Park Oliwski

Świat jest pełen tajemnic i niespodzianek, a Park Oliwski jest jedną z nich. W tym artykule dokładnie przeanalizujemy wszystko, co Park Oliwski ma do zaoferowania, od jego początków po wpływ na dzisiejsze społeczeństwo. Przy podejściu multidyscyplinarnym zbadamy różne perspektywy i opinie na temat Park Oliwski, aby uzyskać kompletną i wzbogacającą wizję. Na tych stronach odkryjemy wpływy Park Oliwski na kulturę, środowisko, politykę i naukę, oferując obiektywne i krytyczne spojrzenie, które pozwala nam zastanowić się nad jego znaczeniem we współczesnym świecie.

Park Oliwski im. Adama Mickiewicza
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Miejscowość

Gdańsk

Dzielnica

Oliwa

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Park Oliwski im. Adama Mickiewicza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Park Oliwski im. Adama Mickiewicza”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Park Oliwski im. Adama Mickiewicza”
54°24′40″N 18°33′45″E/54,411111 18,562500
Multimedia w Wikimedia Commons

Park Oliwski im. Adama Mickiewicza – zabytkowy park w gdańskiej dzielnicy Oliwa, nad Potokiem Oliwskim. Powierzchnia parku wynosi 11,3 ha.

Historia

Początkiem dzisiejszego parku był przyklasztorny ogród założony przez cystersów. Prawdopodobnie był położony po wschodniej stronie starej siedziby opatów z XV wieku, dalej do Zatoki Gdańskiej rozciągał się nadmorski las, który rozcinał Potok Oliwski. Po wzniesieniu przez opata Franciszka Zaleskiego pod koniec pierwszej połowy XVII wieku nowej siedziby opatów, ogród został poszerzony w kierunku południowo-zachodnim, stykając się ze starszym ogrodem klasztornym.

Plan parku z 1792

Nowego kształtu nabrał ogród z inicjatywy opata oliwskiego - Jacka Józefa Rybińskiego; jego wykonawcą został Kazimierz Dębiński z Kocka. Projekt był dziełem ogrodnika Hentschla, czerpiącego inspiracje z założeń ogrodowych André Le Nôtre. Powstała wtedy barokowa część parku, dziś nazywana częścią francuską. Przed frontem rezydencji opackiej (obecnie Oddział Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku) utworzono parter kwiatowo-trawnikowy otwierający się w stronę dużego prostokątnego stawu usytuowanego prostopadle, wzdłuż osi wschodnio-zachodniej. Wzdłuż tej samej osi powstała Aleja Lipowa. Jej przedłużeniem na wschodnim końcu jest ujęty szpalerem drzew staw, który przez długie lata tworzył iluzję zwaną Drogą Do Wieczności, zaś w okresie pruskim Książęcym Widokiem na cześć opata Karola von Hohenzollern, który od 1795 r. był także księciem-biskupem warmińskim (optycznie staw łączył się z wodami odległej o kilka kilometrów Zatoki Gdańskiej. Obecnie morze zasłonięte jest przez drzewa). Powstały cieniste aleje zwane bindażami. Założenie przetrwało do dziś prawie w niezmienionym stanie.

Alejka nad stawem

Równolegle do stawu i Alei Lipowej powstał kolejny parter ogrodowy - Paradisium z pomnikiem Mickiewicza. Przy jednej z alejek tej części parku znalazły się Groty Szeptów.

W 1782, po śmierci opata Rybińskiego, król pruski zamianował opatem Karola Hohenzollern-Hechingen, który sprowadził do Oliwy Jana Jerzego Saltzmanna, syna nadwornego ogrodnika, twórcy królewskich ogrodów w Poczdamie. Saltzmann zgodnie z ówczesną modą starał się imitować naturę w oparciu o popularne w tych czasach wyobrażenia o chińskich ogrodach. W północnej części parku, dziś zwanej chińsko-angielską (lub angielską), stworzone zostały kręte ścieżki i zbiorniki wodne naśladujące dziką przyrodę oraz urządzenia parkowe (altany, pawilony, "świątynie", znane z zachowanego planu parku z 1792). W pobliżu palmiarni powstał Park Tahitański (Ottaheijdsche Partie) inspirowany wydaną w 1771 r. relacją z podróży Louisa de Bougainville. W tej części zbudowano także pawilon wzorowany na opisie chaty wodza z Tahiti. Z tym okresem funkcjonowania wiązany jest fragment muru ogrodzenia, odkryty w trakcie prowadzenia nadzoru archeologicznego w styczniu 2016. Zachowały się dwa sztuczne pagórki po północnej stronie parku i kaskada na Potoku Oliwskim (najprawdopodobniej powstała w miejscu, istniejącego tutaj do XVI wieku, dawnego młyna).

