Gospodarka Serbii

Ten artykuł od 2020-01 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gospodarka Serbii

Belgrad nocą
Informacje ogólne
Waluta	1 dinar (RSD) (rs) = 100 para
Bank centralny	Narodowy Bank Serbii
Rok podatkowy	Rok Kalendarzowy
Organizacje gospodarcze	Bank Światowy, EBOiR, EBI, MFW, CEFTA
Dane statystyczne
PKB (nominalny)	51,523 mld USD (2019)
PKB (ważony PSN)	130,222 mld USD (2019)
PKB per capita	7 398 USD (2019)
Wzrost PKB	4,2% (2019)
Struktura PKB	usługi (48,6%), przemysł (41,9%), rolnictwo (9,5%)
Inflacja	1,4% (2020)
Wymiana handlowa
Eksport	25,5 mld $ (2019)
Główni partnerzy	Niemcy 12,6% Włochy 10,1% Bośnia i Hercegowina 7,7% Rumunia 5,9% Rosja 5,0% Czarnogóra 4,5% Węgry 4,2% Macedonia Północna 3,8% Czechy 3,3% Słowenia 3,3% (2019)
Import	16,3 mld $ (2018)
Zatrudnienie
Siła robocza	3 168 494 (2019)
Stopa bezrobocia	9,7% (2020)
Wskaźniki jakości życia
Ludność poniżej progu ubóstwa	7,1% (2018)
Współczynnik Giniego	35,6 (2018)
Finanse publiczne
Dług publiczny	56,3% PKB (2020)
Deficyt budżetowy	3,8% PKB (2015)
Przychody budżetowe	15,58 mld USD (2015)
Wydatki budżetowe	16,95 mld USD (2015)

Gospodarka Serbii – jest gospodarką mieszaną. Przechodzi transformację z centralnie kierowanej (socjalistycznej) w gospodarkę rynkową (kapitalistyczną) po rozpadzie Jugosławii.

Historia

Serbia była jedną z najbardziej rozwiniętych gospodarczo republiką dawnej Jugosławii. Wojny domowe 1990–95 (wojna w Chorwacji, wojna w Bośni i Hercegowinie), w tym embarga nałożone przez ONZ, spowodowały głęboki kryzys gospodarczy – straty i koszt szacowany był na 30–50 mld USD. Naloty lotnictwa NATO w 1999 zniszczyły część infrastruktury przemysłowej.

Dzięki reformom wolnorynkowym w 2001 roku stabilnie rozwijała się do 2008 roku, ze średnim tempem 5,9%. Dynamiczny rozwój zmniejszył presję reformatorką na rządzących, przez co większość problemów nie została rozwiązana.

Ustrój gospodarczy

Gospodarka Serbii opiera się na zasadach rynkowych (z zachowaniem dialogu społecznego między związkami zawodowymi a pracodawcami), swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej, niezależności i samodzielności podmiotów gospodarczych oraz na równoprawności wszystkich form własności. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej może być ograniczona ustawą, np. w celu ochrony zdrowia publicznego czy w celu ochrony środowiska naturalnego. Co do zasady zakazane są działania ograniczające konkurencję i sprzyjające powstawaniu monopoli.

Wszystkie podmioty działające na rynku (krajowe i zagraniczne) mają jednakowy status prawny. Zagraniczne osoby prawne i fizyczne, zgodnie z ustawą lub odpowiednią umową międzynarodową, mogą nabywać nieruchomości na własność. Obcokrajowcy mają prawo do ubiegania się o koncesje na korzystanie z bogactw naturalnych i dóbr użytku publicznego.

Obszar kraju jest jednolitym rynkiem towarowym, pracy, kapitału i usług.

Środkiem płatniczym jest dinar serbski, którego emitentem jest Narodowy Bank Serbii.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Od roku 2008 gospodarka Serbii znajduje się w cyklu rozwoju i regresu. Według danych Krajowego Urzędu Statystycznego produkt krajowy brutto na koniec 2012 r. zmniejszył się o 1,7%. Kluczowym problemem serbskiej gospodarki jest narastanie deficytu finansów publicznych (finansowanego emisją obligacji i podwyżkami podatków, np. w 2012 pięciokrotnie dokonano podwyżek akcyzy na paliwa oraz podwyższono podatek VAT o 2 punkty procentowe) i przerost sektora publicznego (ok. 1/3 zatrudnienia pochłaniającego 60% przychodów państwa). Kolejne rządy odkładają niezbędne reformy, obawiając się niezadowolenia społecznego.

