Dziś Zasady wymiaru kary zyskał bezprecedensowe znaczenie w naszym społeczeństwie. Od swoich początków do chwili obecnej Zasady wymiaru kary był przedmiotem debaty, podziwu i ciągłej ewolucji. Jego wpływ był odczuwalny we wszystkich obszarach, od polityki po kulturę popularną. W tym artykule przyjrzymy się różnym aspektom Zasady wymiaru kary, jego znaczeniu w życiu codziennym oraz temu, jak ukształtował nasz sposób myślenia i działania. Od swoich początków do dzisiejszego wpływu, Zasady wymiaru kary pozostawił niezatarty ślad w historii ludzkości.
Zasady wymiaru kary – zasady wyznaczające ramy dla konkretnego wymiaru kary, określone w Konstytucji oraz w Kodeksie karnym. Wynikają głównie z funkcji gwarancyjnej prawa karnego. Dzieli się je na zasady ogólnoustrojowe i zasady kodeksowe.
Sprawcy przestępstwa nie wolno traktować przedmiotowo ani w sposób poniżający.
Sąd przy wymiarze kary lub innych środków ma szanować godność osoby karanej. Wiąże się z nią nakaz traktowania kary pozbawienia wolności jako ultima ratio. Z zasadą humanitaryzmu związany jest zakaz stosowania tortur i okrutnego traktowania.
W przypadku przestępstw popełnionych we współdziałaniu zakazuje bezzasadnego różnicowania sytuacji współdziałających (wyjątek: jeżeli zróżnicowanie wynika z odmiennej zawartości bezprawia popełnionych czynów lub okoliczności związanych z osobą sprawcy).
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i jedynie wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie prawnym dla jego bezpieczeństwa, porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia, moralności publicznej albo wolności i praw innych osób. Każda kara, nie tylko pozbawienia wolności, ma być traktowana jako ultima ratio.
Zasada ściśle związana z zasadą niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów. Kodeks karny przyznaje sędziemu swobodne uznanie w wymiarze kary lub środka karnego w granicach przewidzianych przez ustawę. Sąd może poruszać się w granicach oznaczonych dolną i górną granicą zagrożoną sankcją. Ograniczony jest okolicznościami jak w szczególności:
Okoliczności wpływające na stopień winy:
Czynniki zwiększające winę sprawcy:
Okoliczności zmniejszające stopień winy sprawcy:
Szkodliwość społeczną czynu ustala się osobno w każdym przypadku. Oceniając społeczną szkodliwość sąd bierze pod uwagę:
Sąd orzekając karę lub środek karny ma obowiązek wyznaczyć dokładnie rodzaj kary (środka) oraz jej wysokość (wymiar).