Bugünkü yazımızda son zamanlarda büyük ilgi gören bir konu olan TOMA'den bahsedeceğiz. TOMA, toplumumuzun çeşitli yönlerini doğrudan etkilediği için birçok insanın hayatını etkileyen bir konudur. Bu makale boyunca, TOMA'in geçmişinden, evriminden bugünkü etkisine kadar farklı yönlerini derinlemesine inceleyeceğiz. Ayrıca, bu konuyla ilgili eksiksiz ve çeşitli bir vizyon sunmak amacıyla TOMA hakkındaki farklı bakış açılarını ve görüşleri analiz edeceğiz. Hiç şüphe yok ki, TOMA dikkatimizi ve düşüncemizi hak eden heyecan verici ve karmaşık bir konudur.
TOMA(Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı)
Endüstri
Savunma Sanayi
Boyutları
U 7.45m x G 2.5m x Y 3.6m
Tekerlek sayısı
4x4, 4x2, 6x4, 6x2 ve 6x6
TOMA (Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı), güvenlik güçlerinin gereksinimlerini karşılamak için Nurol Makina, Katmerciler ve Moğol Makina,BMC, Volkan İtfaiye gibi pek çok firma tarafından üretilen zırhlı bir su topudur. İç güvenliği sağlamada ve toplumsal olayların bastırılması ve kontrol altına alınmasında çok etkin bir araç olup Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı başta olmak üzere Azerbaycan, Libya, Zimbabve, Gürcistan, Kazakistan gibi birçok ülkede güvenlik güçleri tarafından aktif olarak kullanılmaktadır.
TOMA, 4x4, 4x2, 6x4, 6x2 ve 6x6 gibi farklı tip şaseler üzerine entegre edilebilmektedir. genelde beyaz renkte olmak üzeri;100 km/s hız ve %30 tırmanma kabiliyetine sahip olan TOMA, kritik sistemleri balistik korumaya sahip olacak şekilde tasarlanmıştır.
Kullanımı
TOMA'lar Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı tarafından kullanılmaktadır. Emniyet Müdürlüğü envanterinde 540 adet Jandarma Genel Komutanlığı envanterinde 143 adet TOMA bulunmaktadır. Olaylar sırasında üzerine isabet edebilecek yanıcı maddeleride fıskiye sistemiyle kendi kendine söndürebilen TOMA'nın şoför kabini 60 mm balistik zırhla kaplıdır. Herhangi bir şekilde eylemci veya göstericiler tarafından durdurulabilmesi mümkün değildir. Su, OC (Oleoresincapsicum biber gazı) katkılı su, boyalı ve kokulu su, köpük katkılı su olmak üzere dört farklı materyalle çalışır.
Üretim Amacı Dışında Kullanımı
TOMA'ların başlıca üretim amacı ayaklanmaların bastırılmasıdır. Bunun yanında farklı kullanımları da mevcuttur. Bunlara örnek:
Orman Haftası etkinlikleri kapsamında Ceylanpınar'a dikilen fidanları sulamak
Tepkiler ve Karşı Önlemler
Özellikle 2013 Taksim Gezi Parkı protestoları sırasında insanlara sade su yerine biber gazlı su sıkılması, kimi eylemcilerin ezilme tehlikesi yaşaması gibi olaylar, TOMA'ların şiddet aracı olarak kullanıldıkları gerekçesiyle değişik kesimler tarafından eleştirildi.
Büyüyen tepkilere karşılık polis bazı bölgelerde TOMA'ları bayraklarla kapladı.
4 Haziran akşamı Başbakanlık Ofisi çevresinde barikat kuran polisle göstericiler arasında sabaha kadar yaşanan çatışmalar sırasında, Beşiktaş taraftar grubu Çarşı'nın bir dozeri şoförünü de yanlarına alarak TOMA'lara doğru sürmesinin ardından, sosyal medyada dozere TOMA'ya atıfta bulunularak POMA (Polis Olaylarına Müdahale Aracı) adı verildi.
Ankara'da eylem noktalarından biri olan Tunalı Hilmi Caddesi'nin adı sosyal medyada TOMA'lı Hilmi Caddesi olarak anılmaya başlandı.
