X-Men: Ewolucja

X-Men: Ewolucja

X-Men: Evolution

Gatunek	animacja superbohaterski
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Oryginalny język	angielski
Twórcy	Marty Isenberg Robert Skir
Główne role	David Kaye Scott McNeil Kirsten Williamson Kirby Morrow Venus Terzo Brad Swaile Maggie Blue O’Hara Meghan Black Neil Denis Colleen Wheeler Noel Fisher Michael Dobson Richard Ian Cox Christopher Judge Michael Kopsa Kelly Sheridan
Liczba odcinków	52
Liczba serii	4
Lista odcinków
Produkcja
Produkcja	Boyd Kirkland
Produkcja wykonawcza	Avi Arad Stan Lee Rick Ungar John Bush John Hyde
Reżyseria	Frank Paur Gary Graham Steven E. Gordon Boyd Kirkland Curt Geda Doug Murphy
Scenariusz	Bob Forward Boyd Kirkland Greg Johnson Simon Furman Katherine Lawrence Adam Beechen Christy Marx Randy Littlejohn Pamela Hickey Dennys McCoy Len Uhley Cydne Clark Steven Granat Doug Molitor Brian Swenlin William Forrest Cluverius Nick Dubois Michael Merton Jules Dennis Sean Roche Marsha Griffin
Muzyka	William Kevin Anderson
Wytwórnia	Marvel Studios Film Roman
Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji	Stany Zjednoczone
Data premiery	4 listopada 2000
Stacja telewizyjna	The WB
Lata emisji	2000–2003
Status	zakończony

X-Men: Ewolucja (oryg. X-Men: Evolution) – amerykański superbohaterski serial animowany z 2000 roku na podstawie serii komiksów o drużynie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Twórcami serialu byli Marty Isenberg i Robert Skir; Boyd Kirkland pełnił funkcję showrunnera, a Bob Forward nadzorował pracę nad scenariuszem. W oryginalnej wersji językowej głównym postaciom głosów użyczyli: David Kaye, Scott McNeil, Kirsten Williamson, Kirby Morrow, Venus Terzo, Brad Swaile, Maggie Blue O’Hara, Meghan Black, Neil Denis, Colleen Wheeler, Noel Fisher, Michael Dobson, Richard Ian Cox, Christopher Judge, Michael Kopsa i Kelly Sheridan.

Serial opowiada o nastolatkach próbujących dopasować się do otaczającego ich świata. Posiadając niezwykłe zdolności wskutek mutacji genetycznych, stawiają czoła trudnościom, równocześnie natrafiając na różne zagrożenia, które spotykają przeciętnych nastolatków. Opiekuje się nimi profesor Charles Xavier, mutant, który uczy ich używania swoich mocy dla czynienia dobra i ochrony wszystkich ludzi.

X-Men: Ewolucja zadebiutował 4 listopada 2000 roku w Stanach Zjednoczonych na antenie The WB w paśmie Kids’ WB. Serial zakończono po czterech sezonach. Wyemitowane zostały 52 odcinki, a ostatni – 25 października 2003 roku. W Polsce emitowany był na kanale Cartoon Network.

Obsada

Główne role

• David Kaye jako Charles Xavier / Profesor X oraz En Sabah Nur / Apocalypse
• Scott McNeil jako Logan / Wolverine
• Kirsten Williamson jako Ororo Munroe / Storm
• Kirby Morrow jako Scott Summers / Cyclops
• Venus Terzo jako Jean Grey
• Brad Swaile jako Kurt Wagner / Nightcrawler
• Maggie Blue O’Hara jako Katherine „Kitty” Pryde / Shadowcat
• Meghan Black jako Rogue
• Neil Denis jako Evan Daniels / Spyke
• Colleen Wheeler jako Raven Darkholme / Mystique
• Christopher Grey jako Lance Alvers / Avalanche
• Noel Fisher jako Todd Tolansky / Toad
• Michael Dobson jako Fred J. Dukes / Blob oraz Caliban
• Richard Ian Cox jako Pietro Maximoff / Quicksilver
• Christopher Judge jako Erik Lensherr / Magneto
• Michael Kopsa jako Henry „Hank” McCoy / Beast
• Kelly Sheridan jako Wanda Maximoff / Scarlet Witch

Role drugoplanowe

Role gościnne

Emisja i wydanie

Pierwszy sezon serialu X-Men: Ewolucja zadebiutował 4 listopada 2000 roku w Stanach Zjednoczonych na antenie The WB w paśmie skierowanym do dzieci, Kids’ WB. 12 maja 2001 roku pojawił się ostatni, trzynasty odcinek pierwszego sezonu. Drugi sezon liczył siedemnaście odcinków i emitowany był od 29 września 2001 do 11 maja 2002 roku. Trzynastoodcinkowy trzeci sezon serialu pojawił się pomiędzy 14 września 2002 a 23 sierpnia 2003. Czwarty ostatni sezon, który został skrócony do dziewięciu odcinków zadebiutował 30 sierpnia 2003 roku. Ostatni, pięćdziesiąty drugi odcinek serialu wyemitowano 25 października tego samego roku. W Polsce serial emitowany był na kanale Cartoon Network w bloku programowym Toonami.

W latach 2003–2006 Warner Home Video wydało trzy pierwsze sezony na nośniku DVD. 29 września 2003 roku pojawił się pierwszy sezon na czterech oddzielnie wydanych płytach, zatytułowanych: UnXpected Changes, Xplosive Days, X Marks the Spot oraz Xposing the Truth. Podobnie wydany został drugi sezon: Mutants Rising (23 kwietnia 2003), Powers Revealed (10 lutego 2004), Enemies Unveiled (29 czerwca 2004), Mystique’s Revenge (23 listopada 2004). Natomiast trzeci sezon został wydany w całości 23 maja 2006 roku jako X-Men: Evolution: The Complete Third Season.

Od 12 listopada 2019 roku X-Men: Ewolucja jest jednym z seriali dostępnych na Disney+ w Stanach Zjednoczonych i w innych krajach, gdzie serwis jest dostępny.

W 2002 roku Marvel Comics wydało dziewięcio-zeszytową serię komiksów na podstawie serialu ze scenariuszem Devina Graysona i Jaya Faerbera. Seria ta ostatecznie została skasowana wskutek niskiej sprzedaży.

Przegląd sezonów

Sezon		Odcinki	Premiera sezonu	Finał sezonu	Wydanie DVD	Tytuł wydania DVD
	1	13	4 listopada 2000	12 maja 2001	23 września 2003	UnXpected Changes (odc.1–3) Xplosive Days (odc.4–6) X Marks the Spot (odc.7–9) Xposing the Truth (odc.10–13)
	2	17	29 września 2001	11 maja 2002	22 kwietnia 2003 10 lutego 2004 29 czerwca 2004 23 listopada 2004	Mutants Rising (odc.1–4) Powers Revealed (odc.5–8) Enemies Unveiled (odc.9–12) Mystique’s Revenge (odc.13–17)
	3	13	14 września 2002	23 sierpnia 2003	23 maja 2006	The Complete Third Season
	4	9	30 sierpnia 2003	25 października 2003	nie wydany

Lista odcinków

Sezon 1 (2000–2001)

№	Nr	Tytuł	Tytuł polski	Reżyseria	Scenariusz	Premiera (The WB)
1	1	Strategy X	Strategia X	Frank Paur	Bob Forward	4 listopada 2000
2	2	The X-Impulse	Impuls X	Gary Graham	Greg Johnson	11 listopada 2000
3	3	Rogue Recruit	Ruda	Steven E. Gordon	Simon Furman	18 listopada 2000
4	4	Mutant Crush	Siła przyjaźni	Frank Paur	Katherine Lawrence	25 listopada 2000
5	5	Speed and Spyke	Kolce kontra szybkość	Gary Graham	Bob Forward	9 grudnia 2000
6	6	Middleverse	Uwięziony w Międzyświecie	Steven E. Gordon	Adam Beechen	27 stycznia 2001
7	7	Turn of the Rogue	Zmiana frontu	Boyd Kirkland	Greg Johnson	3 lutego 2001
8	8	SpykeCam	Film Spyke’a	Frank Paur	Christy Marx, Randy Littlejohn	10 lutego 2001
9	9	Survival of the Fittest	Niech przetrwa najlepszy	Gary Graham	Pamela Hickey, Dennys McCoy	3 marca 2001
10	10	Shadowed Past	Mroczna przeszłość	Steven E. Gordon	Bob Forward	31 marca 2001
11	11	Grim Reminder	Powrót do przeszłości	Frank Paur	Len Uhley, Greg Johnson	14 kwietnia 2001
12	12	The Cauldron, Part 1	Ewolucja, część pierwsza	Gary Graham	Simon Furman	5 maja 2001
13	13	The Cauldron, Part 2	Ewolucja, część druga	Steven E. Gordon	Greg Johnson	12 maja 2001

