N-reglur eru reglur í íslenskri stafsetningu um það hvort rita skuli eitt n eða tvö í tilfellum þar sem enginn greinarmunur er gerður í framburði.
Fjöldi n-a í orði fer eftir uppruna þess. Dæmi:
Það getur oft reynst erfitt að finna skyld orð sem sýna hvort eitt n sé í orðinu eða tvö, og ef allt bregst er best að nota útilokunaraðferðina. Er þá best að leita að orðum sem eru af sömu rót með tvö nn í stofni. Ef ekkert slíkt orð finnst, er best að nota eitt n.
Dæmi:
Ýmis smáorð sem tákna stefnu frá einhverjum stað enda á -an og aldrei á -ann.
Dæmi:
Atviksorðin „þanneiginn“ (þann + veginn) og „hinseginn“ enda með tveimur n-um.
Það skal skrifa „enn“ ef það er hægt að setja „enn þá“ í staðinn án þess að merkingin breytist. Annars er „en“ notað. „En“ er líka oftast notað í samanburði. Einnig er „en“ samtenging.
Dæmi um tvö enn:
Dæmi um eitt n:
Jafnmörg n eru í lausum greini, í viðskeyttum greini og í eignarfornöfnum. Hægt er að finna n fjölda í viðskeyttum greini með því að bæta minn eða mín fyrir aftan vafaorðið. Ef fyrsta sérhljóðið í eignarfornafninu er í er eitt n (mín, mínar) en ef sérhljóðið er i eru tvö n (minn, mínir).
Dæmi:
Skemmtilega konan mín.
Hávaxni maðurinn minn.
Karlkynsorð sem hafa endinguna -ann, -inn og -unn í nefnifalli eintölu, hafa eitt n í öllum öðrum föllum (þolfalli, þágufalli og eignarfalli).
Dæmi:
Nefnifall | Þolfall | Þágufall | Eignarfall | |
---|---|---|---|---|
morgunn | morgunn | morgun | morgni | morguns |
drottinn | drottinn | drottin | drottni | drottins |
himinn | himinn | himin | himni | himins |
arinn | arinn | arin | arni | arins |
Önnur orð sem beygjast svona:
Orðin Huginn, Reginn og Muninn eru eins í þolfalli og þágufalli (Hugin, Munin og Regin).
Orðið aftann (sem þýðir kvöld eða síðdegi) er eina orðið í nútímaíslensku sem beygist eftir þessari reglu, og er mest notað í samsettum orðum eins og aftansöngur (kvöldmessa) eða aftanbjarmi (kvöldroði).
Nefnifall | Þolfall | Þágufall | Eignarfall | |
---|---|---|---|---|
Aftann | aftann | aftan | aftni | aftans |
Sum ættarnöfn sem enda á -an í nefnifalli hafa eitt n í öllum föllum. Nöfnin Kiljan, Kamban, Kjaran, Kvaran, Kjartan, Natan osfv. eru dæmi um slík ættarnöfn.
Nefnifall | Þolfall | Þágufall | Eignarfall | |
---|---|---|---|---|
Natan | Natan | Natan | Natan | Natans |
Kjartan | Kjartan | Kjartan | Kjartani | Kjartans |
N-regla eitt fyrir kvenkyns nafnorð, oft kölluð Þórunnarregla hljómar svo að íslensk kvennanöfn sem eru mynduð af orðinu unnur sem þýðir alda (eins og Þórunn, Jórunn, Iðunn, Ingunn, Ljótunn, Dýrunn, Sæunn), hafa tvö n í öllum föllum.
Nefnifall | Þolfall | Þágufall | Eignarfall | |
---|---|---|---|---|
Jórunn | Jórunn | Jórunni | Jórunni | Jórunnar |
Iðunn | Iðunn | Iðunni | Iðunni | Iðunnar |
N-regla tvö fyrir kvenkyns nafnorð, oft kölluð miskunnarregla hljómar svo að hin fjögur kvenkyns nafnorð sem eru dregin af sögnunum að kunna og að kenna (einkunn, vorkunn, miskunn og forkunn) hafa tvö n í öllum föllum.
Nefnifall (Nf) | Þolfall (Þf) | Þágufall (Þgf) | Eignarfall (Ef) | |
---|---|---|---|---|
miskunn | miskunn | miskunn | miskunn | miskunnar |
vorkunn | vorkunn | vorkunn | vorkunn | vorkunnar |
N-regla þrjú fyrir kvenkyns nafnorð, oft kölluð verslunarregla hljómar svo að kvenkyns nafnorð sem enda á -un eða -an í nefnifalli, og eru dregin af nafnhætti sagna, á að skrifa með einu n í öllum föllum.
Dæmi: