1932

Dës Säit befaasst sech mam Joer 1932.

D'Joer 1932 huet op engem Freideg ugefaangen. Et war e Schaltjoer.

Evenementer

Europa

• 16. Februar: Den Éamon de Valera gëtt Premierminister an Irland.
• 25. Februar: Den Adolf Hitler kritt déi däitsch Nationalitéit.
• 10. Abrëll: De Paul von Hindenburg gëtt am 2. Tour mat 53 % vun de Stëmmen zum däitsche Reichspräsident erëmgewielt.
• 10. Mee: Den Albert Lebrun gëtt President vun der franséischer Republik als Nofollger vum Paul Doumer.
• 20. Mee: Den Engelbert Dollfuss gëtt Kanzler an Éisträich (bis 1934).
• 30. Mee: De Reichskanzler Heinrich Brüning trëtt zeréck, de Franz von Papen gëtt Regierungschef.
• 05. Juli: Den António de Oliveira Salazar gëtt Ministerpresident a Portugal.
• 31. Juli: Bei de Walen zum däitsche Reichstag gëtt d'NSDAP mat 37,4 % vun de Stëmmen déi stäerkst Fraktioun.
• 12. September: De Reichskanzler von Papen gëtt duerch e Mësstrauensvote gestierzt, de Reichtag nees opgeléist.
• 24. September: De Per Albin Hansson gëtt Premierminister a Schweden.
• 01. Oktober: Den Gyula Gömbös gëtt Premierminister an Ungarn.
• 06. November: Op en Neits Reichstagswalen an Däitschland; d'Nationalsozialiste verléiere Stëmme par rapport zum Juli, bleiwen awer stäerkst Partei.
• 29. November: Franséisch-sowjeteschen Netugrëffspakt.
• 03. Dezember: De Kurt von Schleicher gëtt vum Hindenburg zum Reichskanzler ernannt, nodeems de von Papen keng Koalitioun zesummekrut.

Lëtzebuerg

• 17. August: Éischten internationale Postfluch vu Lëtzebuerg aus, vun Iechternach op Bréissel mam Lou Hemmer als Pilot.

Afrika

Amerika

USA

• 08. November: De Franklin D. Roosevelt gewënnt d'Presidentschaftswale mat enger däitlecher Majoritéit géint de President a Funktioun, den Herbert Hoover.

Mëttel- a Südamerika

• 22. Januar: 15.000 bis 30.000 Doudeger beim Nidderschloe vun engem Volleksopstand am Salvador (La Matanza genannt), de Chef vun der Revolt, den Agustín Farabundo Martí, gëtt den 1. Februar higeriicht.
• Abrëll: Ufank vum Chaco-Krich tëscht Bolivien an dem Paraguay (dauert bis 1935).
• 04. September: Den Abelardo L. Rodríguez gëtt Interims-President vu Mexiko (bis Enn 1932).
• 24. Dezember: Den Arturo Alessandri Palma gëtt President vum Chile (bis 1938).

Asien

• 02. Januar: Jinzhou an der Mandschurei (China) gëtt von japaneschen Truppe besat.
• 28. Januar: Japan besetzt Shanghai.
• 01. Mäerz: Japan setzt de Marionettestaat Mandschukuo an.
• 09. Mäerz: De Pu Yi, dee viru senger Ofdankung leschte Keeser vu China war, gëtt, ënner japanescher Kontroll, President vu Mandschukuo.
• 24. Juni: Staatsstreech géint d'absolutistesch Monarchie a Siam, dem haitegen Thailand.
• 20. September: De Mahatma Gandhi fänkt am Prisong zu Pune en Hongerstreik un.
• 10. Dezember: Thailand kritt seng éischt Verfassung.
• 26. Dezember: Ronn 70.000 Doudesaffer bei engem Äerbiewen a Gansu.
• Sowjetunioun: Déi stalinistesch Zwanksmoossnamen, ë. a. duerch d'Zwanks-Kollektivéierung vun de landwirtschatleche Betriber an d'Konfiskatioun vu Liewensmëttel um Land, féieren zu enger grousser Hongersnout; et gëtt geschat datt an hirer Folleg eng 7  Millioune Leit stierwen.

