Ilirowie
We współczesnym świecie Ilirowie staje się coraz bardziej istotny w różnych obszarach społeczeństwa. Niezależnie od tego, czy chodzi o dziedzinę kulturalną, naukową, technologiczną czy społeczną, Ilirowie stał się tematem wielkiego zainteresowania i debaty. Jej wpływ był nie tylko odczuwalny w codziennym życiu ludzi, ale także wywarł wpływ na sposób działania organizacji i firm przed i po. W tym artykule zbadamy wpływ Ilirowie w różnych kontekstach, analizując konsekwencje, jakie wywarł na społeczeństwo i przedstawiając refleksję na temat jego znaczenia w teraźniejszości i przyszłości.
.svg)
Ilirowie – starożytny lud indoeuropejski zamieszkujący u schyłku epoki brązu i we wczesnej epoce żelaza (głównie w okresie halsztackim) zachodnie Bałkany, dokładniej tereny między wschodnim wybrzeżem Morza Adriatyckiego a środkowym Dunajem oraz obszary wschodnich Alp oraz Apulię na Półwyspie Apeninskim.
Historia
Istnieją hipotezy iż to wędrówka Ilirów wyruszających z pierwotnych siedzib nad Dunajem i atakujących Epirotów spowodowała ich przemieszczenie się do Epiru, a w konsekwencji m.in. wdarcie się ówcześnie północno-zachodnio-greckiego ludu Dorów na obszar Hellady ok. 1200 p.n.e. Początki genezy prailiryjskiej są wiązane czasami z częścią kultur mogiłowych, pewniejsze związki mają jednak już z kulturami wschodniohalsztackimi.
Od V wieku p.n.e. organizowali liczne małe państwa plemienne (m.in. Dardanowie, Autariaci, Dalmatowie, Liburnowie), na czele których stali książęta.
Na przełomie IV / III wieku p.n.e. nastąpiła ekspansja Celtów na Bałkany. Tereny Ilirów zostały złupione w 280-279 roku p.n.e. przez Celtów pod wodzą Brennusa.
W II wieku ilyryjskie plemię Dardanów stało się celem ataku celtyckich Skordysków występujących w sojuszu z królem Macedonii Filipem V.
Na przełomie II i I wieku p.n.e. bałkańscy Ilirowie zostali podbici przez Rzymian i włączeni w skład prowincji Iliria. W przekazach z tamtego okresu zachowały się świadectwa, że byli oni sprawnymi najemnikami, służącymi zarówno w armii rzymskiej, jak i w armiach greckich.
Istnieją teorie, że od VI wieku n.e. obszary Ilirów zasiedlała ludność słowiańska. Do połowy VII wieku odnotowuje się obecność słowiańskich plemion – na terenach iliryjskich osiedli Narentanie oraz plemiona serbskie, Dukljanie, Konawlanie, Trawunianie, Zahumlanie.
Potomkami niezromanizowanych Ilirów są najprawdopodobniej współcześni Albańczycy. Potomkami Ilirów (i Traków) zromanizowanych prawdopodobnie są Wołosi.
Sztuka
.jpg)
Kształtowała się na terenie na północ i wschód od Adriatyku od końca II tys. p.n.e. będąc pod wpływem sztuki mykeńskiej, następnie wpływy etruskie i z obszaru Siedmiogrodu. Od VIII-VII w. dominują wpływy halsztackie, jednak ze znaczącymi wpływami greckich kolonii na terenie gł. dzisiejszej Albanii. W okresie VI-V w. występuje styl situl, następnie wpływy celtyckie i od III-I w. p.n.e. romanizacja. Od VI w. p.n.e. budowano wielkie kurhany, pochówki wyposażano w liczne przedmioty luksusowe. Świątynie zdobione kamiennymi rzeźbami, występują wózki kultowe. Różnokształtna ceramika i wyroby metalowe z ornamentyką głównie geometryczną i przedstawieniami figuralnymi. Liczne figurki zwierząt i ludzi, obfitość bogato zdobionych wyrobów metalowych: broni, okuć, naczyń, ozdób, zapinek, a nawet masek. Również wyrabiano szklane paciorki, czasami też szklane naczynia.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wędrówka Dorów. W: Kazimierz Kumaniecki: Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: PWN, 1987, s. 45. ISBN 83-01-04780-1.
- ↑ Przemiany kulturowe w Europie Środkowej w środkowej , młodszej epoce brązu i na początku epoki żelaza. W: K.Godłowski J.K.Kozłowski: Historia starożytna ziem polskich. Warszawa: PWN, 1985, s. 76. ISBN 83-01-04227-3.
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcją naukową Aleksandra Krawczuka, 2005, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat od okresu cywilizacji klasycznych, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ss. 457, ISBN 83-85719-84-9.
- ↑ Strabon, Geografia VII 5.12.
- ↑ Albania, Encyclopædia Britannica (ang.).
Bibliografia
- Encyklopedia sztuki starożytnej, WAiF, Warszawa, 1975