Պորտուգալիայի ազգային գրադարան
 | |
 | |
| Երկիր |  Պորտուգալիա |
|---|---|
| Տեսակ | ազգային գրադարան և հանրային գրադարան |
| Հիմնվել է | փետրվարի 29, 1796 |
| Հասցե | Campo Grande 83, 1749-081 Lisboa |
| Այլ տվյալներ | |
| Կայք | bnportugal.gov.pt(պորտ.) |
Պորտուգալիայի ազգային գրադարան, խոշոր գրադարան Լիսաբոնում։
Պատմություն
Լիսաբոնի գրադարանը, ինչպես և ողջ քաղաքը, 1755 թվականի աղետալի երկրաշարժի հետևանքով մեծ կուրուստներ է կրել։ 40 և ավելի տարի հետո՝ 1976 թվականի փետրվարի 29-ին, հրատարակվել է Մարիա I-ի օգոստոսյան «Արքունիքի հասարակական գրադարանի» (պորտ.՝ Real Biblioteca Pública da Corte) հաստատության մասին դեկրետը։ Գրադարանը ձևավորվել է «Արքունի գրաքննության սեղանի գրադարանների» ֆոնդերի հաշվին, որը հիմնադրվել էր 1768 թվականին։
Նորաստեղծ գրադարանը գտնվում էր Պրասա դու Կամերսի հրապարակում, իսկ նրա ֆոնդերը ստեղծման օրվանից հանրամատչելի էին և չէին սահմանափակվում միայն գիտնականների շրջանակով։ 1807 թվականին փրկվելով Նապոլեոն I-ի արշավանքներից՝ արքունիքը իր հետ Ռիո դե Ժանեյրո է տանում նաև Արքունի գրադարանը, որը դառնում է Բրազիլիայի ազգային գրադարանի հիմքը։ 1821 թվականին, երբ արքունիքը հետ է վերադառնում Լիսաբոն, իր հետ վերցնում է միայն գրադարանի մի մասը՝ այսպես կոչված «Աժուդայի գրադարանը», որը 1880 թվականից գտնվում է Աժուդայի պալատում և հիմա մտել է Ազգային գրադարանի կազմի մեջ՝ չնայած մնում է որպես ինքնուրույն հավաքածու։
1805 թվականին ուժի մեջ է մտնում պարտադիր ցուցանմուշի մասին օրենքը, ինչը արագացնում է գրադարանի ֆոնդերի աճը։ Միգելիստական պատերազմներից (1832-1834) և կրոնական օրդենների ցրումից հետո հարուստ մենաստանային գրադարանները դառնում են պետության սեփականությունը։
1836 թվականին (շինության անբավարարության պատճառով) Արքունի հասարակական գրադարանը տեղափոխվում է Չիադու (Chiado) թաղամաս, որտեղ տեղավորվում է Սուրբ Ֆրանցիսկ քաղաքային մենաստանի (Convento de São Francisco da Cidade) շինություններում։ Տեղափոխությանը զուգահեռ գրադարանը փոխում է նաև անվանումը և սկսում է կոչվել Պորտուգալիայի ազգային գրադարան։
1910 թվականին հռչակվում է Պորտուգալիայի Առաջին Հանրապետությունը, և գրադարանը հարստացվում է ցրված կրոնական հաստատությունների ֆոնդերով։
1956 թվականին նոր մուտքերի հետևանքով տեղի անբավարարության պատճառով որոշում է կայացվում տեղափոխել գրադարանը Լիսաբոնի համալսարան։
1958 թվականին ճարտարապետ Պորֆիրու Պարդան Մոնտեյրուի նախագծով սկսվում է գրադարանային նոր շենքի կառուցումը։ 1969 թվականին տեղի է ունենում գրադարանի նոր շենքի բացման արարողությունը։
2011 թվականին ավարտվում է նոր գրապահոցի շինարարությունը։
2000 թվականից անցկացվում է թվային գրադարանի զարգացումը, որը հանդիսանում է Europeana գրադարանի մի մասը։ 2005 թվականին գրադարանը European Library նախագծի հիմնադիրների շարքում էր։
Ֆոնդեր
Ազգային գրադարանի ֆոնդերը բաժանված են վեց բաժինների․