Na kształt oliwskiego parku mógł mieć pewien wpływ biskup Ignacy Krasicki, który był częstym gościem biskupa Hohenzollerna-Hechingena i opata Rybińskiego.

Po sekularyzacji klasztoru (1831) i śmierci ostatniego opata oliwskiego Józefa Hohenzollern-Hechingen (1836) park przeszedł na własność państwa pruskiego, a inspektorem parku (do 1881) został Gustaw Schöndorf. Pod jego zarządem park nabrał charakteru otwartego dla publiczności ogrodu dendrologiczno-krajobrazowego.

Groty Szeptów, ok. 1900

Kolejne zmiany w parku to dzieło inspektora Ericha Wocke, zarządzającego ogrodem w latach 1899-1929. W pobliżu starej oranżerii, w miejscu dawnego labiryntu, utworzył on około 1910 alpinarium i sprowadził do Oliwy szereg alpejskich roślin. Sama oranżeria została przebudowana w tym czasie w cieplarnię i niedużą palmiarnię, rozbudowywaną kilkukrotnie po II wojnie światowej.

Popularność oliwskiego parku wzrosła, gdy w 1925 Oliwa stała się siedzibą biskupa gdańskiego, a pocysterski kościół został podniesiony do rangi katedry oraz gdy w 1927 w Pałacu Opatów otworzono placówkę muzealną Staatliche Landesmuseum für Danziger Geschichte.

Oś widokowa Książęcy Widok

W 1945, pod koniec wojny park został w znacznym stopniu zdewastowany, ale został mu przywrócony niemal poprzedni stan. Został wpisany do rejestru ochrony zabytków przyrody województwa gdańskiego, a w 1971 do rejestru zabytków miasta Gdańska. 1 listopada 1946 powstała w parku Stacja Aklimatyzacji Roślin. W latach 1952-1956 założony został Ogród Botaniczny w Oliwie. Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej z 16 listopada 1955 park w Oliwie otrzymał imię Adama Mickiewicza, a pomnik tego ostatniego miał w parku zostać ustawiony. Wiosną 1976 otwarto w parku Galerię Współczesnej Rzeźby Gdańskiej. Ekspozycja powstała z inicjatywy Muzeum Narodowego w Gdańsku i gdańskich rzeźbiarzy.

Najmłodszymi częściami parku są: położony na południowo-zachodnim krańcu fragment pomiędzy ul. Opata Jacka Rybińskiego a budynkiem Gdańskiego Seminarium Duchownego - dawny ogród użytkowy cysterskiego konwentu; oraz 2-hektarowy obszar dawnego folwarku Saltzmanna z XVIII-XIX wieku wokół dworu, przejętego w 2001 na biura przez firmę Doraco, obsadzony m.in. grabami pospolitymi i kasztanowcami czerwonymi Briotti, bukszpanem, lawendą wąskolistną i tawulcem pogiętym. Obszar ten udostępniono 22 maja 2015.

Na obszarze parku znajduje się również Spichlerz Opacki (Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku).

W maju 2016 rozpoczęła się przebudowa trzech kładek dla pieszych, która zakończyła się w lipcu tego samego roku.

We wrześniu 2017 rozpoczęła się budowa nowej rotundy Palmiarni.

W październiku 2021 poinformowano, że w listopadzie tegoż roku Palma znajdująca się w nowej rotundzie Palmiarni w Parku Oliwskim zostanie wycięta i zastąpiona innymi okazami roślin. Również w październiku tegoż roku Zarząd Dzielnicy Oliwa złożył zawiadomienie do prokuratury w sprawie obumarcia 180–letniego daktylowca w Parku Oliwskim; w listopadzie tegoż roku zawiadomienie w tej sprawie złożył również Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków Igor Strzok. W grudniu 2021 daktylowca wycięto.

Podczas wichury w styczniu 2022 powalonych zostało w Parku kilkanaście drzew.

