ZE-P
|
San Zorzo (c 23 Arvî 303), martire crestian, o fu, segondo a tradiçion, un sordatto roman originaio d'a Palestiña, membro d'a guardia de l'impiatô Diocleçian. O l'é un di santi ciu veneræ d'a gexa Crestiaña Catollica, Anglicaña e Ortodossa. Famoso pi-a lezendia de San Zorzo e o serpente o l'é ascì un di Quatorze Santi Aoxiliatoî e un di ciu importanti santi-guerê. Se festezza o 23 d'arvî. O l'é o santo patron de 'n gran nummero de stati, çittæ, profescioin, organizaçioin, marotti de çerte maotie, nonchè d'o movimento Scout.
L'é probabile che San Zorzo o nascè inte 'na nobile famiggia crestiaña a Lydda, ciamâ ascì Diospolis, inta provinça romaña de Syria-Palæstina, l'odierna Lod in Israele tra o 275 e o 285 DC e o moì a Nicomedia. So poæ Geronçio o l'ea un ofiçiâ de l'eserçito roman da Cappadocia e so moæ Polychronia a l'ea da Palestiña. Ean tutti doî crestien e de nobile famigge d'Anici, e coscì o figgiœu o fu educao inta fè crestiaña. O ciammon Georgios che in grego vœu dî "laoao da tæra". A quattorz'anni ghe moì so poæ, e pochi anni doppo so moæ ascì. Aloa o decise d'anâ a Nicomedia, a çitæ imperiale, e presentâse a l'impiatô Diocleçian e fâ domanda pi-a carea militâ. O Diocleçian o l'acugette a braççe averte, scicomme o conosceiva so poæ Geronçio, un di so megio sordatti. O no gh'aiva ancon trent'anni che-o Zorzo o fu promosso tribun e assegnao a-a guardia imperiâ à Nicomedia.
Into 302 o Diocleçian (influençao da-o Galeio) o l'emanò un editto che ogni sordatto crestian o foise arrestao e tutti i atri sordatti ófrissan sacrifiçio a-i dê romoen de quelli tempi. O Zorzo però o s'opose e co-o coraggio da so fè davanti a-o so imperatô e a-i so camaraddi o se deciarò crestian devoto. O Diocleçian, tutto sciaatao, pe no perde o so megio tribun e o figgio do so ofiçiâ ciu bravo, Geronçio, o tentò de convertîlo ofrindoghe sciña de tære, dinæ e scciavi s'o l'avesse sacrificao a-i dei romani. O Zorzo o refiò.
Visto che no gh'ea verso, l'imperatô o no poette fâ atro che fâlo giustiçiâ pe-o so refuo. Coscì o Zorzo o donò i so avei a-i povei o fu torturao à longo e in mille mainee, e a-a fin o fu degolao davanti a-e miage da çitæ de Nicomeddia o 23 d'arvî d'o 303 d.C. A testimoniança do so supriççio a convinse l'impiatrixe Lusciandra e Atanaxo, un præve pagan, a fâse crestien liatri ascì, e coscì andon aprœuvo a-o Zorzo into martœuio.
O so corpo o fu riportao a Lydda pi-a seportua, dovve i crestien piggion a venerâlo comme martire.
E meistræ ortodosse de San Zorzo ch'o l'amaçça un dragon includdan soventi a figua da fantiña ch'a l'amia da lonxi. L'interpretaçion iconografica tipica de st'inmaggine a l'è che o serpente o rapresenta tanto o diavo che l'impeo roman, a foenta a no saiæ atro che l'impiaixe Lusciandra mogê de l'impiao Diocleçian e quindi, segondo o lenguaggio de l'iconografia Bizantiña, l'imagine de San Zorzo ch'o l'amaçça o serpente a l'é a rapresentaçion do so martœuio.
A lezendia de San Zorzo e o dragon a fu portâ inderê da-i croxæ e remanezzâ segondo o stile da letiatua eroica de corte.
