Et Mestreechs udder Maastrichter Platt es dat Platt, wat se em ahle Deil vun dä Stadt Maastrech kalle, di jans em Sööde vun der Neederläng aan der Maas litt. De Mestreechse saare Mestreechs doför, de Nederlander Maastrichts. Et Mestreechs es ene Limborjische Dialekt, dä ävver jät mieh wi ander Limborjesche Sprooche ene jeweße Enfloß um Franzüüsesch aan sesh hät.
Et Mestreechs schingk norr_en zemlesh lebändijje Sprooch ze sin.
Et Mestreechs es ene Deil vum Wessjermanische Dialek_Kontinuum un dröm ähnlesch met dä Dialekte drömröm.
De Sprooche em Land öm Maastrech sin anders wie et Mestreechs. Och en dä Dörper un vörmoolijje Jemeinde Itter, Borgharen, Amby un Heer, di em Joohr 1970 noh Maastrech enjemeindt woodte, schwaade se eijene Sprooche, och wann ene Houf Maastrechter noh dohen ömjetrocke sin, die dat wall nit donn.
E paa Eijeheite hädd et Mestreechs för sesch allein, un e paa fengk mer och em Land tiräk drömeröm, ävver nit angeschwoh. För de Lück vun ußerhallef klengt dat dann „tüppesch Mestreechs.“ Doh kam_mer aanföhre:
Mestreechs Platt | Ander Limborjesch | Bei ons | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
maan | (IPA) | man | (IPA) | Mann | |||||||||||
keend | (IPA) | kind kèndj |
(IPA) (IPA) |
Kėnd Panz |
|||||||||||
hoond | (IPA) | hónd hóndj |
(IPA) (IPA) |
Hongk |
Zwesche der Lėmborjesche Dialekte hät mer zom Dejl öhntlesch Ongerscheide ze bemärke. Maaßtresh, de Stadt, hät jlisch en Hääd Schproochejränze en singer Nöh. Doh sinn_er e paa weshtejje dronger. Esu küdd et, dat schunn Dijalägde en der Ömjävong janz anders klenge künne, wi et Mestreechs. Heh sin e paa Ongerscheidongsmärkmohle:
Der jrüüßte Deil vun singe Eijeschaffte hät et Mestreechs ävver met de andere Lėmborjesche Dialekte jemeinsam.:
Jraad wi de ander Limborjesche Dialekte och, kännd et Mestreechs en janze Hääd Tön, un dobei sin_er vill sellefsluute, di et Neederlängsch un et Deutsch nit hät. Dröm han di Limborjesche Dialekte och ene Knubbel dijakrėtėsche Zeijsche, di em en Nederlängsch velleisch ens en Främbwööter liß, ävver söns nit känne deiht. Loor och onge onger de Ottojrafii.
De einzel Sellefsluute em Mestreechs Plat sinn_er:
Schreff- zeische |
Ton (IPA) |
— Beischpell — | Beischpell op Kölsch |
||||||
op Mestreechs | Övversaz | Dobei jesaat | |||||||
a | kat | Katz | -- | es wi em Nederlängsch ene hengere Vokahl | |||||
aa | maan | Mann | Hahn | es öff länger | |||||
ao | maon | Mohnd | -- | ||||||
äö | häöm | imm, inn | Blötsch | es öff ene Ömluut vum ao | |||||
e | () | werk | Ärbeet | jät | |||||
e | de | di/dä | et | dat es ene Schwa | |||||
è | wèrke | ärbeide | jeck | ||||||
ee | wee | wä | See | keine Nohschlaach! | |||||
eu | leus | (du/hä) liß | böß | keine Nohschlaach! | |||||
i | hin | Henn | fringse | ||||||
ie | diech | do, dir, dech | nix | dat es koot! | |||||
ie | zie | Meer | schpiele | ||||||
o | lot | loß | fott | ||||||
ó | lótsj | lötsch | Boz | ||||||
ö | dörp | Dörp | Söck | ||||||
oe | hoes | Hus | tuute | ||||||
oo | hoond | Hongk | doof | keine Nohschlaach! | |||||
u | un | Öllisch | Bützje | ||||||
uu | vuur | Füür | Füür |
Et jitt ääschte un unääschte Dubbel-Sellefsluute em Mestreechs:
Schreff- zeische |
Ton (IPA) |
— Beischpell — | Beischpell op Kölsch |
||||||
op Mestreechs | Övversaz | Dobei jesaat | |||||||
aaj | aajd | ahl | -- | hät mer öff em Mestreechs | |||||
aoj | slaoj | Schlooht | -- | ||||||
äöj | dräöj | Fädeme | -- | es sellde | |||||
aj | ajdste | ähleste(r) | fein, drei | es sellde, klengk nit janz wi em Kölsch | |||||