Ozeanien & Pazifik

Noen Osten zn Arabesch Welt

• D'Franséisch Autoritéite sidelen d'Awunner vu Palmyra an d'Duerf Tadmur ëm.
• 18. September: D'Kinnekräich Saudiarabien gëtt gegrënnt, mam Abd al-Aziz ibn Saud als Kinnek.
• 03. Oktober: Den Irak gëtt vu Groussbritannien onofhängeg.

Konscht a Kultur

Molerei

Literatur

Musek

Kino

Wëssenschaft an Technik

• 27. Februar: Den James Chadwick beschreift an enegem Artikel an der Zäitschrëft Nature d'Existenz vun Neutronen.
• 20. Mee: D'Amelia Earhart flitt als éischt Fra eleng iwwer den Atlantik.
• 28. Mee: An Holland gëtt den Ofschlossdäich fäerdeggebaut a mécht d'Zuiderzee zu engem Bannengewässer (haut: Ijsselmeer).

Ekonomie

• 20. Juni: Am Benelux-Ofkommes decidéieren Holland, d'Belsch a Lëtzebuerg géigensäiteg Douanestaxen ofzeschafen.
• 08. Juli: Den Dow-Jones-Index an den USA erreecht an der Zäit vun der Weltwirtschaftskris säin historesch niddregsten Taux mat 41,22 Punkten.
• 06. August: An Däitschland gëtt déi éischt Autobunn, tëscht Köln a Bonn, opgemaach.

Sport

• 4. Februar: Zu Lake Placid fänken d'Olympesch Wanterspiller un.
• 14. Februar: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Charleroi 3:6 géint Belsch. D'Goler fir d'Lëtzebuerger hunn den Théophile Speicher (2) an de Jean Kremer geschoss.
• 20. Mäerz: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp gewënnt zu Déifferdeng 5:2 géint Frankräich. D'Goler fir d'Lëtzebuerger hunn den Théo Logelin, Jean Kremer (2), de Joseph Walthener an den Théophile Speicher geschoss.
• 10. Abrëll: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Como 0:12 géint Italien.
• 30. Juli: Zu Los Angeles fänken d'Olympesch Summerspiller un.
• 06. November: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp spillt an der Stad Lëtzebuerg 2:2 géint d'Schwäiz. D'Goler fir d'Lëtzebuerger hunn de Robert Theissen an de Jean Kremer geschoss.

