Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
Oxalis acetosella | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
occ.: sanzara / sanzera, erba brusca, cuca, panmoin de la Madona or.: Alelüja, Erba salìna | ||||||||||||||
Classifigazion sientífiga | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Nomm binomial | ||||||||||||||
Oxalis acetosella L. |
Oxalis acetosella (en bresà cunusìda come Alelüja o Erba salìna) l'è 'na spéce de piànta erbàcea che fà part de la famìa botànica de le Oxalidaceae.
L'è uriginària de l'Europa e de 'na part de l'Asia. El nòm sapecìfich (acetosella) el se referés al saùr àgher che g'ha le sò fòie.
La fiorés en primaéra, e la fà sö dei fiurilì biànch con de le striadüre culùr ròza, de rar se pöl troàn apò a rós o viòla.
Le fòie i è furmàde de trè fuiulìne a fùrma de cör, condèna piéga 'n mès. El gambì l'è sitìl e l'è de culùr rós / maròn, De nòt, quan che gh'è scür o quan che piöf, le fòie le se piéga 'n dét envèrs el gambì e i fiùr i se 'nturciùla sö compàgn de 'n füs. El fröt l'è 'na càpsula de 4÷10 mm che g'ha 5 cavità e ognöna de chèste le g'ha dét giü o du granì de somésa. La somésa, quan che 'l fröt l'è bèl madür, la vé tràda fò de 'n sistéma elàstich e la pöl rià a 'na bèla distànsa.
'Na ólta se la dopràa per dàga saùr a le 'nsalàte ma semài che se 'n màia tròpa la pöl véser tòsica perchè la g'ha dét l'àcit osàlico che l'è 'ndigèst.
Se la tróa perlopiö en zòne schiàde del sul perchè la g'ha bezògn de póca lùce e ömede, compagn dei bósch. Se pöl troàla de la pianüra 'nfìna ai dumìla méter de altésa.
Se la tróa 'n töcc i stàti de l'Euròpa (l'è fàcil de troà en töta l'Italia setentriunàla), ma apò 'n Asia 'n fìna al Giapù e 'n America setentriunàla.