Perkozek (zwyczajny)
Obecnie Perkozek (zwyczajny) stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu wielu ludzi na całym świecie. Niezależnie od tego, czy ze względu na swój wpływ na społeczeństwo, wpływ na kulturę popularną, czy też znaczenie w dziedzinie nauki, Perkozek (zwyczajny) przyciągnął uwagę milionów osób. Od swoich początków do obecnej ewolucji, Perkozek (zwyczajny) był przedmiotem badań i debat w różnych obszarach, generując wszelkiego rodzaju opinie i analizy. W tym artykule szczegółowo zbadamy różne aspekty Perkozek (zwyczajny) i jego znaczenie w obecnym kontekście, w celu zrozumienia jego wpływu i znaczenia we współczesnym społeczeństwie.
| Tachybaptus ruficollis[1] | |||
| (Pallas, 1764) | |||
 Szata godowa | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
perkozek (zwyczajny) | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 gnieździ się zimuje występuje całorocznie zalatuje (sezonowość występowania niepewna) | |||
Perkozek (zwyczajny)[4] (Tachybaptus ruficollis) – gatunek niewielkiego ptaka wodnego z rodziny perkozów (Podicipedidae). Zamieszkuje Europę (poza jej północnym i północno-wschodnim skrajem), południową, środkową i północno-zachodnią Afrykę, południową i wschodnią Azję oraz niektóre wyspy Oceanii. W zależności od temperatury panującej w zimie na obszarach lęgowych jest ptakiem wędrownym, osiadłym lub podejmującym lokalne wędrówki[3]. Ptaki z populacji środkowoeuropejskiej zimują w Europie Zachodniej i basenie Morza Śródziemnego. Przeloty: marzec i listopad. Nie jest zagrożony.
Systematyka i występowanie
Systematyka tego gatunku jest skomplikowana i wymaga dalszych badań[5]. Zwykle wyróżnia się od 7[6] do 9[5] podgatunków T. ruficollis:
- perkozek (zwyczajny)[4] T. ruficollis ruficollis (Pallas, 1764) – Europa aż po Ural, północno-zachodnia Afryka
- W Polsce nieliczny, lokalnie średnio liczny ptak lęgowy niżu. Regularnie, ale nielicznie zimuje na zachodzie kraju[7].
- T. ruficollis albescens (Blanford, 1877) – obszary od Kaukazu aż po Mjanmę oraz Sri Lanka
- T. ruficollis iraquensis (Ticehurst, 1923) – Irak, południowo-zachodni Iran
- T. ruficollis capensis (Salvadori, 1884) – Afryka na południe od Sahary, Madagaskar i Komory
- T. ruficollis poggei (Reichenow, 1902) – Azja północno-wschodnia po południowo-wschodnią, w tym Wyspy Kurylskie, Japonia, Riukiu, Tajwan i Hajnan
- T. ruficollis philippensis (Bonnaterre, 1790) – Filipiny (oprócz Mindanao)
- T. ruficollis cotabato (Rand, 1948) – Mindanao
- perkozek trójbarwny[4] T. ruficollis tricolor (G.R. Gray, 1861) – Celebes, Moluki, Jawa, Małe Wyspy Sundajskie na wschód po północną Nową Gwineę
- T. ruficollis collaris (Mayr, 1945) – północno-wschodnia Nowa Gwinea po Wyspę Bougainville’a
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny wydziela podgatunki tricolor, collaris oraz wyróżniany niekiedy takson vulcanorum (populacje z Jawy, Timoru i Małych Wysp Sundajskich) do osobnego gatunku Tachybaptus tricolor[6].
Perkozek jest blisko spokrewniony z perkozkiem australijskim (T. novaehollandiae) i wymarłym perkozkiem długodziobym (T. rufolavatus), które dawniej były uznawane za jego podgatunki[5].
Morfologia
- Wygląd
- Ubarwienie godowe wiosną – przód brązowy ze srebrzystobiałym połyskiem, policzki i gardło kasztanowe, kąt dzioba żółty. Ubarwienie spoczynkowe jesienią i zimą – wierzch brązowy, boki i spód brudnobiałe, biaława pierś, jasnożółta szyja.
- Wymiary średnie
- długość ciała 25–29 cm[5][7]
rozpiętość skrzydeł 40–45 cm[7]
masa ciała ok. 130–236 g[5], wyjątkowo ponad 300 g[7]
Ekologia i zachowanie
- Biotop
- Małe, śródlądowe, gęsto zarośnięte zbiorniki wodne.
