Peji rino rinodakuwerengwa ne kuwedzerwa
Vaazeri (kana Vaazeribhaijani, Vaturuki veAzeribhaijani) vanhu verudzi rwe chiTuruki vanowanzo gara mu maodzanyemba-madokero e Irani seruzhinji hushoma hweRudhende rwe Azeribhaijani, vakasanganiswa ne tsika ye Varungu, Vairani uye Vaturuki. Ndiwo vanhu vehuwandu wechipiri pakati pevanhu vanotauri mitauro ye Chituruki, mushure me Vaturuki uye vazhinji wavo Mamuzirimu eShia. Vanosanganisa hukuru hwerudzi rweRudhende rwe Azeribhaijani uye huwandu hwavo ndewe hukuru werudzi wechipiri hwepadhuze ne Irani ne Jojiya. Vanotaura mitauro ye Chiazeri unobva kubazi reOghuz re mitauro ye Chituruki.
Mushure me hondo dzeRhusso-Pezhiya muna 1813 ne 1828, nzvimbo dzeQajar Irani muCaucasus dzaka ceded kuHumambo hweRhashiya, uye matreaty eGuristani (Gulistan) muna 1813, uyezve Turkmenchay muna 1828 zvakapedziswa miganhu pakati pe Rhashiya ne Irani. Mushure memakore anopfuura 80 ekuva pasi peHumambo hweRhashiya muCaucasus, Rudhende rweRipabhuriki ye Azeribhaijani akavambwa muna 1918 iyo yakasimbisa dunhu re Rudhende rwe Azeribhaijani.
Azərbaycanlılar, آذربایجانلیلار) kana Azeris (آذریلر), vano zivikanwa wo se VaAzerbaijani Turks (muChiazeri: Azərbaycan Türkləri, آذربایجان تۆرکلری)
Zita re Azeribhaijani rakabva ku Atropates, Mu-satrap akatonga region yekare ye Atropatene (Azeribhaijani yanhasi). Iro zita re Atropates rakavambwa kubva ku Chipezhiya chekare raireva kuti "rakadzivirwa ne moto."
Azeribhaijani munhoroondo yaive nyika yehuwandu wevanhu wakawanda uye yakapinda mu maimvezheni akawanda kubva kuhuwandu hweVarungu, Medhi, Vasitiya (scythians), kubva kuUmwene hwePezhiya, Arumeniya, Vagiriki kubva ku Umwene hweRoma, Vakhazari, Vaarabhu weKarifate (Caliphate), Vaturuki weOghuz uye Umwene hweRhashiya.
Zvinowanzo fungwa kuti Umambo hwekutanga hwakasimuka munzvimbo ye Kokasiya Arubhaniya. Vanhu vekutanga kumvedha (? invaded) waive Masitiya muzana remakore 9 BC. Imvezheni (? invasion) ye Medhi yakateerwa neyeVasitiya, Medhi yai mudzimurira nzvimbo ye chamhembe che rwizi reArasi. Medhi yaivamba umwene (empire) hukuru mu zana remakore 9 ne 7 BC dzakazo paradzaniswa ne Vaakimunidhi muna 550 BC. Mupiriyodhi iyi chiZoroastiriani chakaparadzwa kusvika ku Azeribhaijani. Maakimunidhi wakabva wazo kundwa na Iskandara muHuru muna 330 BC, akabvumidza saturapu Maatoropati eMedho kuti arambe achitonga.
Mushure mekuderera kwedhinasti revaSeleucid muPezhiya mumakore anopoteredza 250 BC, humambo hweArumeniya hwakatonga nzvimbo dzeAzeribhaijani pakati pa190 BC na428 AD. Muzana ramakore rekutanga kwe AD maAlbans eKokasi vakagadzira humambo hwaive hwakazvimiririra zvakanyanya kusvika vaSassanid vahuita. nyika yevassal muna 252 AD Muzana remakore rechina AD Mambo Urnayr akaita chiKristu chitendero chehurumende, uye Albània yakaramba iri nyika yechiKristu kusvika muzana remakore rechisere. Mutemo weSassanid wakapera nekukundwa nemaAbbasid caliphs muna 642.