อภิมหาอำนาจ

อภิมหาอำนาจ (อังกฤษ: superpower) คือ รัฐซึ่งเป็นผู้นำในระบบระหว่างประเทศและความสามารถในการใช้อำนาจชักจูงให้เกิดเหตุการณ์ต่าง ๆ และก่อให้เกิดประโยชน์แก่ตนและวางแผนใช้อำนาจในระดับทั่วโลกเพื่อปกป้องผลประโยชน์เหล่านี้ รัฐ "อภิมหาอำนาจ" ถูกพิจารณาว่ามีความเหนือกว่ารัฐ "มหาอำนาจ"

อลิซ ไลแมน มิลเลอร์ ศาสตราจารย์แห่งกิจการความมั่นคงแห่งชาติ ณ บัณฑิตวิทยาลัยกองทัพเรือ ให้คำจำกัดความของอภิมหาอำนาจว่า "ประเทศซึ่งมีความสามารถจะรักษาอำนาจครอบงำและส่งอิทธิพลได้ในทุกพื้นที่ในโลก และในบางครั้ง ในมากกว่าหนึ่งภูมิภาคของโลกในเวลาใดเวลาหนึ่ง และอาจกล่าวได้ว่าบรรลุสถานะความเป็นเจ้าโลก

คำดังกล่าวเริ่มถูกใช้เป็นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1944 โดยมีความหมายถึงสหรัฐอเมริกา สหภาพโซเวียต และจักรวรรดิบริติช ภายหลังสงครามโลกครั้งที่สองยุติ เมื่อจักรวรรดิบริติชกลายสภาพเป็นเครือจักรภพแห่งชาติ และอาณานิคมทั้งหลายได้รับเอกราช สหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียตมักจะถูกพิจารณาว่าเป็นสองอภิมหาอำนาจ ซึ่งเผชิญหน้ากันและกันในสงครามเย็น

จนกระทั่งสงครามเย็นยุติ ส่วนใหญ่เชื่อกันว่ามีเพียงสหรัฐอเมริกาเท่านั้นที่ยังคงเติมเต็มเงื่อนไขที่จะพิจารณาว่าเป็นอภิมหาอำนาจ ถึงแม้ว่าจะยังคงมีการโต้เถียงกันถึงความเป็นเจ้าหรือการล้อมอำนาจของโลกโดยสหรัฐอเมริกาก็ตาม สาธารณรัฐประชาชนจีน สหภาพยุโรป อินเดีย และรัสเซีย ยังได้ถูกพิจารณาว่ามีขีดความสามารถที่จะก้าวเป็นสถานะอภิมหาอำนาจในคริสต์ศตวรรษที่ 21 ในขณะที่หลายฝ่ายยังคงสงสัยในการคงอยู่ของอภิมหาอำนาจในยุคหลังสงครามเย็น โดยอ้างถึงตลาดโลกอันซับซ้อนในปัจจุบัน และการเป็นเอกราชที่เพิ่มมากขึ้นระหว่างชาติต่าง ๆ ทำให้แนวคิดของอภิมหาอำนาจกลายเป็นอดีต และโลกในตอนนี้กำลังดำเนินในลักษณะหลายขั้ว

ดูเพิ่ม

• ประเทศที่อาจเป็นอภิมหาอำนาจ (potential superpowers)
• มหาอำนาจ (great power)
• ประเทศอำนาจปานกลาง (middle power)
• ประเทศด้อยอำนาจ (small power)

อ้างอิง