Petar III, car Rusije

Petar III
Petar III
Car Rusije
Vladavina	5 januar 1762 - 9 juli 1762
Prethodnik	Elizabeta
Nasljednik	Katarina II
Supružnik	Katarina II
Djeca	Pavle
Otac	Karl Fridrik, vojvoda Holstein-Gottorpa
Majka	Ana Petrovna
Rođenje	21 februar 1728 ; Kiel, vojvodstvo Holstein-Gotorp
Smrt	17 juli 1762 (u 34 godini); Ropša, Rusko carstvo
Mjesto sahrane	Katedrala svetog Petra i Pavla, Sankt Peterburg

Petar III (ruski: Пётр III Фëдорович, Pyotr III Fyodorovich; 21. februar 1728. - 17. juli 1762.) bio je car Rusije od januara do jula 1762. godine. Rođen je u Kielu kao jedino dijete vojvode Holsteina Karla Fridrika (nećak švedskog kralja Karla XII) i Ane Petrovne (najstarije preživjele kćerke Petra I). On je slabo govorio ruski pa je vodio snažnu proprusku politiku koja ga je učinila nepopularnim vođom. Odbačen je i ubijen kao rezultat zavjere koju je vodila njegova njemačka supruga princeza Sofija Anhalt-Zerbst koja ga je naslijedila na prijestolju kao Katarina II. Međutim, druga teorija je da je umro usljed pijane tuče s tjelohraniteljem dok je bio zatočen nakon Katarininog puča.

Uprkos općenito lošoj reputaciji, Petar je za vrijeme kratke vladavine napravio neke napredne reforme. Proglasio je slobodu vjeroispovijesti (vrlo prosvijećen potez za to vrijeme) i ohrabrio obrazovanje. Želeći modernizirati rusku vojsku ukinuo je tajnu policiju koja je bila poznata po ekstremnom nasilju. Nakon njegove smrti, Katarina je neke njegove reforme usvojila a druge obnovila.

Rani život i karakter

Petar je rođen kao Karl Petar Urlih Schleswig-Holstein-Gottorp (njemački: Karl Peter Ulrich von Schleswig-Holstein-Gottorf) u Kielu u vojvodstvu Holstein-Gottorp. Njegovi roditelji su bili vojvoda Holstein-Gotorpa Karl Fridrik (nećak švedskog kralja Karla XII) i Ana Petrovna (najstarija preživjela kćerka Petra I). Njegova majka je umrla ubrzo nakon njegovog rođenja. Nakon smrti njegovog oca 1739. godine, postao je vojvoda Holstein-Gottorpa kao Karl Petar Urlih (njemački: Karl Peter Ulrich) u dobi od 11 godina.

Žena mu je godine 1745. postala vojvotkinja Sofija Augusta od Anhalt-Zerbsta, koja nakon udaje za njega prelazi na pravoslavlje i uzima ime Katarina. Odlučna i inteligentna, učestvovala je u političkim i diplomatskim igrama mnogo aktivnije od svojeg supruga.

1742. godine proglašen nasljednikom carice Jelisavete. Nakon njene smrti, decembra 1761, postaje car. U to je doba vođen sedmogodišnji rat (1756.-1763.), u kojem je Rusija ratuje protiv Pruske. Petar, koji se divi pruskom vladaru Fridriku II, prekida rat i u maju 1762. godine u Petrogradu potpisuje mir, kojim Rusija vraća Pruskoj ranije osvojene teritorije. Planira u savezništvu s Pruskom krenuti u rat protiv dosadašnjih saveznika Austrije i Francuske.

U unutrašnjoj politici, daje povlastice plemstvu i potiskuje (ionako slab) uticaj crkve. Dao je pravo zemljoposjednicima da kmetove po svojoj volji preseljavaju s jednog imanja na drugo. Položaj kmetova time se značajno pogoršava i postaje blizak položaju robova. Oslobodio je plemiće obaveze da služe državi u administraciji ili vojsci (koju je nametno njegov djed Petar I Veliki, osim u vrijeme rata. Započinje sekularizaciju crkvenih imanja, koju će Katarina II nastaviti.

Zaokret u vanjskoj politici dovodi do pobune vojnih zapovjednika, kojoj na čelo staje Katarina. U dvorskom udaru svrgnut je s vlasti, zatvoren i uskoro ubijen. Katarina je zavladala kao carica Katarina II.

Nekoliko godina nakon njegove smrti, u Crnoj Gori je Šćepan Mali proglasio sebe carom Petrom III, koji je uspio pobjeći iz tamnice. Jednako je postupio i vođa kozačkog ustanka 1773.-1775. godine J. I. Pugačov.