Mifoting
Mifoting(阿美族的捕魚文化)
Pipodawan (吻仔魚)
O pifonting no ‘Amis a tamdaw iraay ko tosa a kasasirom, o cecay I o riyar a pifoting, o cecay I ono ‘alo a pifoting.O itiniay I pasawalian a niyaro’ ono riyar a pifonting ko sakakaay,do’edo’ sa I ono ‘alo a pifoting;o itiniay I sa’etipay a niyaro’ mala’ayay ko riyar orasaka ono ‘alo a pifoting ko sakakaay.O kasasiroma no riyaran a foting ira ko iso,sanglingling,ngitiwang,sapnon,matatosay,lahakakay,timo(kakahong),potadenas,olangnoriyar,nasnguce, solita ato ‘aowang.
Itini I ngata no cepo’ a niyaro’ ora Cawi’ (靜埔村)ato Makotaay (大港口部落) i saka 4 folad tahira I saka 5 folad to mihecahecaan o pipodawan.cowa ka difak a koma'en to podaw ko itiniay a tamdaw, ano ira ko 'osaw nipaliwalan tayni i misatokayay, pacaycipin hananay rahidayay ko pipaliwal.
Mikakahong (飛魚祭)
Itini to i lilis no riyar a kasaniyaro’ i saka 3 folad tahira i saka 5 folad to mihecahecaan, nikakahongay, marorayay ko tayal no mikakahongay,herek no lafi pacomod to tamina i riyar misalafii a misalil,makamanihar ko romi’ad minokay.tahira to I lawac no riyar pacakat han ko tamina I lawac no riyar,militemoh ko fafahiyan midama a mitengteng to salil,mipadang a pasadak to foting.Tangsolan a misalilam ko nikakahongan no mifotingay.Ora mifotingan a kakahong tangsolen a mitokad a miala ko tinai’, sakapahen a misawsaw ta teli han I pitapayan masaromi’ad misalafii a mitapay (mihodhod).
O pitapay to kakahong masasiromaromaay ko kaloloma’ a pitayal, o roma a loma’ o tolak no tefos ko sapitapay,o matiniay a nitapayan tadafangsisay, tadaka’eso’ a kaenen.
O heci no kakahong no pasawalian ko’epeday,ko’engelay a kaenen, cowa ka hitira tono Fotod a kakahong ko’sit awa ko ka’eso’ a ka’enen.
O kasasiromaroma no pifoting (捕魚的種類)
O kasasiromaroma a pifoting no 'Amis a tamdaw tosaay ko kasirom, o cecay i ono riyaran a pifoting, oroma i, ono 'aloan a pifoting:
Riyaran a pifoting (海上捕魚)
O itiniay i pasawalian a niyaro’ a tamdaw sahetoay o riyar ato ‘alo ko pifotingan. Ano iriyar a mifoting mikarilicay to ’aol a tamina itiya ho,anini sato ono soko ko sapisanga’ to tamina’. Cowa ka tata’ang koninian a tamina, orasak, cecay ano ca tosa ko mikalicay a tamdaw, itini i ngataay a riyar ko pifotingan no matiniay, papacem a ratal a palowad dadaya minokay.
Ona sapifoting a tamina o ‘aol ko sapisanga’ o tipay ano ca o dadangoyan hananay ko nini. O pakadadangoyananay a pifoting hananay konini. Ona tipay o ’aol ira ko 15cm ko ka tata’ang 3 laya’ ko kakaya’ a ’aol madeng ira ko 8 ko ’aol ko sapisanga’, hifalaten a misilsil ko 4 a ’aol, i fafa’ed nonini telien koya 8 a kakaya’ay a ’aol, o oway ko sapifalod a mikedec pakaketing, isifo’ no ifafa’ed nona tipay paketingen ko tanektekay a kamaro’an, halokamaro’an no mifotingay,i kawanan ato I kawili ira ko sa’iwas, paifaloco’ay sa a pacikay, talorikor, pasikawanan, pasikawili a mi’iwas,o cafay a mifoting itira I ka’ayaw no tipay a tomireng a mifolesak to salil. Ira ko pinapina a pifotingan.
1. Misalil (曳網法、拉網魚法)
Itiraay I sakasepat folad tahira I saka 7,8 folad ko pifotingan.toninian folad away ko fali maradacay ko riyar, naikoran no faliyos ko ‘adihayay ko foting.Malacefangay ko pifoting nonini, mamo’etep ko tamdaw ko cecay a cefang, tengtengen no ‘alomanay a tamdaw ko salil a midefong talariyar, ma’osaw ko papinapina a tamdaw i lawac no riyar mitatoy to salil, cifoting sato i,tengtengen to talahekal.
2.Mitenengay (立網法)
I ngata no lawac no riyar o fakeloh ko sapipatomenek to salil,maherek to i,terengen ko salil talalawac no riyar a mipasiket I fokeloh,macelak to ko salil I riyariyaran,maleno sato i, mahawikid no riyar ko ko foting alakafikafit sa I salil,makerah sato I, tado han to a miala koni a foting.O pinangang no matiniay a pifoting I, kalafian mitengen to salil to cika a papacem miala to mikafitay a foting.