Sezon 2 (2001–2002)

№	Nr	Tytuł	Tytuł polski	Reżyseria	Scenariusz	Premiera (The WB)
14	1	Growing Pains	Ból dorastania	Frank Paur	Cydne Clark, Steve Granat	29 września 2001
15	2	Bada-Bing Bada-Boom	Tabita Boom Boom	Steven E. Gordon	Greg Johnson	6 października 2001
16	3	Power Surge	Uderzenie mocy	Gary Graham	Doug Molitor	13 października 2001
17	4	Fun and Games	Niebezpieczne gry	Frank Paur	Brian Swenlin	20 października 2001
18	5	The Beast of Bayville	Bestia z Bayville	Gary Graham	William Forrest Cluverius	27 października 2001
19	6	Adrift	Zagubieni na morzu	Steven E. Gordon	Greg Johnson	3 listopada 2001
20	7	On Angel’s Wings	Tajemniczy Anioł	Frank Paur	Boyd Kirkland	17 listopada 2001
21	8	African Storm	Klątwa Szamana	Gary Graham	Nick Dubois	1 grudnia 2001
22	9	Joyride	Jazda próbna	Steven E. Gordon	Cydne Clark, Steve Granat	15 grudnia 2001
23	10	Walk On The Wild Side	Kobieca siła	Frank Paur	Cydne Clark, Steve Granat	26 stycznia 2002
24	11	Operation Rebirth	Operacja: Odrodzenie	Gary Graham	Bob Forward	2 lutego 2002
25	12	Mindbender	Władca umysłów	Steven E. Gordon	Bob Forward	16 lutego 2002
26	13	Shadow Dance	Szkolna zabawa	Boyd Kirkland	Boyd Kirkland	2 marca 2002
27	14	Retreat	W lesie	Frank Paur	Michael Merton	30 marca 2002
28	15	The HeX Factor	Tajna broń	Gary Graham	Cydne Clark, Steve Granat	20 kwietnia 2002
29	16	Day of Reckoning, Part 1	Godzina prawdy, część pierwsza	Gary Graham, Steven E. Gordon, Frank Paur	Cydne Clark, Steve Granat	11 maja 2002
30	17	Day of Reckoning, Part 2	Godzina prawdy, część druga	Gary Graham, Steven E. Gordon, Frank Paur	Cydne Clark, Steve Granat	11 maja 2002

Sezon 3 (2002–2003)

№	Nr	Tytuł	Tytuł polski	Reżyseria	Scenariusz	Premiera (The WB)
31	1	Day of Recovery	Sezon polowań na Mutanty	Gary Graham	Cydne Clark, Steve Granat	14 września 2002
32	2	The Stuff of Heroes	Robota dla bohaterów	Curt Geda	Bob Forward	21 września 2002
33	3	Mainstream	Szkoła integracyjna	Frank Paur	Michael Merton	28 września 2002
34	4	The Stuff of Villains	Niegrzeczni chłopcy	Gary Graham	Adam Beechen	5 października 2002
35	5	Blind Alley	Ślepy zaułek	Curt Geda	Doug Molitor	19 października 2002
36	6	X-Treme Measures	Metamorfoza	Frank Paur	Jules Dennis, Greg Johnson	2 listopada 2002
37	7	The Toad, the Witch, and the Wardrobe	Todd, Wiedźma i Holoprzymiarka	Gary Graham	Steve Granat, Cydne Clark	9 listopada 2002
38	8	Self Possessed	Opętana	Curt Geda	Greg Johnson	16 listopada 2002
39	9	Under Lock and Key	Zamknięty na trzy spusty	Frank Paur	Sean Roche	30 listopada 2002
40	10	X23	X23	Curt Geda	Craig Kyle, Chris Yost	2 sierpnia 2003
41	11	Dark Horizon, Part 1	Mroczny horyzont, część pierwsza	Frank Paur	Craig Kyle, Chris Yost	9 sierpnia 2003
42	12	Dark Horizon, Part 2	Mroczny horyzont, część druga	Gary Graham	Craig Kyle, Chris Yost	16 sierpnia 2003
43	13	Cruise Control	Wybuchowy rejs	Gary Graham	Steve Granat, Cydne Clark	23 sierpnia 2003

