W tym artykule zbadany zostanie wpływ Kolej Górnośląska na współczesne społeczeństwo. Od momentu powstania Kolej Górnośląska wzbudza ciągłe zainteresowanie i debatę w różnych dziedzinach, czy to w polityce, kulturze popularnej, nauce, czy w życiu codziennym. Przez lata Kolej Górnośląska był przedmiotem studiów i badań, które miały na celu zrozumienie jego wpływu na sposób, w jaki odnosimy się do siebie, myślimy i działamy w świecie. Bez wątpienia Kolej Górnośląska był bohaterem ważnych przemian, wywołując kontrowersje, podziw i refleksje, które pozycjonują go jako temat aktualny. W tym sensie interesująca będzie analiza różnych aspektów związanych z Kolej Górnośląska i jego wpływem na współczesne społeczeństwo.
Kolej Górnośląska (niem. Oberschlesische Eisenbahn, w skrócie OSE) – prywatna kolej w Prusach założona w celu wybudowania linii kolejowej łączącej Wrocław z Górnym Śląskiem, która została oddana do użytku 3 października 1846. W późniejszym okresie Towarzystwo Kolei Górnośląskiej zbudowało i przejęło w użytkowanie dziesiątki innych linii kolejowych (m.in. Górnośląskie Koleje Wąskotorowe), stając się przed nacjonalizacją kolei na terenie Prus i przejęciem jej linii przez pruskie koleje państwowe „KPEV” w 1883 roku jednym z największych przedsiębiorstw kolejowych w Europie.
W 1816 Carl Johann Bernhard Karsten stworzył pierwszy projekt połączenia kolejowego łączącego Górny Śląsk z Wrocławiem. Ponaddwustukilometrowa dwutorowa trasa o trakcji parowej miała służyć przede wszystkim transportowi węgla, z możliwością uruchomienia przewozu osób. Projekt ten został odrzucony w Berlinie ze względu na niższy koszt transportu węgla Odrą.
3 czerwca 1836 środowisko burżuazji śląskiej[kto?] powołało do życia Komitet Założycielski Kolei Górnośląskiej, na czele którego stanął prezydent rejencji opolskiej hrabia Püchler. W sierpniu 1840 po wydaniu koncesji przez Ministerstwo Finansów rozgorzał spór o przebieg linii na wschód od Opola. W wyniku tego sporu rozpoczęto budowę jedynie odcinka z Wrocławia do Opola. 22 maja 1842 pierwszym oddanym odcinkiem (Wrocław – Oława) przejechał uroczyście pociąg, był to pierwszy przejazd pociągu w dzisiejszych granicach Polski. 3 sierpnia linia została przedłużona do Brzegu, a 29 maja 1843 do Opola. W październiku 1842 zatwierdzono ostateczny przebieg trasy z Opola do Nowego Bierunia. 2 października 1845 nastąpiło otwarcie odcinka do Gliwic, a 2 tygodnie później do Królewskiej Huty. 3 października 1846 budowa linii została ostatecznie zakończona w Mysłowicach. Linia liczyła 196,3 km, planowane połączenie z Bieruniem nie zostało zrealizowane, a otwarcia dokonał król pruski Fryderyk Wilhelm IV.
Pierwsze pociągi osobowe na całej tej liczącej 196,3 km trasie pokonywały ją – zgodnie z rozkładem w czasie nie krótszym niż 6½ godziny. Początkowo jeździły trzy pary pociągów, a przejazd na całej trasie kosztował w klasie trzeciej 73 srebrne grosze, w drugiej – 119, a w pierwszej – 159 groszy.
Przejęcie zarządu nad OSE przez państwo pruskie nastąpiło już w 1857, choć odrębność przedsiębiorstwo zachowało aż do włączenia do KPEV w 1883 r.
Towarzystwo Kolei Górnośląskiej (Oberschlesische Eisenbahn AG) w późniejszym okresie zbudowało i przejęło w użytkowanie dziesiątki innych linii kolejowych (m.in. Górnośląskie Koleje Wąskotorowe), stając się przed nacjonalizacją kolei na terenie Królestwa Prus jednym z największych przedsiębiorstw kolejowych w Europie.
Według rozkładu z 20 maja 1858 trasa wyglądała następująco:
Nazwa oryginalna | Nazwa obecna |
---|---|
Breslau | Wrocław Górnośląski |
Ohlau | Oława |
Brieg | Brzeg |
Löwen | Lewin Brzeski |
Oppeln | Opole Główne |
Gogolin | Gogolin |
Kosel | Kędzierzyn-Koźle |
Rudzinitz | Rudziniec Gliwicki |
Gleiwitz | Gliwice |
Zabrze | Zabrze |
Ruda | Ruda Śląska |
Königshütte | Królewska Huta (nie istnieje) |
Kattowitz | Katowice |
Myslowitz | Mysłowice |