Bugün Revvâdîler toplumda büyük ilgi ve etki yaratan bir konudur. Tarihsel önemi, halk sağlığı üzerindeki etkisi, popüler kültür üzerindeki etkisi veya iş alanındaki önemi nedeniyle Revvâdîler dünya çapında milyonlarca insanın dikkatini çekti. Revvâdîler, kökeninden bugünkü evrimine kadar kapsamını ve anlamını anlamaya yönelik tartışmalara, analizlere ve çalışmalara konu olmuştur. Bu makalede Revvâdîler'in farklı yönlerini ve hayatımızın çeşitli yönleri üzerindeki etkisini inceleyeceğiz.
Revvadiler (Arapça: بنو روّاد), 955-1071 yılları arasında Azerbaycan'ın kuzeybatı bölgesinde bulunan aslen Ezd Arap asıllı Sünni Müslüman bir Kürt hanedanıydı. Revvadiler 8. yüzyılın sonlarında ve 9. yüzyılın başlarında Tebriz ve güneydoğu Azerbaycan'ı yönetti. Aile, 10. yüzyılın başlarında Kürtleşerek Tebriz ve Marağa merkezli hale geldi.
955-1071 | |||||
Başkent | Tebriz | ||||
---|---|---|---|---|---|
Resmî dil(ler) | Farsça(Saray ve edebiyat) Azerice(yerel halk) Kürtçe(hanedan) | ||||
Resmî din | İslam | ||||
Tarihçe | |||||
|
Revvadilerin aslen Yemenli Arap Ezd kabilesine mensup oldukları ve sonradan bölgeye gelmiş Kürt aşiretleri ile karışarak Kürtleştikleri iddia edilir. Abbasi Halifesi tarafından 758 senesinde Basra'dan alınarak Azerbaycan'a yerleştirilmişlerdir. Revvad b. Müsenna el-Ezdî'yi, Azerbaycan valisi güvenliği sağlama amaçlı Tebriz civarında vazifelendirmiştir. Daha sonra onun soyundan gelen torunları 8. ve 9. yüzyıllarda Abbasiler'in Tebriz valisi olarak vazife yapmışlardır. Revvadiler, 10. yy'ın başından itibaren Azerbaycan'da baskın hale gelen Kürt varlığıyla özellikle Hezbani aşiretiyle karışmışlar ve giderek Kürtleşmişlerdir.
Salariler egemenliğinin zayıfladığı dönemde güç kazanan Tebriz, Maraga ve Ahar hâkimi Ebülhica bin er-Revvad, 981 yılında sonuncu Salari hükümdarı İbrahim bin Merzban'ı tahttan indirerek Revvadiler devletini kurmuştur. Ayrıca, Revvadiler, Muğan hakimi Sipehbud’u mağlup edip kendilerine bağlamışlardır.
1054 yılında Sultan Tuğrul Bey'in öncülüğünde Güney Azerbaycan'a akın eden Büyük Selçuklu Devleti ordusu, Tebriz'e kadar ilerlemiştir. Rakibi karşısında zayıf düşen Revvadi hükümdarı Ebu Mensur Vehsudan, Tuğrul Bey’in hâkimiyetini kabul etmiş ve adına hutbe okunmasını emredip, sultana değerli hediyeler vermiş Selçuklular'la iyi ilişkiler geliştirmiştir. Revvadilerin hakimiyetine Malazgirt Savaşı'ndan sonra son verilmiştir, bu tarihten sonra Revvadiler hakkında bilgi bulunmaz.