1843
1843 (MDCCCXLIII) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne zoondag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
- 25 miert - De Thames Tunnel in Londe wirt geäöpend, 's waerelds eësjte tunnel ónger water.
- 21 juli - In Antwerpe wirt de deretuin (De Zoo) geäöpend.
- 18 december - Eësjte treinrit euver de Rhijnsjpaorwaeg van Amsterdam nao Arnhem. 't Feësprogramma is aangepas waeges 't euverlieje van ex-keuning Willem I, dae de aanlègk heël sjterk haet bevorderd.
- zónger datum
- (Zuid-Afrika) - De Britte bezètte en annexere de Boere-repebliek Natalia.
- Door ein euvereinkóms te sjete mèt de vors van Bali dae euver Lombok 't gezag oetoefent, verkriet 't Nederlands gouvernemènt veur 't eësj ouch nominaal gezag euver dat eilandj en ènnige greep op de welig tierende sjmókkel in opium. Toch doert 't nog pes 1894 veurdat Nederlandj werkelik gezag en economische veurrechte verwurf.
Gebore
- 29 jannewarie - William McKinley, 25ste president van de Verenigde Sjtate
- 19 fibberwarie - Théophile Seyrig, Belzje ingenieur (gesjtorve 1923)
- 3 miert - Johan Adriaan Heuff, Nederlandse sjriever
- 4 april - Hans Richter (dirigent), Oasteriekse dirigent
- 15 april - Henry James, Amerikaanse romansjriever (gesjtorve 1916)
- 2 mei - Albéric Goethals, Belzje óngernummer en fotograaf (gesjtorve 1897)
- 2 mei - Elijah McCoy, Amerikaanse oetvènjer
- 10 mei - George Arnold Escher, Nederlandse waterboewkundig ingenieur en vader van graficus M.C. Escher
- 15 mei - John Kruesi, Amerikaanse oetvènjer (gesjtorve 1899)
- 3 juni - Frederik VIII, keuning van Denemarke (gesjtorve 1912)
- 15 juni - Edvard Grieg, Noorse componist
- 11 december - Robert Koch, Duutsje mede-gróndlègker van de bacteriologie
Gesjtorve
- 16 miert - Anton Reinhard Falck (65), Nederlandse politicus
- 21 miert - Guadalupe Victoria (56), Mexicaanse ónaafhankelikheidssjtriejer en eësjte president van Mexico
- 21 miert - Robert Southey, Èngelsje dichter
- 4 juni - Ippolito Rosellini (42), Italiaanse egyptoloog
- 2 juli - Samuel Hahnemann (88), Duutsje arts en homeopaat
- 12 december - Willem I (71), Keuning der Nederlande
Literatuur
- Charles Dickens publiceert A Christmas Carol
Boewkuns
- 't In Neo-klassieke sjtiel geboewde sjtation Den Haag Hollesj Sjpaor, geboewd nao óntwerp van de architect Dirk Margadant is gereid gekómme, aanvankelik es eindjpuntj van de lien van Amsterdam, via Leide nao Den Haag.
Oetgevónje
- De telegraaf.
- Basis gelag veur de brandjsjtofcel.
- John Callcott Horsley maak de eësjte kerskaart.
