Dit artikel gaat in op het onderwerp Vijf khandhas, dat de laatste tijd aan relevantie heeft gewonnen vanwege de impact ervan op verschillende aspecten van de samenleving. Vijf khandhas is het onderwerp geweest van debat, analyse en discussie op verschillende gebieden, waardoor tegenstrijdige meningen zijn voortgekomen en de interesse is gewekt van academici, specialisten en het grote publiek. In deze zin is het absoluut noodzakelijk om de implicaties en consequenties die Vijf khandhas met zich meebrengt volledig te onderzoeken, en om na te denken over mogelijke oplossingen en acties die de invloed ervan zouden kunnen verzachten. Via een multidisciplinaire aanpak zullen de verschillende aspecten die verband houden met Vijf khandhas worden uitgediept, wat een alomvattende en kritische visie oplevert die ons in staat stelt de reikwijdte en de huidige context ervan te begrijpen.
Concepten |
Geschiedenis |
Stromingen |
Geschriften |
Tempels |
Devotie |
Per land |
Termen |
Van A tot Z |
De vijf khandhas (Pali; Sanskriet: Skandhas; letterlijk: 'vijf hopen') of de vijf groepen van bestaan is een in het boeddhisme vaak voorkomende onderverdeling van de bestaansdelen, geledingen of aspecten van de mens. Soms spreekt men ook wel van de 'vijf groepen waaraan gehecht wordt' (Pali: Pañcupādānakkhandhā).
De vijf khandhas zijn:
Al hetgeen waar mensen zich aan kunnen hechten (alles wat zich in de wereld of in het bewustzijn manifesteert, met uitzondering van Nirwana), behoort tot een van deze 5 groepen van bestaan.
Soms spreekt men in het boeddhisme ook van nama-rupa, wat grofweg overeenkomt met de Nederlandse uitdrukking 'lichaam en geest'. Nama verwijst naar de mentale of geestelijke kant van het leven, terwijl rupa overeenkomt met het fysiek lichaam of de fysieke wereld: dezelfde rupa als in de vijf khandhas. Nama omvat de vier resterende khandhas: vedana, sañña, sankhara en viññana. Het totaal van nama-rupa (of lichaam en geest) komt overeen met de vijf khandhas.
De Boeddha onderwees dat de khandhas geen zelf of 'ik' zijn, en niet behoren tot een zelf of 'mij'. Er is geen eigenaar van de vijf khandhas. Al hetgeen tot de khandhas behoort is niet-zelf, al denken we dat 'dit is mijn lichaam', 'dit is mijn geheugen', of 'dit zijn mijn gedachten'. Het lichaam en alle andere aspecten van 'jezelf' zijn volgens het boeddhisme niet van jezelf, maar zijn ontstaan als gevolg van oorzaken, en zijn zelf ook weer een oorzaak voor het ontstaan van nieuwe gevolgen of fenomenen. Hun bestaan is slechts tijdelijk, alle fenomenen komen tot een einde. De vijf khandhas hebben geen essentie.
Het Nirwana behoort niet tot de vijf khandhas, en bestaat uit het niet gehecht zijn aan de vijf khandhas. Wanneer het Parinibbana behaald wordt (tijdens het overlijden van een Boeddha of Arahant), komen de vijf khandhas aan hun natuurlijk einde. Er vindt dan geen wedergeboorte plaats omdat men niet gehecht is aan de vijf khandhas.