Gebuer

• 03. Januar: Clotilde Joano, franséisch Schauspillerin.
• 05. Januar: Umberto Eco, italieenesche Schrëftsteller, Semiotiker a Linguist.
• 07. Januar: Max Gallo, franséischen Historiker, Schrëftsteller a Politiker.
• 07. Januar: Tormod Knutsen, norwegesche Schileefer.
• 11. Januar: Fernando Di Leo, italieenesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
• 16. Januar: Alain Jessua, franséische Filmregisseur, Dréibuchauteur a Schrëftsteller.
• 16. Januar: Dian Fossey, US-amerikanesch Verhalensfuerscherin.
• 19. Januar: Richard Lester, US-amerikanesche Filmregisseur.
• 22. Januar: Piper Laurie, US-amerikanesch Schauspillerin.
• 23. Januar: Fernand Herman, belsche Politiker.
• 30. Januar: Fernand Backes, lëtzebuergesche Boxer.
• 31. Januar: Michael Degen, däitsch-israeelesche Schauspiller.
• 02. Februar: Jacques Rigaud, franséische Fonctionnaire a Manager
• 02. Februar: Jens Jørgen Thorsen, dänesche Filmregisseur a Schauspiller.
• 03. Februar: Roland Licker, lëtzebuergesche Kanut-
• 06. Februar: François Truffaut, franséische Filmregisseur a Schauspiller.
• 08. Februar: John Williams, US-amerikanesche Komponist.
• 09. Februar: Gerhard Richter, däitsche Moler.
• 11. Februar: Roger Theisen, lëtzebuergesche Fechter.
• 15. Februar: Erika Remberg, éisträichesch Schauspillerin.
• 15. Februar: Jempy Schmitz, lëtzebuergesche Vëlossportler.
• 18. Februar: Miloš Forman, tschechesch/amerikanesche Regisseur.
• 22. Februar: Edward Kennedy, US-amerikanesche Politiker.
• 22. Februar: Claude Beylie, franséische Filmkritiker a Filmhistoriker.
• 23. Februar: Nicolas Morn, lëtzebuergesche Vëlossportler.
• 24. Februar: Michel Legrand, franséische Komponist a Pianist
• 26. Februar: Johnny Cash, US-amerikanesche Country-Museker.
• 27. Februar: Elizabeth Taylor, brittesch-US-amerikanesch Schauspillerin.
• 29. Februar: Jean Lieners, lëtzebuergesche Foussballspiller.
• 03. Mäerz: Fred Karen, lëtzebuergesche Militärhistoriker.
• 03. Mäerz: Nagisa Oshima, japanesche Filmregisseur.
• 04. Mäerz: Miriam Makeba, südafrikanesch Sängerin.
• 06. Mäerz: Bronisław Geremek, polnesche Politiker.
• 09. Mäerz: Ron Hagerthy, US-amerikanesche Schauspiller.
• 10. Mäerz: Dominique Zago, lëtzebuergesche Vëlossportler.
• 12. Mäerz: Elma Karlowa, jugoslawesch Schauspillerin.
• 18. Mäerz: John Updike, US-amerikaneschen Auteur.
• 25. Mäerz: Anouk Ferjac, franséisch Schauspillerin.
• 01. Abrëll: Debbie Reynolds, US-amerikanesch Schauspillerin a Sängerin.
• 2. Abrëll: Siegfried Rauch, däitsche Schauspiller.
• 04. Abrëll: Anthony Perkins, amerikaneschen Acteur.
• 04. Abrëll: Andrei Tarkowski, sowjetesche Regisseur.
• 06. Abrëll: Helmut Griem, däitsche Schauspiller.
• 07. Abrëll: Matt Lamb, US-amerikanesche Moler a Friddensaktivist.
• 08. Abrëll: József Antall, ungaresche Politiker.
• 08. Abrëll: Iskandar vu Johor, malaysesche Kinnek.
• 08. Abrëll: Jean-Paul Rappeneau, franséische Filmregisseur.
• 10. Abrëll: Omar Sharif, egyptesche Schauspiller.
• 10. Abrëll: Delphine Seyrig, franséisch Schauspillerin.
• 12. Abrëll: Guy Schmidt, lëtzebuergesche Foussballspiller.
• 12. Abrëll: Jean-Pierre Marielle, franséische Schauspiller.
• 18. Abrëll: Nadine de Rothschild, franséisch Schauspillerin a Schrëftstellerin.
• 19. Abrëll: Fernando Botero, kolumbianesche Moler a Kënschtler.
• 25. Abrëll: Johny Jaminet, lëtzebuergesche Foussballspiller.
• 26. Abrëll: Francis Lai, franséische Komponist an Akkordeonist.
• 27. Abrëll: Anouk Aimée, franséisch Schauspillerin.
• 02. Mee: Ernest Rassel, lëtzebuergesche Lokalpolitiker.
• 08. Mee: Will Bertrand, lëtzebuergesche Lokalpolitiker.
• 09. Mee: Roger Dumas, franséische Schauspiller.
• 12. Mee: Jean Stablinski, franséische Vëlossportler.
• 26. Mee: Frank Beyer, däitsche Filmregisseur.
• 27. Mee: Junior Parker, US-amerikanesche Blues-Museker.
• 02. Juni: Michel Soutter, Schwäizer Filmregisseur an Dréibuchauteur.
• 05. Juni: Christy Brown, iresche Schrëftsteller a Moler.
• 06. Juni: Billie Whitelaw, englesch Schauspillerin.
• 08. Juni: Joseph Hansen, lëtzebuergesche Foussballspiller.
• 19. Juni: Pier Angeli, italieenesch Schauspillerin.
