early Islam, 1997, op. cit., p. 120, note 14.

[284] W. Wright, Catalogue Of Syriac Manuscripts In The British Museum Acquired Since The Year 1838, 1870, Part I, Printed by order of the Trustees: London, No. XCIV, pp. 65-66. This book has been recently republished in 2002 by Gorgias Press.

[285] Th. Nöldeke, “Zur Geschichte Der Araber Im 1, Jahrh. d.H. Aus Syrischen Quellen”, Zeitschrift Der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 1876, op. cit., pp. 79-82.

[Buhl,_F._1993_pp._360-286] Buhl, F.; Welch, A.T. (1993). "Muḥammad". Encyclopaedia of Islam. 7 (2nd ed.). Brill. pp. 360–376. ISBN 978-90-04-09419-2.

[287] Brockopp, Jonathan E (2010). The Cambridge Companion to Muḥammad. New York: Cambridge UP. pp. 240–42. ISBN 978-0-521-71372-6

[288] Talk Of Napoleon At St. Helena (1903), pp. 279–80

[Muhammed_2013-289] Lev Tolstoy, Hz. Muhammed (Ünlü Rus yazarın İslam peygamberi ile ilgili kayıp risalesi), Öteki Adam Yayınları, 2013.

[:0-290] Watt, W. Montgomery (1961). Muhammad : prophet and statesman. Londra. ISBN 0-19-881078-4. OCLC 6796252.

[291] "Muhammad". New World Encyclopedia. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.

[292] Watt, The Cambridge History of Islam, sf. 37

[293] Lewis, Bernard (1993). The Arabs in history. Sixth edition. Oxford. s. 45. ISBN 1-4237-5741-6. OCLC 64584093. 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.

[294] Smith, Peter, November 27- (2000). A concise encyclopedia of the Baha'i faith. Oxford: Oneworld. s. 251. ISBN 1-85168-184-1. OCLC 42912735. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.

[295] "A Bahá'í Approach to the Claim of Finality in Islam". bahai-library.com (İngilizce). 19 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.

[296] The Jews of Arab lands : a history and source book. 1st ed. Norman A. Stillman, Mazal Holocaust Collection. Philadelphia: Jewish Publication Society of America. 1979. s. 236. ISBN 0-8276-0116-6. OCLC 5195353. 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.

[:1-297] 

“ The Jews could not let pass unchallenged the way in which the Koran appropriated Biblical accounts and personages; for instance, its making Abraham an Arab and the founder of the Ka'bah at Mecca. The prophet, who looked upon every evident correction of his gospel as an attack upon his own reputation, brooked no contradiction, and unhesitatingly threw down the gauntlet to the Jews. Numerous passages in the Koran show how he gradually went from slight thrusts to malicious vituperations and brutal attacks on the customs and beliefs of the Jews. When they justified themselves by referring to the Bible, Muhammad, who had taken nothing therefrom at first hand, accused them of intentionally concealing its true meaning or of entirely misunderstanding it, and taunted them with being "asses who carry books" (sura lxii. 5). The increasing bitterness of this vituperation, which was similarly directed against the less numerous Christians of Medina, indicated that in time Muhammad would not hesitate to proceed to actual hostilities. The outbreak of the latter was deferred by the fact that the hatred of the prophet was turned more forcibly in another direction, namely, against the people of Mecca, whose earlier refusal of Islam and whose attitude toward the community appeared to him at Medina as a personal insult which constituted a sufficient cause for war. „

—Richard Gottheil, Mary W. Montgomery, Hubert Grimme, "Mohammed" (1906), Yahudi Ansiklopedisi, Kopelman Vakfı.

[298] Warraq, Ibn (3 Haziran 2010). Defending the West: A Critique of Edward Said's Orientalism (İngilizce). Prometheus Books. s. 255. ISBN 978-1-61592-020-4. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.

[299] M.D, Andrew G. Bostom (29 Kasım 2011). Legacy of Islamic Antisemitism: From Sacred Texts to Solemn History (İngilizce). Prometheus Books. s. 21. ISBN 978-1-61592-011-2. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.

[:2-300] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Quinn, Frederick (2008). The sum of all heresies : the image of Islam in Western thought. Oxford: Oxford University Press. ss. 17-54. ISBN 978-0-19-532563-8. OCLC 86038323.

[:3-301] Goddard, Hugh (2000). A history of Christian-Muslim relations. Chicago, Ill.: New Amsterdam Books. s. 34-41. ISBN 1-56663-340-0. OCLC 44173008.

[:4-302] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Curtis, Michael (2009). Orientalism and Islam : European thinkers on Oriental despotism in the Middle East and India. Cambridge. s. 31. ISBN 978-0-511-57873-1. OCLC 667034000.

[303] İoannis, De Haeresibus. Bkz. Migne, Patrologia Graeca, Cilt 94, 1864, f. 763-73

[:5-304] The encyclopaedia of Islam. New edition. H. A. R. Gibb, P. J. Bearman. Leiden: Brill. 1960-2009. s. 360-376. ISBN 90-04-16121-X. OCLC 399624. 25 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.

[:6-305] Cimino, Richard (Aralık 2005). ""No God in Common:" American Evangelical Discourse on Islam after 9/11". Review of Religious Research. 47 (2): 162. doi:10.2307/3512048. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.

[:7-306] Dobbins, Mike (13 Nisan 2015). "The Critics of Islam Were Right: An Apology to Ayaan Hirsi Ali, Sam Harris, Bill Maher and Other So-Called Islamophobes". The Christian Post. 10 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[:8-307] Akyol, Mustafa (13 Ocak 2015). "Islam's Problem With Blasphemy". The New York Times. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[:9-308] Cornwell, Rupert (10 Nisan 2015). "Ayaan Hirsi Ali: Islam's most devastating critic". The Independent. 27 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[:10-309] The quest for the historical Muhammad. Ibn Warraq. Amherst, N.Y.: Prometheus Books. 2000. ISBN 1-57392-787-2. OCLC 42718277.