Bezrobocie

Bezrobocie osiągnęło szczytową wartość 22,5% w 2012 roku, po czym zaczęło powoli spadać. W 2016 wynosiło ok. 16%.

Główne sektory gospodarki

Największy udział w gospodarce mają: rolnictwo (udział 7,4% PKB w 2016), budownictwo (4,8%), przemysł (20,9%), sektor publiczny (12,7%), usługi (15,3%).

Rolnictwo

Użytki rolne obejmują ok. 70% powierzchni Serbii, z czego 55% to grunty orne. Dominuje uprawa kukurydzy, jęczmienia, buraków cukrowych, i pszenicy. Hoduje się trzodę chlewną, bydło, drób, owce i kozy.

Przemysł

Do głównych gałęzi przemysłu należy przemysł metalurgiczny, maszynowy, spożywczy, chemiczny, włókienniczy, odzieżowy, skórzany i elektrotechniczny. W przemyśle wydobywczym dominuje wydobycie lignitu. Eksploatuje się złoża rud miedzi, cynku, ołowiu, żelaza, chromu, molibdenu, magnezytu, manganu, i boksytów.

Infrastruktura

Połączenia lądowe obejmują prawie 43 tys. km dróg i 4100 km linii kolejowych.

Główne miasta (Nowy Sad, Belgrad, Nisz) połączone są autostradami.

Międzynarodowe połączenia lotnicze istnieją na lotniskach w Belgradzie i Niszu.

Główne rzeki (Dunaj, Sawa, Cisa) są żeglowne i połączone kanałami. Główne porty rzeczne znajdują się w Belgradzie, Smederevie i Nowym Sadzie.

W 2016 roku zliberalizowano towarowy rynek kolejowy, dzięki czemu w połowie 2016 roku ruszyło pierwsze niezależnie połączenie kolejowe zorganizowane przez Kombinovani Prevoz.

Uczestnictwo w organizacjach i porozumieniach

Serbia jest członkiem wielu organizacji o charakterze ekonomicznym:

• Bank Światowy – od 2001
• Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – od 2001
• Europejski Bank Inwestycyjny – od 2001
• Międzynarodowy Fundusz Walutowy – od 2001
• Partnerstwo dla Pokoju – od 2006
• Rada Europy – od 2003
• Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu – od 2007

Stara się również o członkostwo w takich organizacjach jak:

• Unia Europejska – porozumienie o stabilizacji i stowarzyszeniu i status kandydata do członkostwa
• Światowa Organizacja Handlu – kraj-obserwator
• Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

Serbia ma umowy o wolnym handlu z Rosją, Białorusią, Kazachstanem i Turcją.

Handel zagraniczny

Gospodarka Serbii charakteryzuje się niskim poziomem eksportu i wysokim deficytem w handlu zagranicznym. Głównym partnerem handlowym jest Unia Europejska (63% eksportu i 62% importu).

Relacje gospodarcze z Chinami

Serbia stara się utrzymywać Chiny jako partnera strategicznego (prócz USA, Rosji i UE), ze względów gospodarczych i politycznych (kwestia Kosowa). Chiny chcą przez Serbię budować południową odnogę Nowego Jedwabnego Szlaku – między portem Pireus a Europą Środkową.

W latach 2005–2015 Chiny zainwestowały w Serbii 125 mln euro. W 2016 największą chińską inwestycją było przejęcie huty w Smederevie za 46 mln euro. Za 608 mln USD kredytu z chińskiego banku Eximbank budowany jest (w połowie przez firmy chińskie) nowy blok elektrownic w Kostolac.

Relacje gospodarcze z Polską

1 czerwca 2011 roku rządy Polski i Serbii podpisały umowy o współpracy ekonomicznej.

Na koniec 2012 roku wymiana towarowa między Polską a Serbią wyniosła 469,3 mln euro, w tym eksport z Polski 362,2 mln euro, a import z Serbii 107,1 mln euro. W tym samym roku inwestycje polskie w Serbii wyniosły 0,734 mln euro.

Przypisy