Gailu mugikor

Gailu mugikorra (mobile device) edo eskuko konputagailua ere esaten zaiona ,tamaina txikiko aparatu bat da, prozesatzeko gaitasun batzuk dituena, sare batekin etengabeko edo aldizkako konexioa duena, memoria mugatua duena, funtzio baterako berariaz diseinatua izan dena, baina beste funtzio orokorrago batzuk bete ditzakeena.

XXI. mendearen hasieratik gehien erabiltzen diren gailu mugikorrak, zalantzarik gabe, telefono mugikorrak dira. Lehenengo smartphone edo telefono adimendunei, 2000ko hamarkadaren amaieran, tablet edo tableta handiagoak gehitu zitzaizkien, baina funtsean haien berdinak. Ordutik, ukipen-pantailako interfaze baten bidez sartzen eta ateratzen dira datuak. 2010erako, gailu mugikorrek askotan sentsoreak zituzten, hala nola azelerometroak, magnetometroak eta giroskopioak, orientazioa eta mugimendua detektatzea ahalbidetzen dutenak. Gailu mugikorrek erabiltzaile biometrikoaren autentifikazioa eman dezakete, hala nola aurpegiaren azterketa edo hatz-marken azterketa.

Hertsiki esanda, gailu mugikor deituriko asko ez dira mugikorrak. Anfitrioia da mugikorra, hau da, giza anfitrioi mugikor batek mugikorra ez den gailu adimendun bat darama. Gailu informatiko mugikor baten adibide bat, non gailua bera mugikorra den, robot bat da. Beste adibide bat ibilgailu autonomo bat da.

Motak

Oinarrizko hiru modu daude gailu mugikorrak fisikoki hosts mugikorrekin lotzeko: lagunduta, gainazalean muntatuta edo host baten egituran integratuta, adibidez, host gailu batean integratutako kontrolatzaile bat. Lagunduta dagoen objektu bat da, estutu gabe lotuta dagoena eta anfitrioi mugikor batekin batera doana; adibidez, telefono adimendun bat poltsiko edo poltsiko batean eraman daiteke, baina erraz gal daiteke. Beraz, gailu integratuak dituzten ostatu mugikorrak, hala nola ibilgailu autonomoa, handiagoak dirudite poltsikokoak baino.

Mugikortasuna haririk gabeko konektibitatea izatearen sinonimotzat hartzen den arren, termino horiek desberdinak dira. Erabiltzaileek, aplikazioek eta gailu mugikorrek ez dute sarerako sarbide guztia haririk gabeko sareen bidez egin behar, eta alderantziz. Hari gabeko sarbide-gailuak estatikoak izan daitezke, eta erabiltzaile mugikorrak haririk gabeko eta klabe bidezko sarbide-puntuen artean mugi daitezke, ziberkafeak kasu. Gailu mugikor batzuk Interneteko gailu mugikor gisa erabil daitezke mugitzen ari diren bitartean Interneten sartzeko, baina ez da beharrezkoa hori egitea, eta telefonoaren funtzio edo aplikazio askok martxan jarraitzen dute, baita Internetetik deskonektatuta daudenean ere.

Gailu mugikorra beste teknologia batzuekin alderatuta bakarra izatea eragiten duena hardwareari eta softwareari datxekion malgutasuna da. Aplikazio malguetan bideo-txata, web-nabigazioa, ordainketa-sistemak, NFC, audio-grabazioa eta abar sartzen dira. Gailu mugikorrak nonahiko bihurtzen diren heinean, hodeiaren erabilera barne hartuko duten zerbitzuak ugarituko dira. Gailu mugikorraren forma arrunt batek, telefono adimendun batek, pantaila bat badu ere, agian gailu informatiko adimendunaren beste modu bat ere bai, txartel adimendunak, adibidez, banku-txartel edo bidaia-txartel gisa erabiltzen denak, ez du pantailarik. Gailu mugikor honek, askotan, PUZ bat eta memoria ditu, baina konektatu edo irakurle batean txertatu behar du bere egoera edo barne-datuak erakusteko. Gaile desberdinak erabiltzen dira, batzuek beste batzuk baino gehiago. Gehien erabiltzen direnak:

• Telefono adimendunak edo smartphoneak: Esan dezakegu ohiko telefono mugikorrak direla, baina egitura informatiko mugikor baten gainean eraikiak, biltegiratzeko eta prozesatzeko ahalmen handiagoa ematen diena. Ordenagailu baten antza dute. Askotan denbora-pasarako eta lan-tresnetarako erabiltzen dira.
• Tabletak: Ukipen-pantaila batean integratutako ordenagailu eramangarri pertsonalak dira, Interneterako sarbidea dutenak eta sistema eragile batean instalatutako aplikazioak exekutatzeko gaitasuna dutenak. Maneiua erraza eta intuitiboa da.
• Erloju adimendunak: Eskumuturreko erlojuak dira, eta Interneterako sarbidea, deiak jasotzea edo mezuak bidaltzea bezalako funtzionalitateak dituzte.
• Ugaltzaile digitalak: Audio edo bideo gisako fitxategi digitalak gordetzeko eta erreproduzitzeko gailuak dira.
• Camarak: Irudiak, audioak eta bideoak hartzea ahalbidetzen duten gailuak. Gainera, konektibitate-gaitasunak izan ditzakete, atzemandako fitxategiak bidaltzeko eta partekatzeko.
• GPS: Gailu horiek aukera ematen diete erabiltzaileei ibilgailu baten edo gailu hori erabiltzen duen pertsona baten posizio zehatza zehazteko.
• Ordenagailu eramangarriak: Ordenagailu osoak dira, tamaina txikia eta trinkoa dutenez, garraiatu ahal izateko, eta bateriari esker, kargagailua sare elektrikora konektatuta ez dagoen bitartean erabiltzeko.

Segurtasuna eta konfidentzialtasuna

Azterlan batzuek erakusten dutenez, gailu mugikorretan instalatutako "ospe oneko" aplikazioen % 9 inguruk "oso ospe txarreko" webguneekin elkarreragiten dute, gailuaren eramailea horretaz ohartu gabe. Ospe txarreko guneen artean, birus-eramaileak (% 9), lapurtutako informazioa erabiltzeagatik ezagutzen diren guneak (% 15), erabiltzaileen ebaluazioen arabera kalitate eskaseko guneak (% 73) eta adingabeentzako gai ez diren edukiak dituzten guneak (% 74) daude.

Sistema eragile mugikorrak

Sistema eragile mugikorra edo SO mugikorra maila baxuko programen multzo bat da, eta telefono mugikorraren berezitasun espezifikoen abstrakzioa ahalbidetzen du, eta haren gainean exekutatzen diren aplikazio mugikorrei zerbitzuak ematen dizkie. Windows, Linux edo Mac OS erabiltzen duten PCek bezala, gailu mugikorrek Android eta iOS sistema eragileak dituzte, besteak beste.

Adibidez:

• Android
• Bada
• BlackBerry OS
• EMUI
• Firefox OS
• iOS
• Maemo
• MeeGo
• MIUI
• Moblin (proyecto)
• Palm OS
• Sailfish OS
• Symbian OS
• Windows CE
• Windows Mobile
• Windows Phone
• KaiOS

Erreferentziak

Kanpo estekak