W tym artykule zbadamy różne aspekty Królik europejski i jego wpływ na współczesne społeczeństwo. Od swoich początków do obecnej ewolucji Królik europejski pozostawił niezatarty ślad w różnych aspektach naszego życia. Przeanalizujemy jego wpływ na kulturę, gospodarkę, technologię i politykę, próbując zrozumieć jego znaczenie we współczesnym świecie. Poprzez gromadzenie danych, referencji i opinii ekspertów staramy się zaoferować kompleksowy obraz Królik europejski i jego dzisiejszej roli.
Naturalny zasięg występowania królika europejskiego obejmował początkowo Półwysep Iberyjski, południową Francję i Afrykę Północną. Starożytne introdukcjepodgatunku nominatywnego prawdopodobnie w okresie Cesarstwa Rzymskiego rozprzestrzeniły go w całej Europie, a obecnie występuje w większości zachodniej, środkowej i wschodniej Europy oraz na wyspach śródziemnomorskich i makaronezyjskich. W XX wieku został wypuszczony na stepach Morza Czarnego na Ukrainie i Rosji (północny Kaukaz); do Australii został wprowadzony w 1788 roku i ponownie w 1859 roku, gdzie jest obecnie szeroko rozpowszechniony; występuje na wielu wyspach Oceanu Spokojnego, wyspach u wybrzeży Południowej Afryki i Namibii oraz w Nowej Zelandii; w Ameryce Południowej z powodzeniem wprowadzono go dopiero od 1936 roku i obecnie z ograniczonym zasięgiem występuje w Chile, Argentynie i Falklandach; jest również obecny na Karaibach. Na całym świecie występuje jako forma udomowiona.
W Polsce króliki występują niezbyt licznie i żyją głównie w południowo-zachodniej oraz zachodniej i środkowej części kraju.
Królik europejski zamieszkuje w zależności od podgatunku:
O. cuniculus algirus – południowy, południowo-zachodni i zachodni Półwysep Iberyjski (Hiszpania, Portugalia), północne Maroko, północna Algieria (w tym wyspa Dżuzur al-Habibat).
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik K. Linneusz w jego dziele Systema Naturae pod nazwą Lepus cuniculus. Jako miejsce typowe autor wskazał południową Europę (łac. „in Europa australis”), uściślone przez J.R. Ellermana i T.C.S. Morrison-Scotta w 1951 roku do Niemiec. Jedyny występujący współcześnie przedstawiciel rodzaju królik (Oryctolagus), który opisał w 1873 roku szwedzki zoolog Wilhelm Lilljeborg.
Rodzaj Oryctolagus jest współcześnie taksonem monotypowym; jednak z podgatunków algirus ma wyjątkowo wysoką różnorodność nukleotydów w porównaniu z populacjami O. cuniculus na Półwyspie Iberyjskim i na całym świecie; ponadto ma odrębne cechy morfologiczne, genetyczne, reprodukcyjne i parazytologiczne, dlatego rozważa się podniesienie go do rangi gatunku. Podobnie jak w przypadku innych gatunków zającowatych, taksonomia podgatunkowa nie została jeszcze opracowana. Oryginalne opisy podgatunków często nie są zbyt pomocne, ponieważ opierają się głównie na kilku cechach zewnętrznych i niewielkiej liczbie okazów. Przy dokładniejszych badaniach wykazano, że zmienność podgatunkowa jest minimalna. Stąd rozróżnienie podgatunków może być arbitralne i nieuzasadnione. Rozpoznano sześć podgatunków.
Długość ciała (bez ogona) 360–380 mm, długość ogona 65–70 mm, długość ucha 70–80 mm, długość tylnej stopy 80–89 mm; masa ciała 1,5–3 kg. Grzbiet ma ubarwienie brązowoszare, stalowoszare lub żółtoszare, spód ciała jest białoszary lub popielatoszary. Krótki ogon jest od góry czarny, od spodu biały. Bywa mylony z zającem szarakiem, gdyż przypomina go nieco swoim wyglądem, lecz z powodu trzymania tylnych kończyn blisko siebie, sprawia wrażenie bardziej krępego. Końce uszu królika są brązowe, a szaraka czarne. Zając szarak ma dłuższe uszy i dłuższe tylne nogi.
Ekologia
Siedlisko
Najczęściej spotkać go można na terenach o piaszczystej glebie, unika terenów podmokłych i wnętrza lasu. Czasami można go spotkać na nasypach kolejowych, w lasach sosnowych, na brzegach lasów, w parkach miejskich oraz w uprawach rolniczych; na łąkach, w sadach. Preferuje również ekotony las-łąka.
Tryb życia
Jest zwierzęciem roślinożernym. Latem żywi się soczystymi roślinami, zimą gałązkami drzew i krzewów, trawą oraz bulwami i korzeniami roślin, wygrzebywanymi spod ziemi. Królik, w odróżnieniu od swoich krewniaków zajęcy, kopie w ziemi nory. Nory te zawierają jedną dużą komorę gniazdową oraz liczne chodniki, mające w kilku miejscach wyjście na powierzchnię ziemi. Służą mu one głównie do obrony przed wrogami. W komorze gniazdowej samica rodzi także młode.
Rozród
Ciąża trwa 28–33 dni, samica rodzi kilka razy w roku od 3 do 10 nagich, ślepych młodych. Oczy otwierają w 10 dniu życia. Królik osiąga dojrzałość w wieku 4–5 miesięcy, żyje około 10 lat.
Ochrona
Królik jest w Polsce zwierzęciem łownym z okresem ochronnym. Sezon łowiecki, podobnie jak u zająca szaraka, trwa od 1 listopada do 31 grudnia, a w drodze odłowu do 15 stycznia.
↑ abD. Bate. On the Mammals of Crete. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1905 (2), s. 322, 1905. (ang.).
↑ abÁ. Cabrera. Sobre los conejos marroquıs. „Boletín de la Real Sociedad Española de Historia Natural”. 23, s. 366, 1923. (hiszp.).
↑ abR. Villafuerte & M.R.V.& M.Delibes-MateosR. Villafuerte & M.R.V.& M., Oryctolagus cuniculus, The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2020-2(ang.).
↑ abW. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 59. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ abD.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species: Oryctolagus cuniculus. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) . Johns Hopkins University Press, 2005. .
↑ abS. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 126–127. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ abThe Key to Scientific Names, J.A.J.A.Jobling (red.), Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca(ang.).
↑ abcdEkkehard Ophoven: Zwierzęta łowne. Muza, 2006. ISBN 83-7319-762-1.brak strony w książce
↑Josef Reichholf: Ssaki. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: GeoCenter International, 1996. ISBN 83-86146-48-6.brak strony w książce
↑Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 marca 2005 r. w sprawie okresów polowań na zwierzęta łowne (Dz.U. z dnia 25 marca 2005 r.).