• 19. Juni: Marisa Pavan, italieenesch-franséisch Schauspillerin.
• 21. Juni: Lalo Schifrin, argentinesche Pianist, Komponist, an Dirigent.
• 22. Juni: Soraya Esfandiary Bakhtiari, Fra vum Schah Mohammad Reza Pahlavi.
• 27. Juni: Magali Noël, franséisch Schauspillerin a Sängerin.
• 04. Juli: Giuliano Carnimeo, italieenesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
• 05. Juli: Tun Deutsch, lëtzebuergesche Schauspiller.
• 05. Juli: Gyula Horn, ongresche Politiker.
• 11. Juli: Arthur Unger, lëtzebuergesche Moler a Sculpteur.
• 14. Juli: Helga Liné, däitsch Schauspillerin.
• 17. Juli: Wojciech Kilar, polnesche Komponist.
• 17. Juli: Quino, argentinischer Cartoon-Zeechner.
• 18. Juli: Gaston Schwertzer, lëtzebuergesche Jurist an Industriellen.
• 21. Juli: Jean-Claude Loutsch, lëtzebuergeschen Heraldiker.
• 28. Juli: Dolphe Kutter, lëtzebuergesche Cheemiker.
• 29. Juli: Gustave Noel, lëtzebuergesche Foussballspiller.
• 29. Juli: Henri Regenwetter, lëtzebuergeschen Naturschützer.
• 31. Juli: Victor Kremer,lëtzebuergesche Schéisser.
• 02. August: Peter O'Toole, brittesche Schauspiller.
• 04. August: Guillermo Mordillo, argentineschen Zeechner.
• 06. August: Ann Savo, finnesch Schauspillerin.
• 10. August: Murray Melvin, englesche Schauspiller.
• 11. August: Fernando Arrabal, spuenesch-franséische Schrëftsteller an Dichter.
• 17. August: V. S. Naipaul, westindesche Schrëftsteller.
• 17. August: Jean-Jacques Sempé, franséische Cartoonist.
• 18. August: Luc Montagnier, franséische Virolog.
• 22. August: Gabriele Tinti, italieenesche Schauspiller.
• 03. September: Gerald Neugebauer, US-amerikaneschen Astronom.
• 20. September: Dany Carrel, franséisch Schauspillerin.
• 20. September: Roger Kahane, franséische Filmregisseur an Dréibuchauteur.
• 22. September: Algirdas Brazauskas, litauesche Politiker.
• 22. September: Ingemar Johansson, schweedesche Boxer a Weltmeeschter am Schwéiergewiicht.
• 22. September: Carlos Saura, spuenesche Filmregisseur.
• 25. September: Glenn Gould, kanadescher Pianist, Komponist, Museksauteur.
• 25. September: Adolfo Suárez, spuenescher Politiker.
• 26. September: Manmohan Singh, indesche Politiker.
• 29. September: Robert Benton, Filmregisseur.
• 05. Oktober: Johanna Matz, éisträichesch Schauspillerin.
• 13. Oktober: Liliane Montevecchi, franséisch Schauspillerin, Dänzerin a Sängerin.
• 18. Oktober: Vytautas Landsbergis, litauesche Politiker.
• 19. Oktober: Lucile Saint-Simon, franséisch Schauspillerin.
• 27. Oktober: Jean-Pierre Cassel, franséische Schauspiller.
• 28. Oktober: Spyros Kyprianou, griichesch-zypriotesche Politiker.
• 30. Oktober: Louis Malle, franséische Filmregisseur.
• 01. November: Edgar Reitz, däitsche Filmregisseur.
• 04. November: Thomas Klestil, éisträicheschen Diplomat, Bundespresident.
• 08. November: Stéphane Audran, franséisch Schauspillerin.
• 10. November: Roy Scheider, US-amerikanesche Schauspiller.
• 10. November: Colleen Miller, US-amerikanesch Schauspillerin.
• 14. November: Gunter Sachs, däitsch-schwäizeresche Fotograf, Filmregisseur, Playboy.
• 15. November: Petula Clark, englesch Popsängerin a Schauspillerin.
• 19. November: Eleanor Helin, US-amerikanesch Astronomin.
• 22. November: Robert Vaughn, US-amerikanesche Schauspiller.
• 28. November: Gato Barbieri, argentineschen Jazz-Saxophonist a Komponist.
• 29. November: Jacques Chirac, President vun der franséischer Republik.
• 30. November: Gérard Lauzier, franséische Comiczeechner a Regisseur.
• 04. Dezember: Marc Michel, Schwäizer Schauspiller.
• 04. Dezember: Michele Lupo, italieenesche Filmregisseur.
• 05. Dezember: Little Richard, US-amerikanesche Rock 'n' Roll-Museker.
• 07. Dezember: Ligia Branice, polnesch Schauspillerin.
• 07. Dezember: Jim Kirchen, lëtzebuergesche Vëlossportler.
• 08. Dezember: Charly Gaul, lëtzebuergesche Cyclist an Tour-de-France-Gewënner.
• 11. Dezember: Anne Heywood, englesch Filmschauspillerin.
• 18. Dezember: Josy Rongoni, lëtzebuergesche Foussballspiller.
• 28. Dezember: Nichelle Nichols, US-amerikanesch Schauspillerin.
• 30. Dezember: Rosemarie Kieffer, lëtzebuergesch Schrëftstellerin.

