Sabini sunt populus Italicus, qui aliquanto post Latinos in paeninsulam Italicam invasisse creditus in montibus mediae Italiae consedit. Usque ad Tiberim pervenerunt ubi cum Romanis et Etruscis conflixerunt. Praecipua eorum oppida fuere Cures, Eretum, Cameria in campo Latio, Reate, Cutiliae quae praeclara statio balnearia erat, Amiternum, Nursia in montibus Sabinis. Via Salaria Roma Reate per Sabinam ducebat. Lingua eorum parum nota est, sed e paucis vestigiis linguistae cognoverunt eam cum dialectis osco-umbricis cognatam fuisse .
In geographia moderna nomen adhuc in usu est : nam fines in Latio, Umbria, Aprutio olim a Sabinis occupati hodieque Sabina Italiane et Latine vocantur. Praeterea in Regione moderna Latio (Lazio), Sabina est constituta subregio, collocata ad septentriones et orientalem a Roma, circum Reate.
Magnas partes Sabinis tribuit traditio historica Romana in fabula Urbis nascentis : nam postquam Sabinae virgines a comitibus Romuli raptae sunt ut uxores eorum fierent, Titus Tatius ulciscendi causa magnum exercitum Sabinorum Romam duxit et Capitolio per proditionem Tarpeiae vestalis potitus est. In magnum periculum tum incidit Roma nascens : at mulieres Sabinae patres cum viris reconciliarunt et ambae gentes in unum Quiritium populum coaluerunt, regnantibus aequo iure communiter et concorditer Romulo ac Tito Tatio. Sacra et gentes suas commiscuere : ita gens Valeria, quae plurimos consulatus florente Republica libera gessit, una cum Tito Tatio Romam venisse traditur. Numa rex quoque qui conditor religionis Romanae habetur Curibus e Sabina arcessitus est. Ancus Marcius per matrem et ipse Sabinus dici potest.
De fide huius traditionis eruditi moderni contrarias opiniones ediderunt. Multi ex altera parte testimonia archaeologica fabulam antiquam corroborantia conquisivere dum in collibus Sabinis mortuos humatos reperire volunt, in montibus vero Romanis mortuos concrematos. Ipsam diversitatem nominum ad rem eandem designandam (collis/mons) discrimen fuisse inter duas gentes existimant. Ex altera parte multi (iam Theodorus Mommsen nono decimo saeculo) existimant illam fabulam multo postea inventam et historiae additam esse dum bella sexti et quinti saeculi a.C.n. inter Sabinos et Romanos in remotam et obscuram antiquitatem transferuntur, in primis Capitolium a Sabino duce Appio Herdonio circa 460 a.C.n. captum. Praeterea negant in religione Romana quidquam Sabinum potius quam Latinum dici posse : exempli gratia Titus Tatius cultum Dianae et Saturni in Capitolio instituisse dicitur, sed Diana et Saturnus sine dubio dei Latinorum sunt. Ultimus investigator qui in fabulam Sabinam universam inquisierit, Iacobus Poucet, persuasum sibi habuit maximam partem illius fabulae quarto et tertio saeculo a.C.n. confictam esse, postea quoque minores inventiones additas esse.
Contra bella sexti et quinti saeculi a.C.n. ab antiquis scriptoribus relata, tempore quo Sabellicae gentes in Italiam maxime progressae sunt, vera fuisse videntur. Sabini usque ad portas Romae pervenerunt : tunc magna gens Sabina Claudiorum, Atta Clauso Inregillensi duce, in agro in finibus Romanis ad ripam septentrionalem Anienis fluminis consedit : civitate Romana donati sunt et nova tribus Claudia novis civibus inscribendis creata est. Dux Appius Herdonius Capitolium ad breve(?) tempus occupavit. Tandem circa 450 a.C.n. Sabini qui campum incolebant usque ad Apenninum montem a consule Horatio victi et subacti sunt. Contra Sabini qui montes incolebant circa Reate et Cutilia sui iuris remanserunt donec a consule Curio Dentato anno 290 a.C.n. subigerentur. Non multo post medio tertio saeculo civitate cum suffragio donati sunt : abhinc unus et idem populus atque Romanus fuere : nam duae novae tribus, Velina et Quirina, anno 241 a.C.n. creatae sunt quibus tamquam cives Romani inscriberentur. Secundo bello Punico Sabini in legionibus Romanis militabant, non in auxiliaribus copiis. Postea in divisione Italiae Augustea Sabini et Samnites regionem IV simul incoluere.
Apud auctores Romanos Sabini laudari solent tamquam gens severa, dura, frugi (adeo ut Dionysius Halicarnassensis et alii eos cum Spartanis cognatos fuisse voluerit), maxime tamen pia et religiosa (adeo ut nomen eorum e verbo Graeco σέβεσθαι ductum diceretur). Illius Sabinismi moralis primus auctor, quem quidem norimus Cato Censorius fuit qui scripsit mores Sabinos populum Romanum sequi.
Sabinus cognomen ethnicum frequens erat non tantum apud Claudios sed et in multis aliis gentibus (Flavia, Tituria, Vettia...). Forma feminina Sabina nomen praeclararum mulierum fuit, inter quas Poppaeam Sabinam, uxorem Neronis, et Vibiam Sabinam, uxorem Hadriani, nominare licet. Hodieque praenomen vulgare est.
Varro origine Sabina gloriabatur atque multa de lingua et moribus Sabinorum in scriptis suis nobis tradidit. Imperator Vespasianus quoque et gens Flavia Reatino agro oriundi erant. Magistratus monetarii et ipsi originem Sabinam proferebant dum imagines idoneas nummis suis eligunt. Ita Lucius Titurius Sabinus triumvir AAAFF anno 89 a.C.n. caput Titi Tatii et fabulas Tarpeiae et Sabinarum raptarum in denariis suis expressit. Item Publius Petronius Turpilianus circa 18 a.C.n. fabulam Tarpeiae et deam Feroniam, quam Sabini auctore Varrone tamquam suam vindicabant. Item Titus Vettius Sabinus circa 70 a.C.n. caput Titi Tatii regis