Kaplica Myszkowskich
W dzisiejszym świecie Kaplica Myszkowskich to temat, który nabrał dużego znaczenia w różnych obszarach i sektorach. Jego wpływ rozprzestrzenił się na społeczeństwo, gospodarkę, politykę i kulturę, wywołując zainteresowanie i debatę na całym świecie. Od początków do współczesnej ewolucji Kaplica Myszkowskich był przedmiotem badań i analiz prowadzonych przez ekspertów i naukowców, którzy starają się zrozumieć jego wpływ na życie codzienne i rozwój nowych paradygmatów. W tym artykule zbadamy różne perspektywy i podejścia do Kaplica Myszkowskich, aby zaoferować wszechstronną i aktualną wizję tego zjawiska, które do dziś wyznacza standardy.
Kaplica Myszkowskich przy kościele Dominikanów w Krakowie ukończona w 1614 roku. Kaplica została zbudowana z inicjatywy braci: marszałka wielkiego koronnego Zygmunta Myszkowskiego oraz kasztelana oświęcimskiego Aleksandra Myszkowskiego.
Historia
Kaplica Myszkowskich jest dowodem przemian jakie zaszły w ciągu XVI stulecia w kulturze polskiej i dowodem awansu finansowego średniozamożnej rodziny szlacheckiej Myszkowskich herbu Jastrzębiec do rzędu magnaterii, której przedstawiciele pełnili z najważniejszych funkcji w państwie. Jest rzeczą charakterystyczną, że fundator nie poprzestał na wzorowaniu się na budowli królewskiej w postaci Kaplicy Zygmuntowskiej, lecz próbował jej wręcz dorównać.
Kaplica powstała w miejscu starszej gotyckiej kaplicy, w której pochowano wcześniej twórcę potęgi rodu biskupa krakowskiego Piotra Myszkowskiego (zm.1591), Aleksandra Myszkowskiego (zm. 1548), kasztelana żarnowskiego Jana Myszkowskiego, a także wojewodę rawskiego Piotra Myszkowskiego (zm. 1601), będącego synem burgrabiego krakowskiego Zygmunta (brata biskupa). Kaplicę ufundowali pozostali dwaj bracia marszałek wielki koronny Zygmunt i kasztelan oświęcimski Aleksander.
Podczas pożaru w 1850 roku wypaliło się wnętrze kaplicy, w związku z tym do 1910 roku wymieniono częściowo okładzinę marmurową i wykonano nowy ołtarz oraz balustradę. Z zewnątrz ściany są pokryte jednolita rustyką. W ścianie południowej jest wmontowana tablica fundacyjna z datą 1614.
Opis kaplicy
W pendentywach umieszczone są cztery duże kartusze herbowe z koronami i herbami Gonzagów – Myszkowskich. Strefa ta wyróżnia się obfitością panopliów na pilastrach i obramieniach okiennych bębna i płaskorzeźbionymi popiersiami członków rodu w dolnym pasie kopuły. Podkreśla się związek tych przedstawień z sarmackim kultem antenatów. Pod każdą z szesnastu półfigur, na fryzie pod gzymsem tamburu, znajdują się inskrypcje odnoszące się do każdej z nich. Przedstawienia są chronologicznie rozmieszczone poczynając od końca XV wieku do początku XVIII.
Wyobrażenie te wprowadzono zgodne z kosmiczną filozofią renesansu i neoplatońską interpretacją budowli centralnych w celu podkreślenia symbolicznego znaczenia kopuły jako nieba usianego gwiazdami, z aniołami i świętymi. Uskrzydlone główki pojawiają się w kaplicy Myszkowskich w kasetonach wyższych rzędów. W partii najwyższej główki aniołków są bardziej odstające i nachylone ku dołowi.
Rzeźby często są krzywo wmurowane, a w trójkątnych polach między oknami a pilastrami w tamburze brakuje gdzieniegdzie ornamentu.
Autorstwo
Budowy kaplicy mógł dokonać tylko jeden warsztat składający się z muratorów i rzeźbiarzy pińczowskich, przejmujących i kontynuujących tradycje artystyczne Gucciego. Przypuścić jednak można, że autorem projektu powstałego zapewne wcześniej był sam Santi Gucci, najwybitniejszy artysta na dworze Myszkowskich, który zmarł w 1600 r.
Tekst tablicy fundacyjnej
D : O : M : II A : D : 1614 II
MAIORVM MEMORIAE CINRRIBVS PATRVI ET BENEFACTORIS AETERNAE MATRIS FRATRVMQUE REQVIEI II
SVAE DENIQ ET CONIVGIS SUORVMQ SVCCESSORVM SEPVLTVRAE SACELLVM HOC A FUNDAMENTIS EREXIT II
SIGISMVNDVS MYSZKOWSKI MARCHIO GONZAGAE ET MIROVIAE SVPREMVS REGNI POLONIAE MARESCHALLVS II
PETRICOVIENSIS PRIMUM POST NOVO CORCIN GRODECEN SOLECEN VISLICEN PRAEFECTUS ETC. II
NON INSCIVS SORTIS HVMANAE FINEM RESPICIENS HANC METAM OMNIUM ESSE OPERAE HOS TESTATVS EST II
ET EO IN LOCO VBI ILL MVM PRINCIPEM ET RENMVM
IN CHRO PATREM D PETRUM EPISCOPVM CRACOVIENS ET DUCEM SEVERIEN II
HVMAVIT IBIDEM ILLMAM BEATAM DE PRZERAB IOAN CAST SIRADIEN FILIAM CONIVGEM VERO SIGISMVNDI II
OSVIECIM ET ZATORIEN DVC PRAEFECTI MATREM SVAM SEPELIRI CVRAVIT II
DVOS ITIDEM FRATRES IOAN CAST ZARNOV ET PETRVM PALATI RAVEN CAP CHECIN REGNI SENATORES II
INGENIO FAELICISSIMOS DOCTRINA ET VSV RERVM INSIGNES PRVDENTIA INCOMPARABILES II
MAGNOS IN REPVB VIROS DEPOSVIT SIBI LOCVM IN QVO MORTVVS QVIESCENS VLTIMVM OPERIRETVR II
DIEM VIVVS ELEGIT II
QVIENTEM POSTERI PRAECENTVR
Bibliografia
- H. i S. Kozakiewiczowie, Renesans w Polsce, Warszawa 1976
- Andrzej Fischinger, Kaplica Myszkowskich w Krakowie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rocznik Krakowski, zeszyt 3, tom XXXIII,1956
- Historia sztuki polskiej, t. II, Kraków 1965, red. Tadeusz Dobrowolski