- Zachowanie
- To płochliwy ptak, dlatego nie widuje się go raczej na wodach otwartych. Jako jedyny perkoz gniazduje dwa razy w roku i jest jednym z najmniejszych przedstawicieli rzędu (najmniejszy jest perkozek białoskrzydły). Zwykle jego obecność zdradza tylko głos – krótkie „bi, bi, bi” (w czasie gniazdowania zmieniające modulacje podnosząc się i opadając) lub pojedyncze „nit”. W czasie toków słychać zarówno samca, jak i samicę. Prawdopodobnie oboje wiążą się na stałe. Samiec w czasie zalotów stroszy pióra, bije dziobem po wodzie, rozpryskuje ją i nurkuje. Staje się bardzo wojowniczy, odganiając ze swojego terytorium intruzów.
- Gniazdo
- W płytkiej wodzie między trzcinami budowane przez oboje rodziców z roślin wodnych. Za każdym razem, gdy wracają do gniazda, nurkują i przynoszą trochę roślin.
- Jaja
- Wyprowadza dwa lęgi w roku, składając w marcu i czerwcu zazwyczaj 5 do 6 jaj, które wraz z gniciem roślin budujących gniazdo stają się brunatne. Rodzice wysiadują je na przemian.
- Wysiadywanie i młode
- Jaja są wysiadywane przez okres 20 do 21 dni. Zagniazdowniki, pisklęta osiągają samodzielność po około 45 dniach. Po wykluciu gniazdo nie traci znaczenia. Małe ptaki korzystają z niego dla wypoczynku i rozgrzania się, choć w tym celu wchodzą też na grzbiety rodziców. Upierzenie piskląt jest podobne do szaty spoczynkowej, pokryte czarnym puchem z rudymi podłużnymi pasami na grzbiecie, a na głowie mała srebrzysta plamka koło ucha. W razie niebezpieczeństwa ojciec i matka nurkując gwałtownie rozpryskują gejzery wody.
- Pożywienie
- Drobne zwierzęta wodne, owady i ich larwy.
Status i ochrona
IUCN klasyfikuje perkozka jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale około 610 000 – 3 500 000 osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3].
W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą[8]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC)[9]. W latach 2013–2018 krajowa populacja lęgowa liczyła 7,5–10 tysięcy par[10].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Tachybaptus ruficollis, Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ P.S. Pallas: Adumbratiunculae avium variorum praecedenti Elencho insertarum, sed quae in Systemate Naturae Illustr. Linnaei nondum extant. W: A. Vroeg: Catalogue raisonné, d’une collection superieurement belle d’Oiseaux, tunt exotiques qu’Euro-peens, de Quadrupedes et d’Insectes. Empailles, & arranges avec beattcoup d’art en situations & attitudes extremement nature lies, & garantis de la corruption d’une faqon parti-culiere. Le tout rassemblé & arrangé, pendant une longue suite d’annees, avec beaucoup de peines & a grand fraix, par A. Vroeg. Collection qu’on offre aux amateurs entiére & à un prix raisonnable, jusqu’au 22 Septembre de cette année; après l’Echeance duquel terme, elle sera vendue aux plus off rands, le 6 Octobre 1764 a la Haye, dans la Maison de Mr. Coster, au coin du Veenestraat sur le petit Marché aux Herbes, par Pierre van Os, Libraire demeurant sur la Place à la Haye. la Haye: Pierre van Os, 1764, s. 6. (fr.).
- ↑ a b c BirdLife International, Tachybaptus ruficollis, The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2018-1 (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Podicipedidae Bonaparte, 1831 - perkozy - Grebes (wersja: 2016-07-24). Kompletna lista ptaków świata . Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. .
- ↑ a b c d e Llimona, F., del Hoyo, J., Christie, D.A., Jutglar, F., Garcia, E.F.J. & Kirwan, G.M.: Little Grebe (Tachybaptus ruficollis). del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive . 2016. .
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Grebes, flamingos. IOC World Bird List (v11.1). . (ang.).
- ↑ a b c d Tachybaptus ruficolis (Perkozek). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 7: Ptaki (część I). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 35–38. ISBN 83-86564-43-1.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
- ↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.
- ↑ Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.
Bibliografia
- Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. eBird . Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Tachybaptus ruficolis (Perkozek). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 7: Ptaki (część I). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 35–38. ISBN 83-86564-43-1.