[:11-310] Spencer, Robert (2006). The truth about Muhammad : founder of the world's most intolerant religion. Washington, DC: Regnery Pub. ISBN 978-1-59698-028-0. OCLC 71146374.

[311] Gordon, Murray (1989). Slavery in the Arab world. 1st American ed. New York: New Amsterdam. ss. 18-47. ISBN 0-941533-30-1. OCLC 18876065.

[312] Slaves and slavery in Muslim Africa. John Ralph Willis. London, England: F. Cass. 1985. ss. 3-26. ISBN 0-7146-3201-5. OCLC 10302127.

[313] Slaves and slavery in Muslim Africa. John Ralph Willis. London, England: F. Cass. 1985. ss. vii-xi. ISBN 0-7146-3201-5. OCLC 10302127.

[:12-314] 

“ During the twenty-five years of his union with Ḥadijah Muhammad had no other wife; but scarcely two months had elapsed after her death (619) when he married Sauda, the widow of Sakran, who, with her husband, had become an early convert to Islam and who was one of the emigrants to Abyssinia. At about the same time Muhammad contracted an engagement with 'A'ishah, the six-year-old daughter of Abu Bakr, and married her shortly after his arrival at Medina. 'A'ishah was the only one of his wives who had not been previously married; and she remained his favorite to the end. In his married life, as well as in his religious life, a change seems to have come over Muhammad after his removal to Medina. In the space of ten years he took twelve or thirteen wives and had several concubines: even the faithful were scandalized, and the prophet had to resort to alleged special revelations from God to justify his conduct. Such was the case when he wished to marry Zainab, the wife of his adopted son Zaid. „

—Richard Gottheil, Mary W. Montgomery, Hubert Grimme, "Mohammed" (1906), Yahudi Ansiklopedisi, Kopelman Vakfı.

[315] Ṭabarī,?-923; طبري,?-923 (1997). The victory of Islam. Michael Fishbein. Albany: State University of New York Press. ss. 35-36. ISBN 0-7914-3149-5. OCLC 35222986.

[316] Sünen-i Ebu Davud, 14:2665

[317] Sünen-i Ebu Davud, 38:4390

[318] Sahih-i Buhari, 4:52:280

[319] Watt, W. Montgomery (Temmuz 1952). "The Condemnation of the Jews of Band Qurayzah". The Muslim World (İngilizce). 42 (3): 160-171. doi:10.1111/j.1478-1913.1952.tb02149.x. ISSN 0027-4909.

[320] Rahman al-Mubarakpuri, Saifur (2005). The Sealed Nectar. Darussalam Publications. ss. 201-05. ISBN 9798694145923. They numbered 600 or 700—the largest estimate says they were between 800 and 900.

[321] Spellberg, Denise A. (1994). Politics, gender, and the Islamic past : the Legacy of ʻAʼisha bint Abi Bakr. New York: Columbia University Press. ss. 39-40. ISBN 0-231-07998-2. OCLC 30666482.

[322] TRHaber. "TRHaber - Çağrı filmi konusu ne, oyuncuları kimler? Çağrı filmi nerede çekildi?". 30 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.

[323] "Çağrı". Beyazperde. 1 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.

[:34-324] Türkiye Söyleşileri 2, Mustafa Akkad ile Söyleşi, Küre Yayınları

[:35-325] "Peygamberin Yüzü Tartışmalarıyla Vizyona Giren Çağrı'ya Rakip Hz.Muhammed Filmi". Onedio. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021.

[326] "Hz. Muhammed: Allah'ın Elçisi Konusu Nedir? Hz. Muhammed: Allah'ın Elçisi Filmi Oyuncuları Kimlerdir?". Onedio. 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.

[327] "Filmimi Seyretmeden Yasakladılar!". filmarasidergisi.com. Film Arası Dergisi. 16 Ekim 2016. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2016. Film Arası Dergisi’ne konuşan dünyaca ünlü İranlı Yönetmen Mecid Mecidi, Suudi ve Mısırlı alimlerin ‘Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi’ filmini seyretmeden yasak fetvası verdiklerini söyledi.

[328] Şafak, Yeni (3 Aralık 2014). "Mecidi'nin 'Hz Muhammed' filmine büyük tepki". Yeni Şafak. 10 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.

[329] "Mecid Mecidi Muhammed: Allah'ın Elçisi Filmini Habertürk TV'ye Anlattı". YouTube. 9 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.

[330] Michael H. Hart, The 100: A Ranking of the Most Influential Persons in History'' (Dünya Tarihine Yön Vermiş En Etkin 100), 1978.

[:14-331] W. Montgomery Watt, Hz. Muhammed Mekke'de, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları No: 175, Ankara, 1986.

[:15-332] "Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'in (asv) kronolojik hayatı kısaca nasıldır? » Sorularla İslamiyet". Sorularla İslamiyet. 17 Kasım 2009. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.

[:16-333] "Diyanet Dergi | Diyanet - Aylık Dergi - Aile - Çocuk - İlmi Dergi - Bülten". dergi.diyanet.gov.tr. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.

[:17-334] "Hz. Peygamber Devri Kronolojisi". Hz. Muhammed (sav) - Son Peygamber. 3 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.

Enciclo

Wikious

Sapientia

Scientia

Boobota

Anandapedia

Sagapedia

Wikithot