A verscion ciu antiga a l'é inte 'n scrito zorzian de l'XI secolo.
A verscion ciu comuña a l'é quella inclusa da Zacco da Vaaze, arçivesco de Zena scin a-o 1298, inta biografia de San Zorzo da so Legenda aurea un di scriti religioxi ciu diffuxi into medioevo.:
« San Zorzo o l'ea un cavaggeo e o nascè in Cappadocia. Un giorno o l'arivò inta provinça de Libya inta çitæ de Silene. Vexin a sta çitæ gh'ea un stagno into quæ gh'ea un dragon ch'o l'atœuscegava tutta a contrâ. Una votta tutte e gente se missan insemme pe andâlo à amaççâ , ma quande o vin, fuzzin. E quande quello o s'arentiva a-a çitæ o l'inveninava e gente co-o so sciao, e pe questo i çitten ghe davan ogni giorno doe pegoe da mangiâ, coscì ch'o no fesse mâ a-e persoñe. Quande no ghe foì ciu de pegoe, ghe dessan un ommo e 'na pegoa. Aloa s'ordenò che i figgiœu e i zoenetti da çitæ foisan tiæ à sciorte da dâ da mangiâ a-o serpente, foisan povei o nobili.
« Coscì ghe ne mandon tanti, scin che un giorno sciortì o nomme da figgia do re, e lê, adolorao o disse a-o so popolo: "Pe l'amô di dei piggiæ l'oo e l'argento e tutto quello che gh'ho, ma lasciæme mæ figgia".
« Quelli dissan: "Messê, voî ei fæto a lezze e i nostri figgi aoa en morti, ma voi voriesci fâ o contraio. Che se ghe mande vostra figgia, donca abruxiemo voî e a vostra ca'"
« Visto ch'o no ghe poeiva fâ ninte, o re o se misse a cianze e o disse a so figgia: "Aoa no vedió mai o giorno do to maiezzo" Quindi o tornò da-o poppolo e o domandò œutto giorni de tempo, e ghe l'acordon. Quande i œutto dì fun passæ, tornon da lê e ghe dissan: "Veddei da voi chi-a çitæ a mœu".
« Aloa o re o feççe vestî so figgia in sposægo, o l'abraççò e o-a baxò, o-a beneixì e o-a condusse a-o lœugo donde gh'ea o dragon.
« De mentre ch'a l'ea la, San Zorzo o passava de li, e veddendo a damma o domandò cose l'é ch'a fava.
« Lê a disse: "Vattene, bello zoeno, che se donca ti mœui ti ascì".
« Aloa lê o disse: "Dimme cose ti gh'hæ e percose ti cianzi".
« Quande a vidde che lê o l'inscisteiva, a ghe spiegò ch'a l'ea stæta consegnâ a-o serpente.
« Aloa San Zorzo o disse: "Bella figgia, n'aggi poiia, che mi t'agiutió into nomme de Gexo Christo".
« A disse: "Pe l'amô de Dio, bravo cavaggêo, vattene, che no ti me pœu deliviâ".
« Mentre ch'ean aprœuvo à parlâ, sciortì fœua o dragon e o se misse a corî verso de lô. San Zorzo o montò a cavallo, o se feççe o segno da croxe e o s'asbriò contra o dragon ch'o ghe vegniva incontro, o-o corpì co-a so lança, o l'inciagò de brutto e o l'aterò.
« Pœuscia o disse a-a foenta: "Passa a to çenta in gio a-o collo do serpente, e n'aggi poiia".
« Lê a-o feççe e o dragon o se misse a andâghe aprœuvo, paxe comme 'n cagnin. Lê a-o condusse inta çitæ e e gente scappon via criando: "Ohimemoæ! Ohimedê! Semmo tutti morti!"
« Aloa San Zorzo o ghe disse: "N'aggiæ poîa e aggiæ fè in Dê e Gexo Christe, fæve battezzâ e mi amaçiô o dragon".