- Ընդհանուր ֆոնդ (Fundo Geral), որը ներառում է 50 000 պարբերական հրատարակություն (այդ թվում պորտուգալալեզու երկրներից) և 3 մլն գիրք 14րդ դարից մինչ օրս։ Բոլորը 1931 թվականի պարտադիր ցուցանմուշներ են և 1986 թվականի ակադեմիական պարտադիր ցուցանմուշներ
- Հատուկ ֆոնդ (Reservados), որը ներառում է մոտ 51 000 ձեռագիր՝ սկսած 12-րդ դարից (մոտ 15 000 օրենսգիրք և 36 000 այլ ձեռագիր), մոտավորապես 30 000 հնատիպ գիրք, 466 հնագույն հրովարտակից բաղկացած պատմական արխիվ, 148 գրողների անձնական արխիվ (մասնավորապես՝ Ֆերնանդո Պեսոայի, Ժոզե Սարամագոյի, Ժոզե Մարիա Էսա դե Կեյրոշի, Կամիլու Կաշտելու Բրանկու)
- Քարտեզագրություն (Cartografia), որը ներառում է 6800 քարտեզ՝ սկսած 14-րդ դարից
- Պատկերագրություն, որը ներառում է մոտ 11 7000 տարբեր տեսակի պատկերներ
- Երաժշտություն բաժնում պահպանվում է մոտավորապես 50 000 միավոր (պարտիտուրաներ, լիբրետտոներ, երաժշտական պրոֆեսիոնալ հրատարակություններ, նկարներ)․
- Հրատարակություններ կույրերի համար (Leitura para Deficientes Visuais), որը ներառում է մոտ 7 000 Բլայլի անվանական տառատեսակ և 1 575 ձայնային փաստաթուղթ։
Աժուդայի գրադարան
Ազգային գրադարանին է պատկանում նաև այսպես կոչված Աժուդայի գրադարանը, որի ֆոնդերը այսօր կազմում են գրեթե 150 000 հատոր, որոնց թվում են․
- Ձեռագրեր (2512 օրենսգիրք, 13-րդ և 20-րդ դարերի մոտ 33 000 այլ ձեռագիր, որոնցից 43-ը նկարազարդված օրենսգիրք են, 15-18-րդ դարերի ժամանակագիրների ժողովածուներ, 226 օրենսգիրք Symmicty Lusitanica հավաքածուից և 61 ճիզվիտական օրենսգիրք Ասիայից )
- Երաժշտական ձեռագրեր (2 950 օրենսգիրք, 10 200 օպերաների և 18-20-րդ դարերի կամերային երաժշտության այլ ձեռագրեր)
- Տպագիր հրատարակություն (16 000 մենագրությունից և 11 000 պարբերական հրատարակությունից բացի, ներկայացված է 14-18-րդ դարի 60 000 հնատիպ քարտեզ և մեծ քանակությամբ 19-20-րդ դարի նկարազարդումներ և նկարներ)։
Ծանոթագրություններ
- ↑ При этом, базовая «Королевская библиотека» (Biblioteca Real), имевшая около 70 000 томов, и далее находилась при Королевском дворе.
- ↑ Коий сильно пострадал во время землетрясения 1755 года и был лишь частично отстроен.
- ↑ Данная коллекция включает национальную и региональную прессу, церковные вестники, школьные информационные бюллетени, годовые доклады и ежегодники различных организаций. Большая часть португальской периодики относится к XIX, XX и XXI столетиям, а также имеются отдельные издания XVII и XVIII столетий - как то «Gazeta da Restauração» (1640) и «Gazeta de Lisboa» (1715). Португалоязычные страны представлены такими газетами, как «Arauto Africano» (Luanda, 1889), «Lourenço Marques Guardian» (1905), «Correio de São Tomé» (1887), «A revista Claridade» (Cabo Verde, 1936), «A abelha da China» (Macau, 1822) и «O cronista de Tissuary» (Nova Goa, 1866).
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պորտուգալիայի ազգային գրադարան» հոդվածին։ |
| ||||||||
