Ուշադրություն։ Այս հոդվածը կարող է պարունակել անձնական տեսություններ, վարկածներ կամ կարծիքներ։ Հոդվածից պետք է հեռացնել բոլոր այն պնդումները, որոնք հիմնված չեն վստահելի աղբյուրների վրա։ Մանրամասների համար տես քննարկման էջը։
Մոլիերը 1639 թվականին ավարտել է Կլերմոնի ճիզվիտական քոլեջը։ 1643 թվականին, Մոլիեր կեղծանվամբ, մի քանի դերասանների հետ ստեղծել է «Փայլուն թատրոնը»։ 1645-1658 թվականներին խաղընկերների հետ շրջագայել է Ֆրանսիայի գավառներում։ Թատերախմբի համար գրել է փոքրածավալ ուրախ կատակերգություններ և ֆարսեր («Ճարպիկը կամ խոչընդոտները», 1663 թվական, «Սիրային անախորժություններ», 1663 թվական), որոնց սյուժեները փոխառված են իտալական պիեսներից։
Մոլիերը, հենվելով ֆրանսիական ժողովրդական թատրոնի ավանդույթների և Վերածննդի մարդասիրական գաղափարների վրա, օգտագործելով կլասիցիզմի փորձը, ստեղծել է նոր տիպի՝ սոցիալ-կենցաղային կատակերգության ժանրը։ Նա իր կատակերգություններով («Ծիծաղելի սեթևեթուհիները», 1660 թվական, «Տղամարդկանց դպրոցը», 1661 թվական) արտահայտել է գեղարվեստական նոր սկզբունքներ՝ իրականության ճշմարտացի պատկերում, կերպարների անհատականացում։ «Կանանց դպրոցի քննադատությունը» (1663 թվական) և «Վերսալյան էքսպրոմտ» (1682 թվական) պիեսներում հաստատել է իր գեղագիտական ըմբռնումները։
Մոլիերի տաղանդն ավելի վառ արտահայտվել է «Տարտյուֆ» (1669 թվական), «Դոն Ժուան» (1683 թվական) կատակերգություններում, որտեղ ծաղրել է բարեպաշտության և առաքինության դիմակի տակ թաքնված հասարակության երկերեսանիությունը, ազնվականության հոգևոր սնանկացումն ու անբարոյականությունը։ Մոլիերի ազատախոհական գաղափարախոսության, ազնվականական իշխող խավի սպանիչ քննադատության համար երկար ժամանակ արգելվել են «Տարտյուֆի» և «Դոն Ժուանի» բեմադրությունները։
«Միզանտրոպ» (1667 թվական) կատակերգության մեջ Մոլիերն անխնա քննադատել է իշխող խավի արատները, մերկացրել չարիքի արմատները։ Նրա վճռականությունը և անհաշտվողականությունն արտահայտվել են հատկապես հասարակ մարդկանց՝ գործունյա, խելացի, կենսուրախ սպասավորների և սպասուհիների կերպարներում («Ժլատը», 1668 թվական, «Քաղքենին ազնվական», 1671 թվական, «Երևակայական հիվանդ», 1674 թվական)։
Մոլիերի պիեսներում իրականության երգիծական պատկերման գույները խիստ չափազանցված և խտացված են։ Նա ֆրանսիական կատակերգությունը բարձրացրել է դասական արվեստի մակարդակի՝ պահպանելով նրա օրգանական կապը ժողովրդական ֆարսի («Սկապենի արարքները», 1676 թվական) հետ։ Մեծ է Մոլիերի պատմական դերը ֆրանսիական կատակերգության հետագա զարգացման մեջ՝ Ժան-Ֆրանսուա Ռենյարից մինչև Պիեռ Օգյուստեն Բոմարշե։
Մոլիերի ստեղծագործությունն ազդել է նաև հայ գրողների (Խորեն Գալֆայան, Նիկողայոս Փուղինյան, Գաբրիել Սունդուկյան, Հակոբ Պարոնյան) վրա։ XIX դարից հայ թատրոնում բեմադրվել են Մոլիերի պիեսները՝ «Դոն Ժուան», «Երևակայական հիվանդ», «Տարտյուֆ», «Քաղքենին ազնվական», «Սկապենի արարքները», «Ժորժ Դանդեն», «Բռնի ամուսնություն», «Ագահը» և այլն։
Կատակերգություններ
Նրա ստեղծագործություններից առավել հայտնի են «Տարտյուֆ» (1664-1669), «Դոն Ժուան» (ֆր.՝ Don Juan, ou Le festin de pierre, 1665), «Մարդատյացը» (ֆր.՝ Le Misanthrope, 1666) կատակերգությունները։
Թարգմանություններ
