Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Blade Runner (títol orichinal en anglés, enguerada en Aragón con o suyo títol orichinal) ye una cinta de cine estausunidense de cine de ciencia-ficción de l'anyo 1982, dirichita por Ridley Scott seguntes un guión de Hampton Fancher, David Peoples y Roland Kibbee (basato en a novela Do Androids Dream of Electric Sheep?, de Philip K. Dick de 1968), con una dirección de fotografía de Jordan Cronenweth y una banda sonora de Vangelis. Producita por Michael Deeley, Charles Lauzirika, Hampton Fancher, Brian Kelly, Jerry Perenchio, Ivor Powell, Run Run Shaw y Bud Yorkin ta The Ladd Company, en o suyo reparto incluye a destacatos actors como Harrison Ford, Rutger Hauer, Sean Young, u Edward James Olmos.
A cinta s'estrenó o 25 de chunio de 1982 en Estaus Unius, convertindo-se en una d'as cintas de culto de cuantas cheneracions. Iste film de ciencia-ficción suposó a consagración d'o suyo director, Ridley Scott, y ha estau influencia y un referent ta creyadors de cine, televisión, novelas y chuegos. Blade Runner ha estau fuertement aclamada, mas que mas t'abanzar en o planteyamiento de cuestions que s'han convertiu en fundamentals en iste sieglo XXI, como a globalización, o cambeo climatico u a superpoblación.
En Blade Runner se planteya o desafío d'a hechemonía de l'anglés en a ciudat de Los Angeles (California) en l'anyo 2019; en a cinta, i hai residents que charran un mezclallo de luengas europeas y de l'Asia Oriental; actualment, no s'ha plegau a una situación pareixida, encara que s'ha duplicau a cantidat de fablants d'o castellano en ista ciudat entre 1980 y 2010. Os visionarios pronostican que bel día o chinés mandarín será a luenga habitual t'os negocios a ran global.
En a cinta de Ridley Scott son celebres as imáchens d'autos voladors, como o que fa servir o protagonista, Rick Deckard, a qui interpreta l'actor Harrison Ford.
Os autos voladors son encara una fantasía, pero no l'escaneyo de l'iris, que en Blade Runner s'emplega t'a reconoixencia d'os ditos "replicants". Hue o sistema de reconoixencia de l'iris s'emplega en aeropuertos y puntos de control de mugas.
En relación con os abances en intelichencia artificial, os "replicants" de Blade Runner pareixen sers humans sinteticos, y no robots, pero no tienen un comportamiento emocional normal; no s'han creyau encara maquinas que combinen o comportamiento d'as personas, o luengache y a mecanica d'o cuerpo humano.
Blade Runner imachinó un mundo en que a mayoría d'os sers humans heba fuyiu a colonias difuera d'a Tierra, mas placientes ta vivir, colonias que yeran chestionadas por interpresas privadas.
A cinta planteya tamién una cuestión moral, constando en a ciencia-ficción: as consecuencias de creyar vida intelichent a semellanza d'os sers humans. "A cuestión que planteya a cinta ye si hemos d'atribuyir l'estatus de personas a las maquinas". Blade Runner fa servir a metafora d'a tecnolochía ta explicar porqué a sociedat decide que bels grupos de personas son acceptables y d'atros no.