au | auto | Auto | Auto, Schabau | klengk spetzer wi wi em Kölsch | |||||
aw | klaw | Klau | -- | dat w kam_mer do joot hüüre | |||||
ei, ij | ei | Ei | Ei, dobei | manchmohl uch jeschproche | |||||
ej | hej | hätt | Sei | klengk nit janz wi em Kölsch | |||||
ew | klewke | Kläuche | -- | es sellde | |||||
iew | kiew | Kiem | -- | hät mer nit esu öff | |||||
oj | trojt | hieroot | neu | klengk nit janz esu wi em Kölsch | |||||
ooj | snooj | schnett | -- | ||||||
ou | douf | doof | Bou | klengk spetzer wi wi em Kölsch | |||||
ui | buimke | Bäumche | Keue | es sellde, övv ene Ömluut vum ou, klengk nit janz wi em Kölsch |
Schreff- zeische |
Ton (IPA) |
— Beischpell — | Beischpell op Kölsch |
||||||
op Mestreechs | Övversaz | Dobei jesaat | |||||||
b | broor | Brooder | Bütt | ||||||
ch | , | ouch | och | -- | wie em Bönnsch, der Kölsche kännt dat nit | ||||
d | daak | Dach | Dėng | aam Engk vun Wööter klengk et ävver wi | |||||
f | fien | fein, fing | Fott | ||||||
g | , | good | jood | -- | ähnlesch wi et ch, ävver shtemmhaff aam Silbeaanfang | ||||
gk | lègke | lääje | Daggel | hät mer blooß em Ennere vun Wööter | |||||
h | hei | heh | hä | ||||||
j | ja | joh | joht! | ||||||
k | klaor | kloh | Kall | niemohls med_ennem kleine h dobei! | |||||
l | leef | lev | Lall | ||||||
m | miew | Möhw | Möhn | ||||||
n | nui | neu | Nüggel | ||||||
ng | ing | eng, schmaal | bang | ||||||
p | pries | Pries | Pann | niemohls med_ennem kleine h dobei! | |||||
r | roond | rond | röösesch | ||||||
s | as | Achs | ens | ||||||
sj | sjeep | Scheff | Schoppe | ||||||
t | tied | Zick | Tappes | niemohls med_ennem kleine h dobei! | |||||
v | veer | vier | bovve | emmer met Schtemm! | |||||
w | wien | Wing | wä? | emmer met beide Leppe un der ohne Zäng! | |||||
z | zie | Meer | See | eine Luut, emmer met Schtemm! |
Met heh dä Bochstabe un Kombinazjohne vun Bochstabe weed et Mestreechs jeschrevve:
Em Joohr 2002 hät de Rejierung vun Maaßtresch ofizjäll e Leed en de Mestreechse Sprooch als Hümm för de Stadt aanjenumme. Dat Mestreechs Volksleed, wi se et nänne donn. De Mussik kohm em Ojinaal vum Alfons Olterdissen, dä vun 1865 bes 1923 jelääf hät, un es de läzde Shtrof vun dä Mestreechse Oper Trijn de Begijn vun 1910.
Maastrish sing Stadtleed
(Mestreechs Volksleed van 2002)
Hoera! Vivat! Mestreech!!!
Jao diech höbs us aon 't hart gelege,
Mestreech, door alle ieuwe heer.
Veer bleve diech altied genege
En deilde dreufheid en plezeer.
Veer huurde nao dien aw histories
Te peerd op grampeer ziene sjoet.
Ues ouge blónke bij dien glories ·
Of perelde bij diene noet.
En dee vaan diech 't sjoens wèlt prijze,
In taol, die al wie zinge klink,
Dat dee op nui Mestreechter wijze
Zien aajd Mestreech mèt us bezingk.
Me zong vaan diech ten alle tije,
Eus mojers zonge bij de weeg,
En voolte veer us rech tevreie
Daan zong ze e leedsje vaan Mestreech.
Doe, blom vaan Nederlands landouwe,
Gegreujd op 't graaf vaan Sintervaos,
Bis weerdig dobbel te besjouwe,
Gespiegeld in de blanke Maos.
'n Staar, De witste oet de klaore,
Besjijnt diech mèt häör straole zach
En, um diech zuver te bewaore,
'nen Ingel hèlt bij diech de wach.
Wie dèks woorste neet priesgegeve,
Mèh heels dien kroen toch opgeriech
En ongeknak bis te gebleve,
Door euze band vaan trouw aon diech.
Daorum de hand us tòwgestoke,
't Oug geriech op 't stareleech;
En weur dat oug daan ins gebroke,
Daan beidt veur us het aajd Mestreech.
Hee dä Atikel eß anfänglesch översatz uß de Wikipedija op Döütsch |
Hee dä Atikel eß anfänglesch översatz uß de Wikipedija op Änglish |