Sezon 4 (2003)

№	Nr	Tytuł	Reżyseria	Scenariusz	Premiera (The WB)
44	1	Impact	Gary Graham	Greg Johnson	30 sierpnia 2003
45	2	No Good Deed	Doug Murphy	William Forrest Cluverius	6 września 2003
46	3	Target X	Doug Murphy	Craig Kyle, Chris Yost	13 września 2003
47	4	Sins of the Son	Gary Graham	Marsha Griffin	20 września 2003
48	5	Uprising	Doug Murphy	Bob Forward	27 września 2003
49	6	Cajun Spice	Frank Paur	Michael Merton, Greg Johnson	4 października 2003
50	7	Ghost of a Chance	Gary Graham	Greg Johnson	11 października 2003
51	8	Ascension, Part 1	Doug Murphy	Greg Johnson	18 października 2003
52	9	Ascension, Part 2	Frank Paur	Greg Johnson	25 października 2003

Produkcja

W styczniu 2000 roku pojawiła się informacja, że przygotowywany jest serial animowany o X-Menach dla stacji The WB w ich paśmie dla dzieci Kids’ WB. W marcu ujawniono, że nad serialem będą pracować Robert Skir, Marty Isenberg i Boyd Kirkland oraz studio Film Roman. W kwietniu oficjalnie poinformowano, że stacja zamówiła pierwszy sezon serialu zatytułowanego X-Men Evolution. Marvel Studios i Film Roman wyprodukują serial, Avi Arad i Rick Ungar zostali jego producentami wykonawczymi, a Bob Forward będzie głównym scenarzystą. Kirkland został showrunnerem serialu i producentem. John Bush, John Hyde i Stan Lee pełnili również role producentów wykonawczych. W maju Forward ujawnił, że pierwszy sezon, składający się z trzynastu odcinków, zadebiutuje jesienią tego samego roku. Muzykę do produkcji skomponował William Kevin Anderson.

W sierpniu poinformowano, że w serialu głosów użyczą: Kirby Morrow jako Cyclops, Venus Terzo jako Jean Grey, Brad Swaile jako Nightcrawler, Megan Black jako Rogue, Neil Denis jako Spyke, Scott McNeil jako Wolverine, David Kaye jako Profesor Xavier, Kristen Williamson jako Storm, Michael Dobson jako Blob, Richard Ian Cox jako Quciksilver, Christopher Grey jako Avalanche, Noel Fisher jako Toad, Colleen Wheeler jako Mystique, Christopher Judge jako Magneto i Michael Donovan jako Sabretooth. Nagrania aktorów odbyły się latem w Vancouver, a reżyserował je Karl Willem.

Pasmo Kids’ WB dla dzieci było nastawione na konkretną grupę demograficzną, przez co adaptacja komiksu musiała przejść pewne zmiany. Stonowano podejście do przemocy, aby dostosować do obowiązujących przepisów prawnych dotyczących programów telewizyjnych dla dzieci. Aby nawiązać kontakt z młodszą publicznością, wiek wielu postaci został zredukowany z młodych dorosłych do nastolatków; skupiono się na uczniach, a nie na dorosłych ludziach. W przeciwieństwie do komiksów, w serialu edukacja mutantów nie odbywała się w szkole Xaviera, ale w pobliskiej szkole publicznej. Kilka postaci stworzonych na potrzeby serialu weszło później do kanonu komiksów. Były to między innymi Evan Daniels / Spyke (siostrzeniec Storm) oraz X-23. Kirkland, Steve Gordon i Frank Paur zaprojektowali większość postaci.

