Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado! |
Benito Amilcare Andrea Mussoleni OSMM OMTEBLM (Predappio, 29 de júlio de 1883 - Mezzegra, 28 d'abril de 1945) fui un político eitaliano que liderou l Partido Nacional Fascista i ye creditado cumo sendo ua de las figuras-chabe na criaçon de l Fascismo.
Tornou-se l Purmeiro-Menistro de la Eitália an 1922 i ampeçou a ousar l títalo Eil Duce zde 1925. Passado 1936, sou títalo oufecial era "Sue Eiceléncia Benito Mussoleni, Xefe de Gobierno, Duce de l Facismo, i Fundador de l Ampério". Mussoleni tamien criou i sustentou la patente melitar suprema de Purmeiro Marechal de l Ampério, junto cul Rei Bítor Emanuel III de la Eitália, quien dou-le l títalo, tenendo cuntrole supremo subre las fuorças armadas de la Eitália. Mussoleni permaneciu ne l poder até ser sustituído an 1943; por un cúrtio período, até la sue muorte, el fui l líder de la República Social Eitaliana.
Mussoleni fui un de ls fundadores de l Fascismo Eitaliano, qu'ancluía eilemientos de l nacionalismo, corporatebismo, sindicalismo nacional, spansionismo, progresso social i anticomunismo, cumbinado cula censura de subbersibos i propaganda de l Stado. Ne ls anhos seguintes a la criaçon de l'eideologie fascista, Mussoleni cunquistou l'admiraçon dua grande bariadade de figuras políticas.
Antre sues rializaçones nacionales de 1924 a 1939 hai: sous porgramas de obras públicas cumo la domesticaçon de ls Pántanos Pontine i l melhoramiento de las ouportunidades de trabalho i trasporte público. Mussoleni tamien resolbiu la Queston Romana al cuncluir l Tratado de Latron antre l Reino de Eitália i la Santa Sé. El tamien ye creditado por garantir l sucesso eiquenómico nas colónias eitalianas i dependéncias comerciales. Ambora einicialmente tenga faborecido l lado de la Fráncia contra la Almanha ne l'ampeço de la década de 1930, Mussoleni tornou-se ua de las figuras percipales de las poténcias de l Eixe i, an 10 de júnio de 1940, anseriu la Eitália na Segunda Guerra Mundial al lado de l Eixe. Trés anhos depuis, fui deposto pul Grande Cunseilho de l Fascismo, motibado pula ambason aliada. Lougo passado sou ancarceramiento tener ampeçado, Mussoleni fui resgatado de la prison an Gran Sasso por fuorças speciales alemanas.
Passado sou resgate, Mussoleni xefiou la República Social Eitaliana nas partes de la Eitália que nun habien sido acupadas por fuorças aliadas. Al final d'abril de 1945, cula derrota total aparente, tentou fugir pa la Suíça, mas, fui debrebe caturado i sumariamente eisecutado próssimo al Lago de Cumo por guerrilheiros eitalianos. Sou cuorpo fui anton trazido para Milon adonde fui pendurado de cabeça para baixo nua staçon petrolífera para eisibiçon pública i la cunfirmaçon de sue muorte.
Mussoleni bibeu ls sous purmeiros anhos de bida nua pequeinha bila na porbíncia, nua família houmilde. Sou pai, Alessandro, era un ferreiro alcoólatra i un ferboroso socialista, i sue mai, Rosa Maltoni, ua houmilde porsorla purmária, era la percipal sustentadora de la família. Fui-le dado l nome de Benito an honra de l rebolucionairo mexicano Benito Juáreç. Tal cumo l sou pai, Benito tornou-se un socialista i mais tarde un marxista. Fui anfluenciado por aqueilho que leu de Friedrich Nietzsche, i ua outra doutrina mui corriente de l tiempo i que l'anfluenciou fui la de l "sindicalismo rebolucionairo", sustentada pul scritor francés Georges Sorel (1847-1922).
Yá mesmo na scuola, cun solo onze anhos, Benito dou mostras dun caráter biolento al sfaquear un de ls sous colegas i atirar tinta al porsor. Fui spulso de la scuola.