19 marca 2022 odbyło się uroczyste otwarcie Palmiarni. W wydarzeniu wzięli udział Prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz wraz z zastępcami Alanem Aleksandrowiczem i Piotrem Grzelakiem.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych. kobidz.pl.
  2. ↑ Park Oliwski. zdiz.gda.pl. .
  3. ↑ Ważniejsze miejsca i obiekty zabytkowe w Oliwie. gdansk.pl.
  4. ↑ M.A. Szypowscy, ryc.204-205.
  5. ↑ a b F. Mamuszka, s.148.
  6. ↑ Tomasz Larczyński, Sztuczna inteligencja w parku Oliwskim. Cześć II , Trojmiasto.pl, 10 lutego 2024 .
  7. ↑ a b F. Mamuszka, s.149.
  8. ↑ Tomasz Larczyński, Tahiti w Oliwie. Spacer z AI po Parku Oliwskim. Część I , Trojmiasto.pl, 4 lutego 2024 .
  9. ↑ DETEKT - Nadzór archeologiczny w Gdańsku – Oliwie, Park Oliwski, woj. pomorskie , www.detekt.com.pl (pol.).
  10. ↑ a b F. Mamuszka, s.150.
  11. ↑ a b Adam Kromer: Park Oliwski im. Adama Mickiewicza. Trojmiasto.pl. .
  12. ↑ a b Irena Wasilewska, Park Oliwski, „Wiadomości Konserwatorskie” (19), 1994, s. 22-25.
  13. ↑ F. Mamuszka, s.145.
  14. ↑ Uchwała Nr VII/27/55 Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 16 listopada 1955 w sprawie nazwania Parku Oliwskiego imieniem Adama Mickiewicza i ustawienia w Parku Jego popiersia, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku” Nr 16, 1955, poz. 133; F. Mamuszka, s.147: nadanie nazwy datowane 1956.
  15. ↑ Piotr Celej, Park Oliwski powiększył się o dwa hektary, „Gazeta Wyborcza”, 23 maja 2015 .
  16. ↑ F. Mamuszka, s.162.
  17. ↑ Budują nowe mostki w Parku Oliwskim. staraoliwa.pl, 17 maja 2016. . .
  18. ↑ Nowe mostki w Parku Oliwskim. trojmiasto.pl, 22 maja 2016. .
  19. ↑ Nowy dom dla palmy z Parku Oliwskiego. gdansk.tvp.pl, 19 września 2017. .
  20. ↑ Jak zwodzono Radę Oliwy w sprawie palmy daktylowej z Parku Oliwskiego. oliwianie.pl, 05 lipca 2021. .
  21. ↑ Oliwska palma zostanie ścięta. staraoliwa.pl, 2021-10-22. . (pol.).
  22. ↑ Nowy dyrektor DRMG przyznaje: daktylowca nie uda się uratować. pulsgdanska.pl, 2021-10-22. . (pol.).
  23. ↑ Zarząd Dzielnicy Oliwa zawiadamia prokuraturę w sprawie obumarcia 180 – letniego daktylowca w Parku Oliwskim. oliwianie.pl, 2021-10-28. . (pol.).
  24. ↑ Do prokuratury trafiło zawiadomienie o unicestwieniu 180 – letniej palmy z Parku Oliwskiego. staraoliwa.pl, 2021-10-28. . (pol.).
  25. ↑ Konserwator zabytków zgłasza martwą palmę do prokuratury. Wycinka jeszcze w tym tygodniu?. trojmiasto.wyborcza.pl, 2021-11-02. . (pol.).
  26. ↑ Ścięto uschniętego daktylowca z Palmiarni Parku Oliwskiego . staraoliwa.pl, 2021-12-02. . (pol.).
  27. ↑ Wichura powaliła kilkanaście drzew w Parku Oliwskim. trojmiasto.pl, 2022-01-30. . (pol.).
  28. ↑ Palmiarnia otwarta!. staraoliwa.pl, 2022-03-21. . (pol.).
  29. ↑ Rotunda i oranżeria w Parku Oliwskim otwarte dla zwiedzających. gzdiz.gda.pl, 2022-03-21. . (pol.).
  30. ↑ Rotunda i oranżeria w Parku Oliwskim otwarte dla zwiedzających. gdansk.pl, 2022-03-19. . (pol.).
  31. ↑ Otwarcie Palmiarni. trojmiasto.pl, 2022-03-19. . (pol.).
  32. ↑ W sobotę, 19 marca, otwarcie nowej palmiarni w Oliwie. trojmiasto.pl, 2022-03-15. . (pol.).
  33. ↑ Otwarcie nowej palmiarni w Parku Oliwskim. staraoliwa.pl, 2022-03-18. . (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Parki i ogrody Gdańska

Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot