Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
W tym artykule szczegółowo omówimy Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, temat, który ostatnio przykuł uwagę wielu osób. Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi to temat, który wzbudza ciekawość i debatę w różnych obszarach, od nauki po kulturę popularną. W tym artykule przeanalizujemy różne aspekty Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, od jego wpływu na społeczeństwo po jego dzisiejsze znaczenie. Dodatkowo przeanalizujemy różne perspektywy i opinie na temat Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, aby zaoferować kompleksowe i wzbogacające spojrzenie na ten ważny temat. Dołącz do nas w tej podróży odkrywania i pogłębiania w Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi!
 Awers krzyża II stopnia | |
 Awers odznaki I stopnia | |
 Rewers odznaki | |
 Baretka krzyża (i odznaki) I stopnia | |
 Baretka krzyża (i odznaki) II stopnia | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Wielkość |
∅ 33 mm (krzyż) |
| Kruszec | |
| Wydano |
ok. 20 tys. krzyży |
| Powyżej | |
| Poniżej | |
| Powiązane | |
Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi – polskie wojskowe odznaczenie państwowe przyznawane w latach 1921–1924, oraz odznaka pamiątkowa nadawana od 1927. Przeznaczone były dla powstańców śląskich. Z okazji uroczystego obchodu 15-lecia powstania śląskiego odznaczenie otrzymali wszyscy weterani powstania styczniowego 1863. 23 kwietnia 1936 prezes warszawskiego Oddziału Związku Powstańców Śląskich udekorował Krzyżem trumnę zmarłego dwa dni wcześniej Franciszka Stankiewicza.
Odznaczenie państwowe
Ta zaszczytna odznaka w postaci krzyża na niebieskiej wstążce z białymi brzegami, ustanowiona została rozporządzeniem Naczelnej Władzy Cywilnej na Górnym Śląsku z 30 maja 1921 i nadawana przez Naczelną Komendę Wojsk Powstańczych na Górnym Śląsku do 1924. Została włączona do systemu odznaczeń państwowych 22 kwietnia 1922 i zmodyfikowana 15 maja 1931. Nadawana była uczestnikom walk o oswobodzenie Górnego Śląska w którymkolwiek z trzech powstań śląskich:
- I powstanie śląskie – od 16 sierpnia do 26 sierpnia 1919,
- II powstanie śląskie – od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920,
- III powstanie śląskie – od 2/3 maja (już po plebiscycie) do 5 lipca 1921.
Początkowo była to tylko Śląska Wstęga Waleczności i Zasługi – niebieska wstążka orderowa z białymi paskami wzdłuż brzegów, którą przetykano przez drugą dziurkę munduru.
Krzyż podzielono na dwa stopnie:
- I stopień nadawano osobom, które brały bezpośredni udział w walce (na wstążce i baretce umieszczano metalowe okucie w formie srebrnej pięcioramiennej gwiazdki),
- II stopień nadawano osobom, które przejawiały wytężoną pracę wojskową.
Od 15 maja 1931 na wstążce zaczęto wieszać srebrny krzyż o średnicy 33 mm, wzięty z odznaki 5 rybnickiego pułku piechoty wojsk powstańczych. Krzyż był równoramienny z medalionem pośrodku; w nim orzeł Piastów śląskich z koroną na piersi; na ramionach krzyża napisy POWST. / GÓRNY / ŚLĄSK / 1921. Na rewersie wieniec z liści laurowych pośrodku, a na poziomych ramionach krzyża napis DZIEL- / NYM. Wstążkę z krzyżem wieszano w rzędzie odznaczeń na lewej piersi. Miała szerokość 40 mm, białe paski szer. 8 mm i czerwone krawędzie szer. 1 mm.
Krzyż można było oficjalnie nosić (od 1931) za Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej, a przed polskimi medalami państwowymi. Noszenie gwiazdki na wstążce nie było dozwolone.
Łączna liczba odznaczonych krzyżem to około 20 tysięcy osób.
Odznaka pamiątkowa
Odznakę pamiątkową „Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi”, jako kontynuację wyżej opisanego krzyża, ustanowiła Górnośląska Komisja Odznaczeniowa w Katowicach w styczniu 1927 roku, tzn. wówczas gdy nadawanie odznaczenia było już zakończone. Odznakę otrzymały więc przede wszystkim te osoby, które z jakichś powodów nie "załapały się" na odznaczenie.
Oznaką tej odznaki był metalowy, posrebrzany (niekiedy srebrny) krzyż o średnicy 43 mm, przypominający nieco kształtem Krzyż Walecznych. Na połączeniu ramion awersu znajdował się wypukły orzeł według wzoru orła śląsko-piastowskiego z przepaską łączącą ramiona z krzyżem na piersiach, w otoku z wieńca (tło tarczki stanowią promienie) oraz daty i napis – poziomo: 17.VIII.19 / 17.VIII.20, pionowo: 3.V.21 / ZA POWST. ŚLĄSKIE. W tarczy z promieniami znajduje się otoczony perłami orzeł Piastów śląskich z przepaską łączącą skrzydła. Na rewersie: obosieczny miecz z głownią skierowaną w górę otoczoną półwieńcem z liści dębowych i laurowych otwartych u góry.
Ministerstwo Spraw Wojskowych zatwierdziło odznakę 10 stycznia 1927, noszona była na lewej piersi za polskimi odznakami honorowymi o charakterze wojskowym, podobnie jak inne polskie odznaki pamiątkowe o charakterze wojskowym noszone na wstążkach, a pośród nich – według daty nadania.
Odznaczeni
Przypisy
- ↑ Pogrzeb ś.p. F. Stankiewicza. „Polska Zbrojna”. 112, s. 6, 1936-04-24. Warszawa..
- ↑ a b c Kazimierz Sejda: Ordery, odznaczenia i medale Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1932, s. 84.
- ↑ a b c d e Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 233-235.
- ↑ a b c d e Stefan Oberleitner: Polskie ordery odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705-1990. T. 1. Zielona Góra: Kanion, 1992, s. 160, 224-227.
Linki zewnętrzne
- Krzyże i Odznaki ze zbiorów Stefana Oberleitnera – nry 4, 5, 6 i 7
- Odznaka II stopnia – medale.shost.pl
- Krzyż II stopnia (awers) – numizmatyka.waw.pl
- Krzyż II stopnia (rewers) – numizmatyka.waw.pl
| Rodzaj odznaczenia | |
|---|---|
| Elementy insygniów | |
| Formy zredukowane |
|
| Lista odznaczeń w | |
| Lista baretek w | |
| Prawo | |
| System odznaczeń w Polsce |
- Zobacz też: II Rzeczpospolita
- Rząd II RP na obczyźnie