جدول تناوبی عناصر شیمیایی
در حال حاضر ۱۱۸ عنصر شیمیایی شناخته شده وجود دارد که خصوصیات فیزیکی و شیمیایی بسیار متنوعی از خود نشان میدهد. در بین این تنوع زیاد، دانشمندان دریافتهاند که استفاده از نامگذاری دستههای مختلف این عناصر که خصوصیات مشابهی دارند به منظور بررسی و مطالعه آنها کاربردی است. بسیاری از این دستهها بهطور کلی توسط آیوپاک شناسایی شدهاند.[۱]
دستههای نام زیر توسط آیوپاک توصیه شدهاست:
فلزهای قلیایی – فلزات گروه ۱: Li , Na , K , Rb , Cs , Fr .
فلزهای قلیایی خاکی – فلزات گروه ۲: Be , Mg , Ca , Sr , Ba , Ra .
گروه نیتروژن – عناصر گروه ۱۵: N , P , As , Sb , Bi . (Mc خصوصیات آن بهطور کلی شناخته نشدهاست)
کالکوژن – عناصر گروه ۱۶: O , S , Se , Te , Po . (Lv خصوصیات آن بهطور کلی شناخته نشدهاست)
هالوژن – عناصر گروه ۱۷: F , Cl , Br , I , At . (Ts خصوصیات آن بهطور کلی شناخته نشدهاست)
گاز نجیب – عناصر گروه ۱۸: He , Ne , Ar , Kr , Xe , Rn . (Og خصوصیات آن بهطور کلی شناخته نشدهاست)
لانتانیدها – عناصر ۵۷–۷۱: La , Ce , Pr , Nd , Pm , Sm , Eu , Gd , Tb , Dy , Ho , Er , Tm , Yb , Lu .
آکتینیدها – عناصر ۸۹–۱۰۳: Ac , Th , Pa , U , Np , Pu , Am , Cm , Bk , Cf , Es , Fm , Md , No , Lr .
عنصرهای خاکی کمیاب – Sc , Y , به همراه لانتانیدها .
فلز واسطه – عناصر گروههای ۳ تا ۱۱ یا ۳ تا ۱۲.
یک دستهبندی رایج دیگر درجه رفتار فلزات ، شبه فلزات و نافلزها و خصوصیات آنها است. هیچگونه توافق جامعی بر روی نام این دستهها وجود ندارد. این دستهها شامل موارد زیر است:
فلزات قلیایی ، قلیایی-خاکی و گازهای نجیب (مانند سامانه آیوپاک بالا)
عناصر واسطه که همان فلزات واسطه بالا هستند.
لانتانوئیدها و آکتینوئیدها که همان لانتانیدها و آکتینیدها هستند.
عناصر خاکی کمیاب، کالکوژن و هالوژنها به عنوان یک دسته ذکر نشدهاند.
دیگر دستههای نامگذاری به شرح زیر است:
فلزات پسواسطه – فلزات گروههای ۱۲–۱۸: Zn , Cd , Hg , Al , Ga , In , Tl , Sn , Pb , Bi , Po . دوره ۷ عناصر Nh , Fl , Mc , Lv , و Ts . همچنین Og میتواند یکی از عناصر این دسته باشد.
شبهفلز – عناصری با خواص مابین فلزات و غیر فلزات: B , Si , Ge , As , Sb , Te , At .
نافلزهای فعال – نافلزهایی که فعالیت شیمیایی دارند (بر خلاف گازهای نجیب): H , C , N , P , O , S , Se, F , Cl , Br , I
آکتینیدهای ویژه – سری تئوری از عناصر ۱۲۱ تا ۱۵۷ که شامل بلوک-جی پیشبینیشده از جدول تناوبی است.
نامهای دیگری برای دستههای عناصر بهطور عمومی رایج است که این نامها الزاماً تمام جدول تناوبی را پوشش نمیدهد.
فلز گرانبها – گروهی بسیار متنوع از فلزات غیر رادیواکتیو که دارای ارزش اقتصادی بالایی هستند.
فلزات مسکوک – فلزات متنوعی که برای ساخت مسکوکات بهکار میروند از جمله عناصر گروه ۱۱ شامل Au , Ag , Cu .
گروه پلاتین – Ru , Rh , Pd , Os , Ir , Pt .
فلزات نجیب – فلزاتی که در مقابل خوردگی مقاوم هستند. این فلزات بهطور کلی شامل Ag , Au است.
فلز سنگین – عناصر این دسته بر حسب دانسیته، عدد اتمی و سمیت طبقهبندی میشود.
فلز بومی – فلزاتی که بهطور خالص در طبیعت به وفور یافت شده و فلزات نجیب را هم در بر میگیرد مانند Sn و Pb .
فلزات خاکی – یک نام تاریخی قدیمی که معمولاً به فلزات گروههای ۳ و ۱۳ ارجاع داده میشود اما گاهی برلیوم و کروم را هم شامل میشود.
عنصرهای فرااورانیم – عناصری با عدد اتمی بالاتر از ۹۲.
عنصر فوق سنگین – عناصری با عدد اتمی بالاتر از ۱۰۳ که در حقیقت پس از آکتینیدها قرار میگیرد.
عنصرهای فرااورانیم – عناصری با عدد اتمی بالاتر از ۹۴.
Minor actinide – آکتینیدهای یافتشده در مقادیر مشخصی از سوخت هستهای به جز U و Pu شامل Np , Am , Cm .
اتمهای سنگین – عبارت استفاده شده در شیمی محاسباتی که به عناصری به جز هیدروژن و هلیوم اشاره دارد.
منابع
پیوند به بیرون