Bu makalede, Parkinson hastalığı'in büyüleyici dünyasına dalacağız, onun kökenlerini, günümüz toplumu üzerindeki etkilerini ve tarih boyunca önemini keşfedeceğiz. Parkinson hastalığı, kuruluşundan günümüze kadar kültürden teknolojiye yaşamın çeşitli alanlarında önemli bir etki yarattı. Zaman içindeki gelişiminin yanı sıra kariyeri boyunca karşılaştığı zorlukları ve tartışmaları da analiz edeceğiz. Multidisipliner bir yaklaşımla, Parkinson hastalığı'e farklı bakış açılarını ele alarak onun çağdaş dünyadaki önemine dair kapsamlı bir bakış sunacağız. Bu makale, Parkinson hastalığı'in anlaşılmasını ve günümüze ve geleceğe yönelik çıkarımlarını derinleştirmek amacıyla, Parkinson hastalığı'e eksiksiz ve zenginleştirici bir bakış sunmayı amaçlıyor.
Parkinson hastalığı | |
---|---|
Diğer adlar | Parkinson hastalığı, idiyopatik veya primer parkinsonizm, hipokinetik rijit sendrom, felç ajitanları, titreme felci |
Olağan başlangıcı | 60 yaş üstü |
Uzmanlık | Nöroloji |
Belirtiler | Tremor, rijidite, hareket yavaşlaması, yürüme zorluğu |
Komplikasyon | Demans, depresyon, anksiyete, yeme problemleri ve uyku problemleri |
Nedenleri | Bilinmiyor |
Risk faktörü | Pestisit maruziyeti, kafa travması |
Tanı | Semptomlara göre |
Ayırıcı tanı | Lewy cisimcikli demans, ilerleyici supranükleer palsi, esansiyel tremor, antipsikotik kullanımı |
Tedavi | İlaç, ameliyat |
İlaç | L-DOPA, dopamin agonistis |
Prognoz | Beklenen yaşam süresi: 7-15 yıl |
Sıklık | 6,2 milyon (2015) |
Ölüm | 117.400 (2015) |
Parkinson hastalığı, hem motor sistemi hem de motor dışı sistemleri etkileyen, merkezî sinir sisteminin kronik dejeneratif bozukluğudur. Semptomlar genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar ve hastalık kötüleştikçe motor dışı semptomlar daha yaygın hâle gelir. Erken semptomlar; tremor, rijidite, hareket yavaşlaması ve yürüme zorluğudur. Biliş, davranış, uyku ve duyu sistemleri ile ilgili sorunlar da ortaya çıkabilir. Parkinson hastalığı demansı, hastalığın ileri evrelerinde yaygın hâle gelir.
Hastalığın motor semptomları, orta beynin bazal ganglionlara dopamin sağlayan bir bölgesi olan substantia nigra'daki sinir hücrelerinin ölümünden kaynaklanır. Bu hücre ölümünün nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak alfa-sinüklein proteininin nöron içindeki Lewy cisimcikleri hâlinde toplanır. Toplu olarak, ana motor semptomlar parkinsonizm veya parkinson sendromu olarak bilinir.
Parkinson hastalığı, parkinsonizmin en yaygın biçimidir ve idiyopatik parkinsonizm olarak da adlandırılır, yani tanımlanabilir bir nedeni yoktur. Beyindeki yanlış katlanmış alfa-sinüklein proteinlerinin birikimi ve yayılması, Parkinson hastalığını bir sinükleinopati olarak sınıflandırır.
Parkinson hastalığının en tanınabilir belirtileri, hareketle ilgili (motor) belirtilerdir ve titreme, bradikinezi, rijidite ve sürünen/öne eğilmiş yürüyüş gibi içerir. Otonomik işlev bozukluğu (disotonomi), nöropsikiyatrik sorunlar (ruh hâli, biliş, davranış veya düşünce değişiklikleri), duyu (özellikle koku duyusu değişiklikleri) ve uyku zorlukları da dahil olmak üzere motor olmayan belirtiler de bulunabilir. Hastalar, motor belirtilerin başlamasından önce kabızlık, anosmi ve REM Davranış Bozukluğu dahil motor olmayan belirtilere sahip olabilirler. Genellikle bunun gibi belirtiler, demans, psikoz, ortostatizm ve daha ciddi düşmeler daha sonra meydana gelir. Disfaji (yutma güçlüğü), Parkinson hastalığının seyrinin herhangi bir döneminde başlayabilir ve hastaların %80'inden fazlasını etkiler.
Önerilen risk faktörlerinin hiçbiri kesin olarak kanıtlanmamıştır. En sık tekrarlanan ilişkiler, pestisitlere maruz kalanlarda artmış bir risk ve sigara içenlerde azalmış bir risktir. Parkinson hastalığı ile Helicobacter pylori enfeksiyonu arasında, levodopa dahil bazı ilaçların emilimini önleyebilen bir olası bir bağlantı bulunmaktadır.
<ref>
etiketi; NIH2016
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)<ref>
etiketi; Car2016
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)<ref>
etiketi; GBD2015Pre
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)<ref>
etiketi; GBD2015De
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)<ref>
etiketi; Han2018
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)<ref>
etiketi; VillarPique2016
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)Vikiveri'de veri |