10 Brygada Artylerii Polowej (austro-węgierska)

Ten artykuł dotyczy austro-węgierskiej 10 Brygady Artylerii Polowej. Zobacz też: inne brygady artylerii noszące numer „10”.

10 Brygada Artylerii Polowej (10. FABrig.) – brygada artylerii polowej cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia brygady

1 maja 1885 roku w Brnie została utworzona 10 Brygada Artylerii (niem. 10. Artillerie-Brigade). Brygada była podporządkowana komendantowi 10 Korpusu w Brnie, a w jej skład wchodził:

• 10. Morawsko-śląski Pułk Artylerii Korpuśnej w Ołomuńcu,
• 19. Ciężki Dywizjon w Brnie,
• 20. Ciężki Dywizjon w Ołomuńcu.

Komendant brygady był równocześnie brygadierem artylerii – organem pomocniczym komendanta 10 Korpusu.

W 1889 roku, w ramach przeprowadzonej zmiany podziału wojskowo-terytorialnego Monarchii, dokonano reorganizacji brygady. Reorganizacja polegała na tym, że:

• Komenda 10 Brygady Artylerii razem z Komendą 10 Korpusu została przeniesiona z Brna do Przemyśla,
• 10. Morawsko-śląski Pułk Artylerii Korpuśnej i 20. Ciężki Dywizjon w Ołomuńcu został włączony do 1 Brygady Artylerii w Krakowie,
• 19. Ciężki Dywizjon w Brnie został włączony do 2 Brygady Artylerii w Wiedniu,
• komendantowi 10 Brygady Artylerii podporządkowano 1. Galicyjski Pułk Artylerii Korpuśnej w Krakowie i 2. Ciężki Dywizjon w Przemyślu, które dotychczas wchodziły w skład 1 Brygady Artylerii oraz 3. Ciężki Dywizjon w Jarosławiu, który do tej pory należał do 2 Brygady Artylerii, a także Czeskie Bataliony Artylerii Fortecznej Nr 2 i 8 w Przemyślu oraz Dywizjon Taborów Nr 10 w Przemyślu należący do 3 Pułku Taborów w Pradze.

Komendant brygady był nadal organem pomocniczym komendanta 10 Korpusu.

Po przeprowadzonej reorganizacji w skład brygady wchodził:

• 1. Galicyjski Pułk Artylerii Korpuśnej w Krakowie,
• 2. Ciężki Dywizjon w Przemyślu,
• 3. Ciężki Dywizjon w Jarosławiu,
• Czeski Batalion Artylerii Fortecznej Nr 2 w Przemyślu,
• Czeski Batalion Artylerii Fortecznej Nr 8 w Przemyślu,
• Dywizjon Taborów Nr 10 w Przemyślu 3 Pułku Taborów.

W 1890 roku samodzielne ciężkie dywizjony zostały przemianowane odpowiednio na 2. i 3. Dywizjon.

1 stycznia 1891 roku oba bataliony artylerii fortecznej zostały złączone w 3. Czesko-galicyjski Pułk Artylerii Fortecznej, który podporządkowano komendantowi brygady. W tym samym roku 1. Galicyjski Pułk Artylerii Korpuśnej został przeniesiony z Krakowa do Przemyśla z wyjątkiem 1. Dywizjonu Artylerii Konnej, który nadal stacjonował w Jarosławiu.

1 stycznia 1892 roku ze składu 1. Galicyjskiego Pułku Artylerii Korpuśnej został wyłączony 38. Dywizjon w Przemyślu, usamodzielniony i podporządkowany komendantowi brygady.

W 1893 roku 3. Czesko-galicyjski Pułk Artylerii Fortecznej został wyłączony ze składu brygady i podporządkowany dyrektorowi artylerii fortecznej w Przemyślu.

Z dniem 1 stycznia 1894 roku została wprowadzona w życie kolejna reorganizacja artylerii, w ramach której:

• 10 Brygada Artylerii przejąła od 1. Pułku Artylerii Korpuśnej nazwę wyróżniającą „Galicyjska”,
• 1. Pułk Artylerii Korpuśnej został przemianowany na 10. Pułk Artylerii Korpuśnej,
• 2., 3. i 38. Dywizjony zostały rozwinięte odpowienio w 28., 29. i 30 Pułk Artylerii Dywizyjnej.

Skład 10 Galicyjskiej Brygady Artylerii po reorganizacji przedstawiał się następująco:

• 10. Pułk Artylerii Korpuśnej w Przemyślu,
• 28. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Przemyślu,
• 29. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Jarosławiu,
• 30. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Przemyślu,
• Dywizjon Taborów Nr 10 w Przemyślu 3 Pułku Taborów.

