Dworek Goethego w Tarnowskich Górach
W dzisiejszym świecie Dworek Goethego w Tarnowskich Górach stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu szerokiego spektrum ludzi. Zarówno na poziomie osobistym, jak i zawodowym, Dworek Goethego w Tarnowskich Górach generuje debatę, dyskusję i refleksję ze względu na swój wpływ na społeczeństwo. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Dworek Goethego w Tarnowskich Górach, od jego historycznych początków po wpływ na teraźniejszość. Ponadto przeanalizujemy różne perspektywy i opinie istniejące wokół Dworek Goethego w Tarnowskich Górach, aby zaoferować wszechstronną i wzbogacającą wizję na ten temat.
 nr rej. - A/1360/24 z 11 marca 2024 (woj. śląskie) - A/624/66 z 28 maja 1966 (woj. katowickie) | |
 Dworek Goethego w Tarnowskich Górach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Ukończenie budowy | |
| Kolejni właściciele |
|
| Obecny właściciel |
PTTK Oddział „Ziemi Tarnogórskiej” |
Położenie na mapie Tarnowskich Gór  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
 50°26′34,94″N 18°51′19,80″E/50,443039 18,855500
| |
Dworek Goethego – zabytkowy budynek o charakterze mieszczańskiego dworku z XVIII wieku znajdujący się u zbiegu ulic Górniczej i Jana Bondkowskiego na terenie zabytkowego śródmieścia Tarnowskich Gór.
Historia
Dworek pochodzi z połowy XVIII wieku, a jego fundator i budowniczy jest nieznany. W kolejnym stuleciu został rozbudowany i przebudowany. Niegdyś pełnił funkcje mieszczańskiej lub szlacheckiej rezydencji. Powszechnie używana nazwa zwyczajowa budynku upamiętnia dwudniowy pobyt w nim Johanna Wolfganga von Goethego – w owym czasie tajnego radcy na dworze Karola Augusta z Saksonii-Weimar – we wrześniu 1790 roku. Poeta zwiedził wówczas kopalnię „Fryderyk” (niem. Königliche Friedrichsgrube), na której dwa lata wcześniej zainstalowano jedną z pierwszych maszyn parowych na kontynencie europejskim. Pewne kontrowersje wzbudził wpis Goethego do księgi pamiątkowej kopalni:
An die Knappschaft
zu Tarnowitz
Fern von gebildeten Menschen, am Ende des Reiches, wer hilft euch
Schätze finden und sie glücklich zu bringen an’s Licht?
Nur Verstand und Redlichkeit helfen; es führen die beiden
Schlüssel zu jeglichem Schatz, welchen die Erde verwahrt.
W 1821 roku gościem dworku był polski dramaturg, powieściopisarz i poeta Julian Ursyn Niemcewicz, który swój pobyt w Tarnowskich Górach opisał w opublikowanych w 1873 roku wspomnieniach Podróż do Wielkopolski i Śląska w roku 1821 z niewydanych dotąd rękopisów . Podczas wizyty w mieście i jego bliskich okolicach Niemcewicz m.in. uczestniczył w polskim nabożeństwie w kościele pw. św. Piotra i Pawła, odwiedził hutę srebra i ołowiu w Strzybnicy oraz – podobnie jak Goethe 30 lat wcześniej – kopalnię „Fryderyk”.
Po II wojnie światowej obiekt stopniowo popadał w ruinę, jednak w 1966 roku decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach został wpisany do rejestru zabytków. W 1985 roku dworek stał się własnością Oddziału „Ziemi Tarnogórskiej” Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i do 1990 roku trwał jego remont generalny.
Od ukończenia remontu tarnogórski oddział „Ziemi Tarnogórskiej” PTTK ma swoją siedzibę na poddaszu budynku, natomiast na parterze mieści się restauracja „Praha”.
Architektura
Dworek Goethego jest murowanym budynkiem z cegły, parterowym, na rzucie wydłużonego prostokąta, podpiwniczonym. Elewacja bez wyraźnych cech stylowych, od frontu sześcioosiowa z dwuosiową facjatką, w której szczycie znajduje się okrągłe okienko. Obiekt dwutraktowy, trakt od strony wschodniej (frontowej) szerszy. Wewnątrz na osi budynku zlokalizowana jest sień z wejściami do pomieszczeń parteru oraz schody dwubiegowe prowadzące na poddasze. W pomieszczeniach na parterze zachowały się belkowane stropy. Drzwi frontowe klepkowe, dach naczółkowy, kryty gontem (w l. 60. XX wieku papą) zwrócony kalenicą do ul. Górniczej. W połaciach dachu obecne lukarny œil-de-bœuf.
Przy północno-zachodnim narożniku dworku znajduje się przybudówka (również kryta gontem) oraz murowane ogrodzenie wzdłuż ulicy Bondkowskiego, z małą kutą furtką prowadzącą do restauracyjnego ogródka. Drugi, mniejszy ogródek znajduje się po południowej i zachodniej stronie budynku. Przed budynkiem rosną dwie lipy drobnolistne o rozmiarach pomnikowych, między którymi stoi pomnik w formie kałamarza nawiązujący do postaci poetów, którzy odwiedzili dworek.
W pomieszczeniach restauracji znajdują się pamiątki i eksponaty wywodzące się z tradycji śląskiej oraz austro-węgierskiej, m.in. zabytkowe kufle, stare krzesła i stoły, pamiątkowe zdjęcia i obrazy. Organizowane są wernisaże prac plastycznych i wystawy zdjęć, odbywają się tutaj również kameralne koncerty.
Uwagi
- ↑ Tłum. pol.: „Do Bractwa Górniczego w Tarnowskich Górach. / Z dala od ludzi kształconych, na krańcu Królestwa, któż wam pomoże / skarby odnajdywać i je szczęśliwie na światło dzienne dobywać? / Tylko rozum i rzetelność pomogą, obydwoje są kluczem / do wszelkiego skarbu, który ziemia kryje. — Goethe, 4 września 1790.”
Przypisy
- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (pol.) wkz.katowice.pl
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. .
- ↑ a b c Fundacja Kruszce Śląska: ul. Górnicza 7. Internetowe Vademecum Architektury Tarnowskich Gór . vademecum-tg.pl, 2018. . . (pol.).
- ↑ a b c Ignacy Płazak, Jan Przała, Katalog zabytków sztuki w Polsce, Izabela Rejduch-Samkowa, Jan Samek (red.), t. VI (województwo katowickie), zeszyt 12 (powiat tarnogórski), Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk i Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach, 1968, s. 20 (pol.).
- ↑ a b c d e Krzykowska 2000 ↓, s. 322.
- ↑ a b c d e f g h i Aleksandra Bednarska: Budynek mieszkalny, ob. restauracja. Tarnowskie Góry. zabytek.pl . OT NID w Katowicach, 2015-12-10. . (pol.).
- ↑ a b c Broniec i in. 2009 ↓, s. 77.
- ↑ a b c Anna Piernikarczyk: Dworek Goethego w Tarnowskich Górach. polskieszlaki.pl. . (pol.).
- ↑ a b Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918). Życie kulturalne, Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 315, ISBN 83-911508-3-6.
- ↑ a b c Marian Wróbel: Krótka historia zabytkowego dworku mieszczańskiego. tarnowskiegory.pttk.pl . PTTK Oddział „Ziemi Tarnogórskiej” w Tarnowskich Górach. . (pol.).
- ↑ Wpis Goethego do księgi pamiątkowej kopalni Fryderyk w Tarnowskich Górach (niem.).
- ↑ Julian Ursyn Niemcewicz: Podróż do Wielkopolski i Śląska w roku 1821 z niewydanych dotąd rękopisów. Poznań: nakładem i czcionkami Ludwika Merzbacha, 1873, s. 47–51.
- ↑ PTTK Oddział Tarnowskie Góry – kontakt i biuro. tarnowskiegory.pttk.pl. ..
- ↑ Kontakt - Restauracja Bar Praha , www.barpraha.pl (pol.).
Bibliografia
- Marian Broniec, Ryszard Bednarczyk, Arkadiusz Czech, Mieczysław Filak, Krzysztof Gwóźdż, Jan Hahn, Marek Kandzia, Alicja Kosiba-Lesiak, Zofia Krzykowska, Dominik Ochman, Marek Panuś, Przemysław Rubacha, Anna Sopuch, Gabriela Szubińska, Marek Wojcik, Roman Wolniszewski: Przewodnik Tarnowskie Góry. Tarnowskie Góry: Drukpol sp.j., 2009. ISBN 978-83-61458-36-4.
- Zofia Krzykowska: Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918). Zabytki architektury i sztuki. W: praca zbiorowa pod red. Jana Drabiny: Historia Tarnowskich Gór. Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
| UNESCO | |
|---|---|
| Zamki i pałace | |
| Obiekty sakralne |
|
| Pozostałe budynki |
|
| Zabytkowe parki | |
| Inne obiekty | |
| Obiekty nieistniejące |
- ↑ obiekty objęte wpisem pod nazwą Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach