Günümüzde Büyük insansı maymunlar dünya çapında birçok insanın büyük ilgisini çeken bir konu haline geldi. İlgisi bilim ve teknolojiden kültür ve eğlenceye kadar farklı alanlara yayıldı. Büyük insansı maymunlar hem uzmanların hem de meraklıların dikkatini çekerek tutkulu tartışmalara ve sürekli bilgi ve haber akışına yol açtı. Bu yazıda Büyük insansı maymunlar'e daha yakından bakacağız ve günümüz toplumu üzerindeki etkisini araştıracağız. Kökenlerinden günümüze olan etkisine ve gelecekteki olası projeksiyonlarına kadar, günümüzde bu kadar mevcut olan bu olguyu daha iyi anlamamıza yardımcı olacak derinlemesine bir çalışmaya kendimizi kaptıracağız.
Bu madde, İngilizce Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için düğmesine tıklayınız.
|
Büyük insansı maymunlar | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Tip cins | |||||||||||||||||
Homo Linnaeus, 1758 | |||||||||||||||||
Alt familyalar | |||||||||||||||||
kardeş: Hylobatidae (fosil taksonlar için metne bakınız) | |||||||||||||||||
Büyük insansı maymunların dağılım haritası. | |||||||||||||||||
Sinonimler | |||||||||||||||||
|
Büyük insansı maymunlar veya İnsangiller (Lat. Hominidae), primatlar (Primates) takımının insansılar (Hominoidea) üst familyasına ait bir familyadır. Familyanın dört cinsi iki ayrı alt familyaya bölünür; bunlar, Ponginae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Pongo (orangutan) ile Homininae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Gorilla (goril), Homo (insan) ve Pan (şempanze) cinsleridir.
Hominidae familyasının sınıflanması yıllar içinde çok defa değişikliğe uğramıştır. Bu familya ilk başlarda yalnızca insan cinsini ve onun soyu tükenmiş akrabalarını içermiş, diğer büyük insansı maymunlar ise Pongidae adlı ayrı bir familyada sınıflanmıştır. Bu tanım günümüzde pek çok antropoloji uzmanınca hâlâ kullanılsa da Pongidae familyasını kısmi soylu (parafiletik) bir grup durumuna sokmaktadır. Güncel taksonomi yaklaşımları ise tek soylu (monofiletik) grupların oluşturulmasını desteklemektedir. Bu doğrultuda da pek çok biyoloji uzmanı, Pongidae familyasının Ponginae alt familyası olarak Hominidae familyası içine dâhil edilmesini ve Ponginae alt familyasının da yalnızca Pongo (orangutan) cinsi ile onun Gigantopithecus gibi soyu tükenmiş akrabalarını içermesini desteklemektedir.
Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasına ait güncel soy ağacındaki yeri aşağıda sunulmuştur:
Üst familya: | İnsansılar | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Familya: | Büyük insansı maymunlar | Gibongiller | |||||
Alt familya: | Homininae | Ponginae | |||||
Oymak: | Hominini | Gorillini | |||||
Cins: | Homo | Pan | Goril | Orangutan | 4 cins |
Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasındaki yeri ve alt türlere kadar olan ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur; soyu tükenmiş türler dâhil edilmemiştir:
Mevcut ve soyu tükenmiş hominidlerin soy ağacı:
Hominidae (18) |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||