Traverten
Günümüz dünyasında Traverten yaşamın çeşitli alanlarında hayati bir rol oynamaktadır. Önemi topluma, ekonomiye, politikaya, kültüre ve insanların günlük yaşamlarına yansıyor. Traverten, farklı zaman ve bağlamlarda çalışma ve ilgi konusu olmuştur ve bu da zamanla alaka düzeyini göstermektedir. Bu makalede, Traverten'in toplumun farklı yönleri üzerindeki etkisini ve etkilerinin yanı sıra tarih boyunca geçirdiği evrimi de inceleyeceğiz. Ek olarak, Traverten'in günümüzde nasıl bir tartışma ve yansıma konusu olmaya devam ettiğini ve anlamının zaman içinde nasıl değiştiğini analiz edeceğiz.
 | Bu maddede kaynak listesi bulunmasına karşın metin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Mayıs 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Travertenler, kalsiyum karbonat (CaCO3) bileşimindeki kimyasal tortul kayaçlardır. Yer altı sularının içlerindeki kalsiyum karbonatın belirli koşullar altında çökmesi sonucu meydana gelirler. Bu çökelme zamanla yumuşak hatları olan travertenleri oluşturur. Çökelmede rol oynayan koşullar; buharlaşma, suyun içerdiği karbondioksit (CO2) miktarının azalması, suyun üzerindeki basıncın azalması gibi koşullardır.
Özellikle kaplıcalar tarafından biriken bir kalker biçimidir. Genellikle lifli veya konsantrik bir görünüme sahiptir. Beyaz, ten rengi, krem rengi ve hatta paslı çeşitlerinde bulunur. Genellikle bir kaplıca ağzında veya kireçtaşı mağarasında kalsiyum karbonatın hızlı çökeltilmesi işlemiyle oluşur.
Çökelme dolayısıyla traverten oluşumu yer yüzeyinde olabileceği gibi yer altında, mağara ve galeri gibi doğal boşluklarda da olabilir. Çökelme hızı travertenlerin fiziksel özellikleri üzerinde etkili olur. Çökelmenin yavaş olması travertenlerin kristalli, yoğun, sert ve dayanıklı, hızlı olması ise yumuşak, sünger gibi gözenekli, nispeten hafif ve dayanaksız olmalarına yol açar.
Dünyadaki en güzel traverten örneklerinden birisi Denizli-Pamukkale travertenleridir. Bunun dışında, Antalya çevresinde de traverten taraçlarına rastlanır. Travertenler aynı zamanda mermerle birlikte kullanılan bir yapı malzemesidir. Türkiye'nin Denizli, Bucak-Burdur, Mut-Mersin, Sivas gibi birçok bölgesinde traverten ocakları işletilmektedir. Üretilen malzeme blok, moloz olarak veya fabrikalarda işlenerek ebatlı honlu - cilalı traverten gibi mamuller halinde iç piyasada kullanılmakta veya büyük oranda yurtdışına ihraç edilmektedir.
Etimoloji
Traverten, İtalyanca Travertino kelimesinden türetilmiştir.
Jeokimya
Traverten, basınç altında, bünyesinde erimiş karbon dioksit bulunan yeraltı suları, geçtikleri bölgelerdeki kalsiyum karbonatı (CaCO3) eriterek taşır. Suyun aniden açığa, basınçsız ortama çıkması ve karbondioksitin uçması ile, suda erimiş bulunan kalsiyum karbonat çok ince katmanlar halinde kayaların üzerine çöker. Bu birikim zamanla yastık gibi yumuşak hatları olan travertenleri oluşturur.
Türleri
Traverten taraçları
Kalsiyum karbonatlı yer altı sularının yeryüzüne çıktıkları yerlerde içlerindeki kalsiyum karbonatın çökelmesiyle oluşturdukları kademelerdir. Denizli'nin kuzeyinde yer alan Pamukkale travertenleri bunlara tipik bir örnek teşkil eder.
Traverten konileri
Yatay veya yataya yakın eğime sahip topoğrafya yüzeylerinde, kalsiyum karbonat içeren kaynakların meydana getirdikleri travertenlerin, suların çıkış noktalarının etrafında yığılıp yükselerek oluşturdukları konik tepelerdir. Traverten konilerine örnek olarak Tuz Gölü'nün güneybatısındaki Acıtuz Gölü'nün yakınında ve içinde yer alan traverten konileri gösterilebilir.
Traverten setleri ve traverten set gölleri
Travertenler bazen akarsu vadilerini enine kesen setler meydana getiriler. Yamaçların alt kısımlarında veya vadi tabanlarından çıkan kaynakların içindeki kalsiyum karbonatın çökelmesi sonucu oluşan bu setlerin arkalarında suların toplanmasıyla traverten set gölleri meydana gelir. Erzincan'daki Otlukbeli Gölü bunlara örnek olarak verilebilir.
Otlukbeli Gölü'nü oluşturan travertenler, bir fay kaynağından çıkan sıcak sular tarafından oluşturulmuştur. Göl, Otlukbeli ilçesinin 6 km KB'sında, Sazlar Deresi'ne ulaşmadan önce önü kapanan bir vadi içinde gelişmiştir. Vadiyi enine kesen faydan çıkan maden suları traverten seti oluşumuna neden olmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ Sinclair, J. M., (Ed.) (1994). Collins English Dictionary (updated 3. bas.). Glasgow: HarperCollins. ISBN 9780004706788. 31 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- Taş, Irving. Acı ve Ecstasy, 1961.
- dergipark.org.tr