« Aloa o re e tutto o so poppolo se feççan battezzâ, e coscì San Zorzo o tiò fœua a spâ, o l'amassò o serpente, o ghe taggiò a testa e o l'ordenò ch'o foise cacciao inti campi. Ghe vosse quattro poæa de bœu pe portâ via o so corpo da-a çitæ.
« Quello dì fu battezao chinzemia ommi, senza contâ e donne e i figgiœu. Inte quello lœugo o re o fondò una gexa in onô de Nostra Scignoa e de San Zorzo, inta quæ scin a-a giornâ d'ancœu sciorte 'na vivagna ch'a guarisce i marotti che beivan a so ægua.
« Dapœu o re o l'ófrì a San Zorzo tanti dinæ quante se ne poeiva alumiâ, ma lê o-i refiò e o comandò che foisan dæti a-i povei pe l'amô de Dê. »
San Zorzo o l'ea o santo protettô de l'eserçito bizantin e difensô de l'Impeo Roman d'Oriente contra i barbai. O so culto o zonse a Zena co-e nave do generâ Belisaio, dove o l'asostò e so truppe durante a guæra grego-gottica (535-554).
A primma testimoniansa documentâ d'o vescillo co-a croxe de San Zorzo a l'é d'o 1063, int'a cronaca d'a conquista d'a Seçilia di Normanni contra i Sæxin, scrita da-o Gofrè Maatæra, mentre o primmo a dîne chi-a croxe de San Zorzo a l'é rossa in campo gianco o l'é torna o Giaccomo da Vaze, verso o 1275, sempre inta vitta de San Zorzo, da so "Lezendia Aoria": « A l'asciddio de Gerusalemme, da-o momento che no s'incallavan a montâ e scae pe via da rescistença di Sæxin, San Zorzo o l'aparse in arme gianche e croxe rossa faxendo segno de seguîlo segui e de piggiâ a çittæ.
L'Accinelli o scrive into 1750 che "se sa" che into 1099 i Zeneixi a-a primma croxâ piggion comme bandea a croxe rossa in campo gianco e San Zorzo comme santo protettô e che "no gh'é dubbio" che-o Ricardo Cœu de Lion a croxe de San Zorzo o a piggiò da-i Zeneixi quande questi, co-e so nave, e-o porton in Tærasanta.
Questo fæto o parriæ ese confermao ninte de meno che da-o ducca do Kent ascì into depliant do pavigion ingreise pe-e Colombiade do 1992: A bandea de San Zorzo, una croxe rossa in campo gianco, a fu adottâ da l'Inghiltæra e da-a çitæ de Londra into 1190 à ço che e so nave ch'intravan in to Mediterannio gódìssan da proteçion da flotta zeneize. O Monarca Ingleize o pagava 'na tascia annoâ a-o Duxe de Zena pe questo privilegio.
Invece o cavaggeo ingreise Roggê de Hoveden, ch'o l'ea a-a terça croxâ insemme a-o re Riccardo Cœu de Lion, o n'ha lasciao scrito che into 1188, partindo pi-a croxâ, quande ghe fu da çerne i coî pe-e bandee, pe distingue e naçioin crestiañe i uñe da i atre, a croxe rossa si-a piggion i Françeixi, a gianca i Ingreixi e a verde i Fiaminghi.
O storico Laurence Gardner o sostegne che i Ingreixi a croxe rossa in campo gianco se-a piggion comme bandea in quanto se conscideravan eredi legittimi di re de Fransa che ghe l'aivan comme bandea za da-a terça croxâ, mentre i re d'Inghiltæra a croxe ghe l'avieivan avua gianca.
Contròllo de outoritæ | VIAF (EN) 27862930 · ISNI (EN) 0000 0000 1364 2652 · GND (DE) 118538527 · CERL cnp00550185 · WorldCat Identities (EN) 27862930 |
---|