Organa Hatun
Aşağıdaki yazımızda uzun zamandır büyük ilgi gören Organa Hatun konusuna değineceğiz. Organa Hatun farklı alanlarda tartışmalara yol açan ve pek çok kişinin merakını uyandıran bir konu. Tarih boyunca Organa Hatun, bu konunun anlaşılmasında önemli keşiflere ve ilerlemelere yol açan çalışma ve araştırmaların konusu olmuştur. Bu makale aracılığıyla, Organa Hatun ile ilgili farklı yönler incelenecek, önemi, etkisi ve çeşitli bağlamlardaki olası sonuçları incelenecektir. Ayrıca Organa Hatun'in ve onun günümüzdeki yansımalarının daha iyi anlaşılması için farklı bakış açıları ve yaklaşımlar analiz edilecektir.
Organa (Orakina veya Ergene Hatun), Moğol İmparatorluğu'nun Oyrat prensesi ve Çağatay Hanlığı'nın İmparatoriçesidir. Cengiz Han'ın kızı ile Oyratlar ve Çeçeyikler'in şefi Torolçi'nin kızıdır.[1] 1252'den 1261'e kadar küçük oğlu adına naiplik yapmıştır.
Çağatay Han'ın torunu Kara Hülagû ile evlenmiştir. Kocası, Ögeday ve Çağatay'ın ölümlerinden sonra 1242 yılında Çağatay Hanı olarak tahta çıkmıştır. Ancak Güyük Han 1246 yılında Kara Hülagû'nün yerine amcası Yesü Möngke'yi tahta geçirmiştir.
Tuluy Hanedanı'nın Ögeday Hanedanı'nın devirmesi üzerine Kara Hülagû, 1251 yılında Möngke Han'ı desteklemiştir. Möngke, Çağatay Hanlığı'nın başına Kara Hülagû'yü han olarak yeniden atamış ve Yesü Möngke'yi idam etmiştir. ancak ülkesine dönmeden önce ölmüştür. Möngke, dul eşi Organa'nın küçük oğlu adına naip olarak hizmet etmesine izin vermiştir.[2] Hanlığı dokuz yıl (1252'den 1261'e) yönetmiştir. Reşîdüddîn'e göre, 1255 yılında Hülagü'nün ordusu Orta Asya'dan İran'a doğru yürürken Hülâgû için bir ziyafet düzenlemiştir.
1260 yılında Möngke'nin ölümüyle Moğol İmparatorluğu'nda Tuluy İç Savaşı patlak vermiş ve Arık Böke iktidarını pekiştirmek amacıyla Algu'yu Beşbalık'a göndermiştir. Algu, Organa'yı iktidardan uzaklaştırmış ve Organa Moğolistan'a kaçmıştır. Arık Böke ile ağabeyi Kubilay arasındaki mücadeleden yararlanan Algu, Kubilay Han'ın yanında yer alarak özerk bir han gibi davranmış ve Arık Böke'nin yöneticilerini öldürmüştür. Birkaç savaştan sonra Arık Böke, Mesud Beg ile Organa'yı barış görüşmeleri yapmak üzere Algu'ya göndermiştir.
Algu, Organa ile evlenmiş ve Mesud'u Orta Asya'nın valiliğine atamıştır. 1266 yılında Algu'nun ölümünden sonra Organa, ilk kocası Kara Hülëgü'den olan oğlu Mübarek Şah'ı Çağatay Hanlığı'nın hanı olarak aday göstermiştir. Büyük Han Kubilay buna çok öfkelenmiş ve Barak'ı Çağatay Hanlığı'nın başına göndermiştir. Birkaç ay sonra Moğol soylularının yardımıyla Mübarek Şah'ın tahtını gasp etmiştir.[3] Organa'nın o sırada ölmüş olduğu anlaşılmaktadır.