• 0Freddy Alborta, bolivianesche Fotograf.
• 0Gaston Dumont, lëtzebuergesche Vëlossportler.

Gestuerwen

• 07. Januar: André Maginot, franséische Politiker a Krichsminister.
• 26. Januar: William Wrigley Jr., US-amerikanesche Vëlosfabrikant.
• 10. Februar: Edgar Wallace, englesche Roman-Schrëftsteller, Dramatiker a Journalist.
• 16. Februar: Ferdinand Buisson, franséische Politiker a Pedagog; Friddensnobelpräisdréier.
• 28. Februar: Guillaume Bigourdan, franséischen Astronom.
• 28. Februar: Zoltán Ambrus, ungaresche Schrëftsteller.
• 07. Mäerz: Aristide Briand, franziésche Politiker.
• 16. Mäerz: Georges-Marie Haardt, Direkter bei Citroën.
• 26. Mäerz: Antoine Kayser, lëtzebuergeschen Dokter a Politiker.
• 28. Mäerz: Georges Dewandre, belschen Ingenieur.
• 31. Mäerz: Thomas David Anderson, schotteschen Amateurastronom.
• 04. Abrëll: Wilhelm Ostwald, däitsch-baltesche Cheemiker an Nobelpräisdréier.
• 17. Abrëll: André Koch, lëtzebuergesche Minneningenieur.
• 07. Mee: Paul Doumer, President vun der franséischer Republik.
• 10. Mee: Pierre Funck, lëtzebuergeschen Architekt.
• 16. Mee: Bernard J. Cigrand, US-amerikaneschen Zänndokter, Grënner vum Flag Day.
• 02. Juli: Manuel II., leschte Kinnek vu Portugal.
• 23. Juli: Alberto Santos Dumont, brasilianesche Fluchpionéier.
• 11. August: Maximilian Woloschin, russeschen Dichter a Moler.
• 26. August: Jean Mich, lëtzebuergesche Sculpteur.
• 01. September: Irene Abendroth, ukrainesch Sopranistin.
• 27. September: Jean Schoenberg, lëtzebuergeschen Architekt.
• 03. Oktober: Max Wolf, däitschen Astronom.
• 26. Oktober: Michel Schettlé, lëtzebuergesche Politiker.
• 26. November: Willy Schütz, lëtzebuergesche Foussballspiller.
• 03. Dezember: Marcelle Romée, franséisch Schauspillerin.
• 10. Dezember: Eugen Bamberger, däitsche Cheemiker.

Um Spaweck

Commons: 1932 – Biller, Videoen oder Audiodateien

Referenzen

1. ↑ D'Detailer vum Foussballlännermatch Belsch-Lëtzebuerg de 14. Februar 1932 op der Websäit vum European Football
2. ↑ D'Detailer vum Foussballlännermatch Lëtzebuerg-Frankräich den 20. Mäerz 1932 op der Websäit vum European Football
3. ↑ D'Detailer vum Foussballlännermatch Italien-Lëtzebuerg den 10. Abrëll 1932 op der Websäit vum European Football
4. ↑ D'Detailer vum Foussballlännermatch Lëtzebuerg-Schwäiz de 6. November 1932 op der Websäit vum European Football