Anque desso cuntinou ls studos i tubo mesmo buonas notas, cunseguindo qualificar-se cumo porsor de la scuola purmária an 1901.
An 1902 eimigrou pa la Suíça para fugir al serbício melitar, mas, ancapaç d'ancontrar un amprego permanente, tenendo sido até mesmo preso por bagabundaige, el fui spulso. Fui deportado pa la Eitália, adonde fui fuorçado a cumprir l serbício melitar. Depuis de nuobos porblemas cula polícia, el cunseguiu un amprego nun jornal na cidade de Trento (a la época sob domínio austro-húngaro) an 1908. Fui nesta altura que screbiu un romance, chamado L'amante de l cardeal.
Mussoleni tenie un armano, Arnaldo, que se tornou un coincido teórico de l fascismo.
Ouniu-se anformalmente cun Rachele Guidi i an 1910 naciu la purmeira filha, Edda. Cuntraiu matrimónio cebil solamente cinco anhos mais tarde. An 1916 nace Bittorio, an 1918 Bruno, an 1927 Romano i an 1929, Anna Marie.
Ne l'ampeço de la sue carreira de jornalista i político fui un tanazes propagandista de l socialismo eitaliano, an defesa de l qual screbiu bários artigos ne l jornal squerdista Abanti, de qu'era redator-xefe. An 1914, dirigiu l jornal Popolo d'Eitália, adonde defendiu l'anterbençon eitaliana an fabor de ls aliados i contra la Almanha. Spulso de l Partido Socialista Eitaliano, alistou-se ne l'eisército - quando la Eitália antrou na Purmeira Guerra Mundial, aliando-se a la Grana-Bretanha i a la Fráncia - i alcançou la patente de cergento, benido a ser ferido an cumbate por ua granada.
Segundo l storiador Peter Martland, de Cambridge, nessa época, l jornal de Mussoleni era pago pula anteligéncia británica para fazer propaganda faborable a la guerra, de modo que la Eitália permanecisse angajada ne l cunflito. Hai eibidéncias de pagamientos semanales ne l balor de 100 libras feitos pul MI5 la Mussoleni, an 1917.
An 1919, fondou ls Fasci Italiani di Cumbatimiento, ourganizaçon qu'ouriginarie, mais tarde, l Partido Fascista. Baseando-se nua filosofie política teoricamente socialista, cunseguiu l'adeson de ls melitares çcuntentes i de grande parte de la populaçon, alargou ls quadros i la dimenson de l partido. Sue ouratória era tan notable – possuía ua guapa boç dina dun barítono – quanto sou uso eficaç de propaganda política.
Passado un período de grandes perturbaçones políticas i sociales, durante l qual alcançou grande popularidade, guindou-se la xefe de l partido (Duce).
An 1922 ourganizou, juntamente cun Bianchi, De Bechi, De Bono i Italo Balbo, la famosa marcha subre Roma, un golpe de propaganda. L própio Mussoleni sequiera stubo persente, tenendo chegado de camboio.
Usando las sues milícias (chamadas de camicie nere (camisas negras) para anstigar l terror i cumbater abiertamente ls socialistas, cunseguiu que ls poderes ambestidos l nomeassen para formar gobierno. Fui nomeado purmeiro-menistro pul rei Bítor Manuel III, alcançando la maiorie parlamentar i, por bias desso, poderes absolutos ne l gobierno de l paíç.
Lougo passado la sue chubida al poder, ampeçou ua campanha de fanatizaçon que culminarie cul oumiento de l sou poder, debido a l'anterdiçon de ls restantes partidos políticos i sindicatos. Nessa campanha fui apoiado pula burguesie i pula Eigreija. An 1929, necessitando d'apoio desta i de ls católicos, puso fin a la Queston Romana (cunflito antre ls Papas i l Stado eitaliano) assinando la Cuncordata de San João Latron cun Pio XI. Por esse tratado, firmou-se un acuordo pul qual se criaba l Stado de l Baticano, l Sumo Pontífice recebie andemnizaçon monetária pulas perdas territoriales, l'ansino relegioso era oubrigatório nas scuolas eitalianas, l catolicismo biraba la religion oufecial de la Eitália i se proibia l'admisson an cargos públicos de ls sacerdotes qu'abandonassen la batina.