Z dniem 6 kwietnia 1908 roku weszła w życie nowa organizacja artylerii, w ramach której:

• 10 Brygada Artylerii została przemianowana na 10 Brygadę Artylerii Polowej i pozbawiona dotychczasowej nazwy wyróżniającej,
• 10. Pułk Artylerii Korpuśnej został przemianowany na 10. Pułk Haubic Polowych,
• ze składu 10. Pułku Artylerii Korpuśnej został wyłączony dywizjon artylerii konnej i przekształcony w samodzielny oddział pod nazwą 10. Dywizjon Artylerii Konnej,
• 28., 29. i 30. Pułki Artylerii Dywizyjnej zostały przemianowane na 28., 29. i 30. Pułki Armat Polowych,
• w Przemyślu został utworzony 3. Dywizjon Ciężkich Haubic oraz Kadra 8. Dywizjonu Ciężkich Haubic.

Wymienione wyżej oddziały podlegały komendantowi 10 Brygady Artylerii Polowej pod względem wyszkolenia, natomiast pod względem taktycznym zostały podporządkowane komendantom wielkich jednostek piechoty i kawalerii:

• 29. i 30. Pułk Armat Polowych – 2 Dywizji Piechoty,
• 10. Pułk Haubic Polowych i 28. Pułk Armat Polowych oraz 3. Dywizjon Ciężkich Haubic i Kadra 8. Dywizjonu Ciężkich Haubic – 24 Dywizji Piechoty,
• 10. Dywizjon Artylerii Konnej – Dywizji Kawalerii Jarosław.

W 1910 roku został rozwiązany 3 Pułk Taborów, a wchodzący w jego skład Dywizjon Taborów Nr 10 w Przemyślu usamodzielniony i podporządkowany bezpośrednio komendantowi 10 Korpusu.

1 marca 1912 roku 3. Dywizjon Ciężkich Haubic w Przemyślu został przemianowany na 10. Dywizjon Ciężkich Haubic, a Kadra 8. Dywizjonu Ciężkich Haubic została zlikwidowana.

W latach 1912–1914 w skład brygady wchodził:

• Pułk Haubic Polowych Nr 10 w Przemyślu,
• Pułk Armat Polowych Nr 28 w Przemyślu,
• Pułk Armat Polowych Nr 29 w Jarosławiu,
• Pułk Armat Polowych Nr 30 w Przemyślu,
• Dywizjon Ciężkich Haubic Nr 10 w Przemyślu,
• Dywizjon Artylerii Konnej Nr 10 w Jarosławiu.

W sierpniu 1914 roku, w czasie mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, 10 Brygada Artylerii Polowej została zlikwidowana. Jednocześnie w 9 Korpusie została sformowana 10 Brygada Artylerii Polowej należąca do 10 Dywizji Piechoty. Z oddziałów dotychczasowej 10 Brygady Artylerii Polowej zostały sformowane dwie nowe: 2 Brygada Artylerii Polowej dla 2 Dywizji Piechoty i 24 Brygada Artylerii Polowej dla 24 Dywizji Piechoty .

Komendanci brygady

• płk Sztabu Artylerii / GM Friedrich von Gehren (1885 – 1889 → komendant 1 Brygady Artylerii)
• płk Sztabu Artylerii Eduard Babouczek (1889 – 1890 → stan spoczynku)
• płk Sztabu Artylerii / GM Michael von Strommer (1890 – †4 IX 1894)
• płk Sztabu Artylerii / GM Wilhelm Haarmann (1894 – †4 II 1897)
• GM Ladislaus Cenna (1897 – 1901 → komendant 11 Brygady Artylerii)
• GM Bruno Kletler (1901 – 1905 → dyrektor artylerii w Innsbrucku)
• GM Georg von Dormus(inne języki) (1905 – 1907 → komendant Technicznej Akademii Wojskowej)
• GM Heinrich von Brilli (1907 – 1908 → urlopowany, 1 XII 1909 przeniesiony w stan spoczynku)
• płk / GM Ferdinand Oppitz (1908 – 1910)
• płk / GM Ludwig Kuchinka (1910 – 1 XI 1912 → stan spoczynku)
• płk / GM Karl von Seyferth de Uhlen (1912 – VIII 1914 → komendant 24 Brygady Artylerii Polowej)

Przypisy

Bibliografia

• Anhang zum Kais. Königl. Militär-Schematismus für das k.k. Heer 1885. Enthält die Artillerie-Waffe mit rücksicht auf die mit 1 maj durchgeführte organisation. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, maj 1885. (niem.).
• Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1887. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1886. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1890. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1889. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1891. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1891. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1892. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1892. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1893. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1893. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1894. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1894. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1909. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1909. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1911. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1910. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1913. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1912. (niem.).
• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
• Juliusz Bator: Wojna galicyjska. Działania armii austro-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1914-1915. Kraków: Wydawnictwo EGIS Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-7396-747-2. (pol.).brak strony w książce
• Tomasz Nowakowski: Armia Austro-Węgierska 1908-1918. Warszawa: Feniks, 1992. ISBN 83-900217-4-9. (pol.).brak strony w książce
• Antonio Schmidt-Brentano: Die k. k. bzw. k. u. k. Generalität 1816-1918. Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2007.
• Order of Battle - Galicia August, 1914. Austro-Hungarian Land Forces 1848-1918 . Glenn Jewison & Jörg C. Steiner. . .