W trakcie produkcji serialu nie było wiadomo, kiedy stacja zamówi kolejny sezon. Decyzje były podejmowane na ostatnią chwilę, co utrudniało producentom planowanie kolejnych sezonów z dużym wyprzedzeniem i opowiadanie satysfakcjonującej historii. W marcu 2001 roku serial został przedłużony o drugi sezon, który został wydłużony do siedemnastu odcinków. W lutym 2002 roku stacja zamówiła trzeci, trzynastoodcinkowy, sezon, a rok później – czwarty – skrócony do 9 odcinków. W styczniu 2004 roku poinformowano, że The WB zdecydowało się zakończyć serial po czterech sezonach.

Scenariusz do odcinków wspólnie z Forwardem i Kirklandem napisali: Greg Johnson, Simon Furman, Katherine Lawrence, Adam Beechen, Christy Marx, Randy Littlejohn, Pamela Hickey, Dennys McCoy, Len Uhley, Cydne Clark, Steven Granat, Doug Molitor, Brian Swenlin, William Forrest Cluverius, Nick Dubois, Michael Merton, Jules Dennis, Sean Roche i Marsha Griffin.

Odbiór

Krytyka w mediach

Serial spotkał się z przeważnie pozytywną reakcją krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 71% z 7 recenzji pierwszego sezonu uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 4,7/10.

Pete Imbesi z CBR.com ocenił, że to, „co odróżnia X-Men: Ewolucja od wszystkich innych animowanych adaptacji X-Men do tej pory, to skupienie się przede wszystkim na rozwoju postaci i relacjach. Historia X-Men sprawia, że ​​łatwo zapomnieć, że korzenie serii opierają się na dramacie nastolatków, dynamice postaci i czuciu się jak outsider”. Ewan Paterson z What Culture stwierdził, że serial „może nie zdobył takiej samej ilości nagród, jak jego starszy odpowiednik (i może nie ma równie dobrej czołówki), ale jest to zdecydowanie jeden z najlepszych seriali na podstawie komiksów tej epoki”. Phillip Stephens z serwisu Pajiba napisał, że X-Men: Ewolucja „Nie jest to świetny serial, ale dobry i dostarcza mnóstwo zabawy dla wielbicieli X-Menów”. James Hunt z Den of Geek ocenił, że „Niektóre z jego pomysłów były całkiem dobre (...) Niestety, scenariusz na początku nie był do końca trafiony i poprawiał się trochę zbyt wolno, aby przekonać pasjonatów zniechęconych lekceważeniem materiału źródłowego”. Ken Tucker z „Entertainment Weekly” stwierdził, że X-Men: Ewolucja „oferuje słabo narysowane i napisane przygody komiksowych mutantów”.

Nagrody i nominacje

Rok	Ceremonia	Kategoria	Nominowani	Rezultat	Przypis
2001	Daytime Emmy Awards	Najlepsze miksownie dźwięku	Tom Maydeck, Robert Hargreaves	Wygrana
		Najlepsza edycja dźwięku	Robert Hargreaves, Giovanni Moscardino	Nominacja
	Annie Awards	Najlepsze indywidualne osiągnięcie: scenografia w animowanej produkcji telewizyjnej	Steven E. Gordon	Nominacja
		Najlepsze indywidualne osiągnięcie: storyboarding w animowanej produkcji telewizyjnej	Frank Paur za odcinek „Strategy X”	Nominacja
2002	Daytime Emmy Awards	Najlepsza animacja	Eric Semones	Wygrana
	Golden Reel Awards	Najlepszy montaż dźwięku w serialu animowanym	Robert Hargreaves, George Brooks, Giovanni Moscardino za odcinek „Adrift”	Nominacja
2003	Daytime Emmy Awards	Najlepsza edycja dźwięku	Robert Hargreaves, George Brooks, Giovanni Moscardino	Wygrana
	Golden Reel Awards	Najlepszy montaż dźwięku w serialu animowanym	Robert Hargreaves, George Brooks, Giovanni Moscardino za odcinek „Day of Recovery”	Nominacja

Przypisy

Bibliografia

• John Kenneth Muir: The encyclopedia of superheroes on film and television. Wyd. 2nd ed. Jefferson, N.C.: McFarland & Co, 2008. ISBN 978-0-7864-3755-9. OCLC 227191877. . (ang.).

Linki zewnętrzne

• X-Men: Ewolucja w bazie Filmweb
• X-Men: Ewolucja w bazie IMDb (ang.)