Kuint Eni | |
---|---|
Occupation | Poet |
Gjinitë letrare | Poezia epike |
Kuint Eni (latinisht: Quintus Ennius, rreth. 239 - rreth. 169 p.e.s) ishte një shkrimtar dhe poet me origjinë nga fisi ilir i Mesapëve që jetoi gjatë Republikës Romake. Ai shpesh konsiderohet babai i poezisë Romake. Ai lindi në Rudiae, dikur një qytet i vogël i vendosur afër Leçes moderne në thembër të Italisë ( Kalabria e lashtë, sot Salento ), dhe mund të fliste Oskanisht, Latinisht si dhe Greqisht. Megjithëse vetëm fragmente të vogla të veprave të tij mbijetojnë, ndikimi i tij në letërsinë latine ishte i rëndësishëm, veçanërisht në përdorimin prej tij të modeleve letrare greke.
Dihet me siguri shumë pak për jetën e Ennius. Bashkëkohësit e tij vështirë se e përmendën atë dhe shumë gjëra që lidhen me të mund të ishin qëndisur nga referencat për veten e tij në shkrimet e tij tani fragmentare. Disa rreshta të Annales, si dhe dëshmitë e lashta, për shembull, sugjerojnë që Ennius hapi epikën e tij me një kujtesë të një ëndrre, në të cilën shkrimtari epik antik Homeri i bënte me dije se fryma e tij ishte rilindur tek Ennius. Ennius duket se është ngarkuar të arrijë qëllime të larta, pasi në raportin e Maurus Servius Honoratus ai pretendonte se kishte prejardhje nga Mesapi, mbreti legjendar i fisit të tij. Qyteti Rudiae, vendlindja e tij, në atë kohë pjesërisht i helenizua, ishte pjesë e territorit të fisit të Mesapëve . Dhe kjo, ai thoshte, sipas Aulus Gellius, e kishte pajisur me një trashëgimi të trefishtë gjuhësore dhe kulturore, e përshkruar me fantazi si "tre zemra ... Greke, Oskane dhe Latine".
Karrierën publike e Ennius e nisi mesoburrë, kur ai ishte duke shërbyer në ushtri me gradën e centurionit gjatë Luftës së Dytë Punike . Ndërsa ishte në Sardenjë në vitin 204 para Krishtit, ai thuhet se ka tërhequr vëmendjen e Kato Plakut dhe u mor prej tij në Romë. Si burim jetese, atje ai jepte mësime mbi greqishten dhe adaptoi shfaqje greke, e me kompozimet e tij poetike fitoi miqësinë e disa prej njerëzve më të mëdhenj në Romë, arritjet e të cilave ai i lavdëroi. Midis këtyre ishin Scipio Africanus dhe Fulvius Nobilior, të cilët ai i shoqëroi në fushatën e tij në Aetoli (189). Pas kësaj u arrit marrja e Ambrakisë, në të cilën ai ishte i pranishëm, dhe qe subjekt i një drame dhe një episodi në Annales . Falë ndikimit të djalit të Nobiliorit, Quintus, që Ennius më pas mori shtetësinë Romake. Ai vetë ka jetuar me thjeshtësi në lagjen e letrarëve në KodrënAventine së bashku me poetin Caecilius Statius, i cili gjithashtu përshtati dramave greke.
Rreth moshës 70 vjeç Enni vdiq, menjëherë pasi shkroi tragjedinë e tij Thyestes . Në librin e fundit të poezisë së tij epike, në të cilën ai duket se ka dhënë detaje të ndryshme të historisë së tij personale, ai përmendi se ishte në vitin e tij të 67-të nga krijimi i tij. Në soditje të ngushtë të punës së madhe të jetës së tij, ai e krahasoi veten, me një kalë galant, i cili pasi kishte arritur shpesh fitore në Lojërat Olimpike, me plakjen fitoi qetësinë dhe pushimin. Një ndjenjë e ngjashme krenarie me përfundimin e një karriere të shkëlqyeshme shprehet në linjat përkujtimore që ai la amanet të vendosen nën bustin e tij pas vdekjes: "Askush të mos qajë për mua, ose të mos e festojë funeralin tim me zi; sepse unë ende jetoj, ndërsa kaloj dhe kaloj nëpër gojët e njerëzve. ”
Ennius vazhdoi traditën e rrallë letrare duke shkruar drama në stilin grek dhe romak ( praetextae dhe palliatae ), si dhe veprën e tij më të famshme, një epikë historike në heksametër të quajtur Annales . Vepra të tjera të vogla përfshijnë Epicharmus, Epigrammata, Euhemerët, Hedifagetikët, Praecepta / Protrepticus, Saturae (ose Satirat), Scipio, dhe Sota.
Annales ishte një poezi epike në pesëmbëdhjetë vëllime, më vonë u zgjerua në tetëmbëdhjetë, duke mbuluar historinë romake nga rënia e Trojës në 1184 p.e.s, deri në kohën e zgjedhjes censor të Kato Plakut në 184 p.e.s. Ishte poema e parë latine që përvetësoi metrin heksametër daktilik të përdorur në poezinë epike dhe didaktike greke, duke e bërë atë njehsorin standard për këto zhanre në poezinë latine. Annales u bë një tekst shkollor për nxënësit e shkollave romake, derisa u zëvendësua nga Eneida e Virgjilit. Rreth 600 rreshta ende mbijetojnë. Një kopje e veprës gjendet midis rrotullave latine të bibliotekës Herculaneum .
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri |language=
(Ndihmë!){{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri |language=
(Ndihmë!) Brooks, R. A. (1981). Ennius and Roman Tragedy. New York: Arno Press. ISBN 0-405-14030-4. {{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri |language=
(Ndihmë!) Brooks, R. A. (1981). Ennius and Roman Tragedy. New York: Arno Press. ISBN 0-405-14030-4. {{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri |language=
(Ndihmë!){{cite journal}}
: Mungon ose është bosh parametri |language=
(Ndihmë!){{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri |language=
(Ndihmë!){{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri |language=
(Ndihmë!) Goldberg, S. M. (1995). Epic in Republican Rome. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509372-0. {{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri |language=
(Ndihmë!) Goldberg, S. M. (1995). Epic in Republican Rome. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509372-0. {{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri |language=
(Ndihmë!){{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri |language=
(Ndihmë!)