An 1935, ambadiu la Abissínia - atual Etiópia (segunda guerra ítalo-etíope), perdendo assi l'apoio de la Fráncia i de la Anglaterra, até anton sous aliados políticos. Esta campanha melitar fizo mais de meio milhon de muortos antre ls africane ls, face a cerca de 5.000 baixas de l lado eitaliano. Fúrun ousadas armas químicas contra la populaçon local, un fato que nun fui noticiado na amprensa eitaliana, cuntrolada por Mussoleni.
Solamente anton aliou-se de fato la Adolf Hitler, cun quien firmarie bários tratados. An 1936, assinou cul Fuhrer i cul Japon l Pato Tripartite, pul qual Almanha nazista, Eitália i Japon formában ua aliança político-melitar que liebarie l mundo a la Segunda Guerra Mundial.
An 1938 acupou la Albánia i ambiou bários çtacamientos que lutórun al lado de ls falangistas de Franco durante la Guerra Cebil de Spanha. An seguida, fizo ls eisércitos eitalianos atacáren la Grécia – solo para séren spulsos an uito dies.
Cul ampeço de la Segunda Guerra Mundial cumbatiu ls aliados i, passado bárias i quaije cunsecutibas derrotas, anque de l'apoio melitar alman i subretodo depuis de l zambarque aliado na Sicília, caiu an çgraça, benido a ser derrubado i preso an 1943.
Fui libertado puls pára-quedistas SS almanes de l'hotel/prison de Gran Sasso an 12 de Setembre de 1943 an açon de resgate liderada por Otto Skorzeny, coincida cumo Ouparaçon Eiche (OAK).
Fondou la República Social Eitaliana (coincida cumo República de Salò), ne l Norte de l paíç, mas pouco depuis benerie a ser outra beç preso por guerrilheiros de la Resisténcia eitaliana, que l matórun la 28 d'abril de 1945, juntamente cula sue cumpanheira, Clara Petaci – qu'ambora podisse fugir, preferiu permanecer al lado de l Duce até la fin. Las radadeiras palabras de Mussoleni – an óbbia deferéncia a la sue personalidade eigocéntrica – fúrun:
" Atiren eiqui " (dixe el apuntando pa l peito). " Nun çtruan miu perfil ".
L sou cuorpo i l de Clara Petaci quedórun spostos a l'eisecraçon pública durante bários dies, na Piazza Loreto an Milon.
Las radadeiras horas de bida de Mussoleni fúrun basculhadas por un tribunal de l júri de Pádua, an maio de 1957. Mas l porcesso nun sclareciu las circunstáncias de la muorte. Até hoije nun se sabe, de fato, quien çparou ls tiros mortales. L pesquisador Renzo de Felice suspeita que l serbício secreto británico tenga tramado la catura junto culs partigiani.
Michele Moretti, radadeiro subrebibente de l grupo de guerrilheiros antifascistas que matou l ditador, morriu an 1995, als 86 anhos an Cumo (norte de la Eitália). Moretti, que na época de la guerrilha usaba l codinome "Pietro", lebou pa l túmulo l segredo subre quien rialmente çparou contra Mussoleni i sue amante.
Alguns storiadors eitalianos afirman que l própio Moretti matou ls dous. Para outros, l'outor de ls çparos, feitos cula metralhadora de "Pietro", fui outro partigiano, chamado Walter Audesio. Ye cierto , mas, que l'açon fui obra de la Resisténcia eitaliana.
<dib style="height: 220px; oberflow: outo; padding: 3px; background: #ffffff; margin-botton: 8px; border: 1px solid #ffffff; padding: 1en; padding-top: 0.5en; padding-botton:0en;">
|url=
(ajuda). : Routledge. ISBN 0415131618
Precedido por Luigi Fata |
{{{título}}} |
Sucedido por {{{depois}}} |