Մոլիերի կատակերգությունները հայերեն սկսել են թարգմանել դեռևս տասնիններորդ դարի կեսերից։ Առաջին հայ թարգմանիչն էր Տիգրան Տետեյանը։ Ֆրանսիացի մեծ թատերագրի հսկայական ժողովրդականություն վայելող ստեղծագործություններից թարգմանություններ են կատարել նաև հայ դասական գրող, նույնպես թատերագիր Գաբրիել Սունդուկյանը, անվանի ազգագրագետ, լրագրող Երվանդ Լալայանը, ժամանակի հայտնի դերասաններ Գ. Չմշկյանը, Ա. Մանդինյանը, Մ. Ամրիկյանը, Մ. Ավալյանը, Արամ Վրույրը։ Մոլիերյան երկերի հայ թարգմանիչերի ցանկը բավականին մեծ է, և ոչ բոլորն են այստեղ հիշատակված։
Առաջիններից մեկը Մոլիերին արևմտահայերեն թարգմանել է Գ. Պելճիկյանը։
Луков Вл. А. (2009). «Мольер Жан Батист». Электронная энциклопедия «Французская литература от истоков до начала Новейшего периода». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 28-ին.
Georges| nom1 = Couton | titre = Molière | sous-titre = œuvres complètes |pages totales=1414| lien éditeur = Bibliothèque de la Pléiade | éditeur = Gallimard | lieu = Paris | année = 1971|collection=Bibliothèque de la Pléiade|tome= 1|numéro dans collection=8|id=Couton 1971, t. 1}}
Georges| nom1 = Couton | titre = Molière | sous-titre = œuvres complètes |pages totales=1565|lien éditeur = Bibliothèque de la Pléiade | éditeur = Gallimard | lieu = Paris | année = 1971|collection=Bibliothèque de la Pléiade|tome= 2|numéro dans collection=9|id=Couton 1971, t. 2}}
Georges| nom1 = Forestier | prénom2= Claude|nom2 = Bourqui| lien auteur1= Georges Forestier (professeur de littérature)|titre = Molière | sous-titre = œuvres complètes |présentation en ligne=http://www.gallimard.fr/Catalogue/GALLIMARD/Bibliotheque-de-la-Pleiade/OEuvres-completes112%7C(չաշխատող հղում) pages totales= 1728|numéro dans collection=8|lien éditeur = Bibliothèque de la Pléiade | éditeur = Gallimard | lieu = Paris | année = 2010|collection=Bibliothèque de la Pléiade|tome= 1|ISBN=9782070117413|id=Forestier-Bourqui, t. 1}}
Georges| nom1 = Forestier | prénom2= Claude|nom2 = Bourqui|lien auteur1= Georges Forestier (professeur de littérature)|titre = Molière | sous-titre = œuvres complètes |présentation en ligne=http://www.gallimard.fr/Catalogue/GALLIMARD/Bibliotheque-de-la-Pleiade/OEuvres-completes113%7C(չաշխատող հղում) pages totales=1792| numéro dans collection=9|lien éditeur = Bibliothèque de la Pléiade | éditeur = Gallimard | lieu = Paris | année = 2010|collection=Bibliothèque de la Pléiade|tome= 2|ISBN= 9782070117420|id=Forestier-Bourqui, t. 2}}
Molière | titre = Œuvres de Monsieur de Molière | éditeur = Denys Thierry, Claude Barbin, Pierre Trabouillet | lieu = Paris | année = 1682 | lire en ligne = https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k57369g/f2.image accessible en ligne|id=Thierry-Barbin 1682}}. Seul le premier volume est accessible en ligne.
Dormandy, Thomas. "The white death: a history of tuberculosis", New York University Press, 2000, p. 10
Hartnoll, Phyllis (ed.). The Oxford Companion to the Theatre, 1983, Oxford University Press