O ciberfeminismo é o termo usado para definir a fusión entre o ciberespazo e o feminismo, e úsase para enmarcar o traballo, as reflexións e as análises das tecnoloxías da información e comunicación desde a perspectiva feminista.
Esta corrente xurdiu nos anos 90 e identifícase tanto co activismo social e político como coas representacións artísticas. As precursoras foron o grupo de artistas australianas VNS Matrix, inspiradas na net-art e na filósofa británica Sadie Plant.
O ciberfeminismo é unha cooperación entre muller, máquina e novas tecnoloxías. A relación entre a tecnoloxía da información e a liberación da muller vén de antigo.Sadie Plant
En 1997, celebrouse a Primeira Internacional Ciberfeminista en Alemaña e acordouse non definir o termo "ciberfeminismo". A cambio escribiron as 100-Antíteses para rexistrar o que non era o ciberfeminismo.
O ciberfeminismo converteuse nun medio para difundir arte, teoría e política. Un espazo que facilita os vínculos a nivel mundial, difunde reivindicacións e denuncias e pode converterse nunha ferramenta para coordinar estratexias e accións para derrocar os piares do patriarcado moderno.
O espazo cibernético, a través de todas as plataformas de comunicación, información e investigación, converteuse nunha realidade cotiá que cambiou a nosa forma de relacionarnos, traballar e divertirnos.
A filósofa americana Donna Haraway no seu recompilatorio de traballos Ciencia, cyborgs e mulleres (1978-1989), elabora unha reformulación da posición feminista que se achega á filosofía e á ciencia, elaborando un discurso profundo, enriquecedor e liberador dos debates de persecución na dicotomía igualdade-diferenza.
Concretamente, Haraway, no seu clásico Manifesto Cyborg (1991), identifica un novo tipo de feminismo, aínda que nunca reclamou o termo "ciberfeminismo". A idea que Donna propón é o concepto de cyborg, que esvaece os límites entre as persoas e as máquinas, así que habería unha diferenza entre homes e mulleres abrindo un camiño máis aló dos xéneros.
O ciberfeminismo é un movemento recente, os seus inicios son en 1991, pola vía dun grupo de mulleres que teñen unha relación no mundo dos videoxogos e das tecnoloxías, VNS (VeNuS) Matrix , composto por catro mulleres, Jhosephine Strarrs, Juliane Pierce, Francesda da Rimini e Virginia Barrat, coa decisión de experimentar coa arte e a teoría do feminismo francés. O obxectivo principal era investigar e descifrar as narracións de dominación e control que rodeaban a tecnoloxía, para estudar a construción social do espazo, a identidade xenérica e sexual, a sexualidade no ciberespazo e así romper a situación de desigualdade das mulleres.
Dende o inicio, considerouse un movemento con desacordos que, xunto coas distintas posicións, ás veces contraditorias, limitou a liña de investigación e o seu recoñecemento.
A primeira acción do movemento foi a creación do grupo de traballo e a experimentación coa que xurdiu o primeiro texto/traballo chamado: Cibermanifesto para o século XXI e publicou máis tarde o Manifiesto de la Zorra mutante. Os dous primeiros escritos fixéronse en homenaxe a Donna Haraway e o seu concepto de Cyborg.
Ao longo do tempo, varios grupos de intelectuais e feministas adheríronse ao ciberfeminismo observando que as súas premisas eran un xeito de responder á cultura popular dos videoxogos, a Internet e á noción de cyberpunk.
A expansión do ciberfeminismo chega máis concretamente a Europa o 20 de setembro de 1997. Ese día celebrouse a Primeira Internacional Ciberfaminista en Documenta X, un concrego internacional de arte contemporánea en Kassel, Alemaña.
O grupo Old Boys Network foi un elemento clave na organización da reunión. Este grupo de traballo estaba composto por seis mulleres en consulta en liña coas participantes, o que permitiu que o traballo fose colaborativo. A suma das participantes e das directrices do grupo OBN (Old Boys Network) reuniu a trinta mulleres moi diversas de máis de oito países diferentes, con diversas situacións económicas, profesionais e políticas.
As preocupacións centrais da Primeira Internacional Ciberfeminista foron definir o que é o ciberfeminismo, que achega á sociedade e cales son os seus principais obxectivos no campo das TIC. Unha vez rematada a reunión de Kassel e redactadas as conclusións, elaborouse o texto clave para entender o que é o ciberfeminismo e cales son as súas propostas. Ante a imposibilidade de definilo, xa que é un movemento moi diverso e cambiante, elabórase un texto composto de cen antíteses explicativas do que non é ciberfeminismo.
100 antíteses do que non é o ciberfeminismo ...(...) O ciberfeminismo non é unha institución
O ciberfeminismo non utiliza palabras en ningún coñecemento dos números
O ciberfeminismo non está completo
O ciberfeminismo non é un erro 101 (...)Primeiro Encontro Internacional Ciberfeminista na Documenta X de Kassel, http://www.e-revistes.uji.es/index.php/asparkia/article/view/605/515
O territorio do ciberfeminismo é moi extenso e ten como obxectivo loitar contra o ciberespazo e a educación, para combater todos os espazos onde as mulleres están excluídas das posicións de poder dentro da tecnocultura. Dada a información proporcionada polo sistema, mensaxes con estereotipos culturais, políticos e sexuais tradicionais, este movemento reivindica a apropiación das novas tecnoloxías para crear unha identidade política alternativa.
As investigacións que comparan as diferenzas entre mulleres e homes no acceso ás TIC son numerosas. Con todo, as perspectivas feministas defenden a necesidade de prestar atención non só ao acceso ás tecnoloxías, senón tamén ao deseño e ás relacións sociais que se constrúen nas redes. Desde esta perspectiva, o xénero é parte integrante da produción tecnolóxica.