Sun Yat-sen | |
---|---|
孫文 / 孫逸仙 | |
Probisional a Presidente ti Republika ti Tsina | |
Nagakem 1 Enero 1912 – 10 Marso 1912 | |
Bise Presidente | Li Yuanhong |
Sinaruno ni | Yuan Shikai |
Premier ti Kuomintang ti Tsina | |
Nagakem 10 Oktubre 1919 – 12 Marso 1925 | |
Inunaan ni | Isu (a kas ti Premier ti Partido ti Insik a Rebolusionario) |
Sinaruno ni | Zhang Renjie (a kas ti mangipangulo) |
Dagiti bukod a salaysay | |
Naiyanak | Xiangshan, Guangdong, Tsina | 12 Nobiembre 1866
Natay | 12 Marso 1925 Beijing | (tawen 58)
Nakaipunpunan | Mausole ni Sun Yat-sen, Nanjing, Republika ti Tattao ti Tsina |
Pakipagilian | Insik |
Partido ti politika | Kuomintang |
Dadduma a kumadduaan iti politika | Partido ti Insik a Rebolusionario |
A(s)sawa | Lu Muzhen (1885–1915) Kaoru Otsuki (1903–1906) Soong Ching-ling (1915–1925) Chen Cui-fen (1892-1925) |
Annak | Sun Fo Sun Yan Sun Wan Fumiko Miyagawa (b. 1906) |
Alma mater | Kolehio ti Medisina ti Hong Kong para iti Insik |
Trabaho | Pisiko Politiko Rebolusionario Mannurat |
Pirma |
Ni Sun Yat-sen (12 Nobiembre 1866 – 12 Marso 1925) ket maysa idi nga Insik a rebolusionario ken ti immuna a presidente ken nangbangon nga ama ti Republika ti Tsina ("Nationalista a Tsina"). A kas ti nangiyuna a pionero ti Republika ti Tsina, ni Sun ket naibagbaga a kas ti "Ama ti Pagilian" iti Republika ti Tsina (ROC), ken ti "nangiyuna ti demokratiko a rebolusion" idiay Republika ti Tattao ti Tsina. Ni Sun ket nangipapel ti kangrunaan apapel ti panakatnag ti Qing a Dinastia idi las-ud ti Doble a Sangapulo a Rebolusion. Uray no isu ket adda idi idiay St. Louis, Missouri , isu ket naidutokan nga agserbi a kas ti presidente ti Probisional a Republika ti Tsina, idi nabangon idi 1912. Isu pay ket kimmadduaan idi a nangbangon ti Kuomintang (KMT), a nagserserbi a kas ti immuna a daulona. Ni Sun ket isu idi ti nagikaykaysa a pigura iti kalpasan ti Imperial a Tsina, ken agtultuloy a naisangsangayan kadagiti maika-20 a Siglo nga Insik a politiko para iti panagraraem ti tattao manipud kadagiti dua a bangir ti Ilet ti Taiwan.
Urayno ni Sun ket naipanpanunotan a kas maysa kadagiti kalatakan a daulo ti moderno a Tsina, ti politikal a biagna idi ket ti agnanayon a panagsagsagaba ket kankanayon a idi panakatalaw.Kalpasan ti panagballigi ti rebolusion, isu ket kellaat a naiyetnag ti bileg iti kabarbaro a nabangon a Republika ti Tsina, ken nangidadaulo kadagiti nagsasaruno a rebolusionario a gobierno a kas maysa a panagikarit kadagiti mannakigubat a nagtengtengngel ti pagilian. Ni Sun ket saan a nagbiag a nakakita ti panagtitipon ti bileg ti partidona iti pagilian idi las-ud ti Akin-amianan nga Ekspedision. Ti partidona, a nangporma ti narasi a kumadduaan kadagiit Komunista, ket napisi kadagiti dua asangkatipunan kalpasan idi pimmusay. Ti kangrunaan a legado ni Sun ket ti panangrang-ayna ti politikal a pilosopia a tinawtawagan ti Tallo a Pamunganayan ti Tattao: nationalismo, demokrasia, ken ti panggedan ti tattao.
Dagiti midia a mainaig ken ni Sun Yat-sen iti Wikimedia Commons
Dagiti inadaw a sasao a mainaig ken ni Sun Yat-sen iti Wikiquote (iti Ingles)
Dagiti obra a mainaig ken ni Sun Yat-sen iti Wikisource (iti Ingles)