14 Haziran günü TOMA'lar Guardian gazetesi çizerlerinden Steve Bell'in karikatür konusu oldu. Bell'in karikatüründe, Türk bayraklı TOMA'nın önünde duran Recep Tayyip Erdoğan, başında bir hilâlle, fil hortumuna benzeyen burnundan tazyikli su fışkırtırken resmedildi.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş'ın "Artık her şeyi halka soracağız" demesinin ardından "İstanbul TOMA'sını seçiyor, sizin TOMA'nız hangisi?" başlığıyla esprili bir afiş hazırlandı. Üç farklı TOMA'nın montajlandığı afişte Osmanlı desenleriyle "Ottoma", çevreci "Yeşil Toma" ve beyaz üzerine mavi çizgili "Klasik Toma" yer alıyor. "Bobiler" isimli sitede 'visualflame' nickli üyenin hazırladığı afişte "Toplumsal, demokratik taleplerle mücadele etkinliğini artırmak için yeni bir projeye imza atıyoruz. Proje kapsamında kullanılan orantısız güç yetersiz bulunduğu için 35 yeni TOMA güvenlik güçlerine katılıyor. Bu çerçevede alınacak TOMA’ların konseptini siz değerli İstanbul halkına soruyoruz." deniliyor.
Karşı Önlemler
Sert müdahale kapasiteleri TOMA'lara karşı alınabilecek önlemler konusunu da tartışmaya açmaktadır. Wall Street'i İşgal Et hareketinin sitesindeki bir habere göre, "bir TOMA'nın pencerelerine boya atarak aracın hareket kabiliyeti kısıtlanabilir ... tamamen durdurmak için egzoz borusuna ıslak bir havlu tıkılabilir; motorun altında bir şeyler yakılabilir veya pek çok insan birlikte TOMA'yı devirebilir. Gibi bilgiler paylaşılsa da TOMA üretimi itibarıyla ön mühendislik çalışmalarıyla bu ihtimalleri devre dışı bırakacak şekilde üretilmiştir. Bu tür bilgiler 2013 Taksim Gezi Parkı protestoları sırasında tüm Türkiye'de paylaşılıyor." Aracı durdurmak için iki direk arası zincir gerildiği de görülmüştür.
Teknik Özellikleri
Aracın teknik özellikleri, aşağıda belirtildiği gibidir.
Su, Boya ve Gaz Atma Özellikleri
Bilgisayarlı ve LCD ekranlı su topu kontrol sistemi
5.000-10.000 lt.lik su tankı
60 lt.lik gaz tankı
60 lt.lik boya tankı
80 lt.lik köpük tankı
Üç farklı su atma özelliği: Kısa, Uzun, Sürekli
Farklı su, boya, gaz, köpük karışımı atma kombinasyonları
Tazyikli suyun etkisini arttırmak için suya biber gazı dahil çeşitli yakıcı kimyasallar ekleyebilme
Göl veya kuyudan su çekme ve kendi kendine su tankını doldurma kabiliyeti
Yangın Söndürme Kabiliyeti
Kendini Koruma Özellikleri
Şasi ve Araç Koruma Sistemi
Yan ve Arka Gaz Püskürtme Sistemleri
Zırhlı Kabin
Cam Koruma
Yangın Söndürme Sistemi
Göz Yaşartıcı Gaza Karşı Pozitif Kabin Basınçlandırma Sistemi
Kaynakça
^Nurol Makina > Ürünler > İç Güvenlik Araçları > TOMA
Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı (TOMA), güvenlik güçlerinin gereksinimlerini karşılamak için son teknolojiler ile donatılmıştır. İç güvenliği sağlamada ve toplumsal olayların bastırılması ve kontrol altına alınmasında çok ektin bir araç olup, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı başta olmak üzere Azerbaycan, Libya, Zimbabve, Gürcistan, Kazakistan gibi birçok ülkede güvenlik güçleri tarafından aktif olarak kullanılmaktadır.
http://www.nurolmakina.com.tr/tr/ueruenler/ic-guvenlik-araclari/toma.html 8 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2016
^abcTOMA pazarı giderek büyüyor, Güngör Uras
Bizde ilk TOMA aracının 2002 yılında Nurol Makine tarafından geliştirildiği biliniyor. Davet yöntemiyle yapılan ihale sonucu 50 TOMA’nın Nurol, 50 TOMA’nın Volkan İtfaiye ve 151 TOMA’nın ise BMC firmasına yaptırılması uygun görülmüş. İhalede TOMA’ların birin fiyatlarının 600 bin TL olarak belirlendiği tahmin ediliyor. 20 Kasım 2014
http://www.milliyet.com.tr/toma-pazari-giderek-buyuyor/ekonomi/ydetay/1972098/default.htm 21 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2016
^Korku tasarımı: TOMA
TOMA üretimi ve tasarımı yapan Moğol Ekipman ve Makina Sanayi Anonim Şirketi adına açıklamalarda bulunan Ender Moğol, TOMA’ların savunma aracı olmadığını ve kamu huzurunu bozmaya çalışan, izinsiz gösteri gibi kanunsuz davranışlarda bulunan kimseleri caydırmak amaçlı kullanılan zararsız araçlar olduğunu vurguladı. 22 Mart 2014
http://bianet.org/biamag/toplum/154350-korku-tasarimi-toma 16 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2016